OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE CİNSEL EĞİTİM AÇISINDAN ANNE TUTUMLARI VE BİLGİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Sayı: 62, 158 - 181, 01.05.2022

Güz Merve Sönmez , Ayşe Dilek Öğretir Özçelik

https://doi.org/10.21764/maeuefd.941947

Öz

Araştırma, okul öncesi dönem çocuğu olan annelerin cinsel eğitim açısından tutum ve bilgi düzeylerini incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini, Ankara ili Yenimahalle ve Keçiören ilçelerinde bulunan çocuk parkları ve oyun alanlarından, seçkisiz olmayan örnekleme türlerinden uygun örnekleme yöntemiyle seçilmiş 337 anne oluşturmaktadır. Araştırma verileri, Aile Bilgi Formu, Hamel Anne Tutum Testi ve Ebeveyn Cinsel Eğitim Bilgi Ölçeği (ECEBÖ) aracılığı ile toplanmıştır. Verilerin analizi için yüzde, frekans değerleri, standart sapma, aritmetik ortalamaya yönelik betimsel analizler; çocuğun okul öncesi eğitim kurumuna devam etme durumu ve cinsiyet değişkenlerinin karşılaştırılmasında t-testi, çocuğun yaş değişkeninin karşılaştırılmasında ise tek yönlü varyans analizi (ANOVA) işe koşulmuştur. Varyans analizine göre anlamlı bir farkın oluştuğu durumlarda, Post-Hoc testlerinden Scheffe ve Games-Howell çoklu karşılaştırma testi yapılmıştır. Analiz sonucunda çocuğun yaşı ile anne tutumları alt boyutları arasında anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Çocuğun cinsiyetinin cinsel eğitim bilgi düzeyini etkilediği fakat çocuğun yaşı ve bir eğitim kurumuna devam etme durumunun herhangi bir etki yaratmadığı saptanmıştır. Annelerle yapılan bu çalışma, babalarla da gerçekleştirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi dönem, cinsel eğitim, anne tutumu, cinsellik, Okul öncesi dönem, cinsel eğitim, anne tutumu, cinsellik

Kaynakça

• Aktürk, F. M. (2015). Çocukları okul öncesi eğitime devam eden (5 yaş grubu) ebeveynlerin ana-baba tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Alkan Ersoy, Ö. (2015). Cinsel gelişim ile ilgili temel kavramlar ve okul öncesi dönemde cinsel eğitim. İ. Artan (Ed.), Cinsel gelişim ve eğitim içinde (s. 282). Ankara: Hedef Yayıncılık.
• Atabey, D. (2017). Anasınıfına devam eden çocukların annelerinin anne tutumlarının incelenmesi (Çorum ili örneği). Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (10)1.
• Ballard, S.M. & Gross, K.H. (2009). Exploring parental perspectives on parent-child sexual communication. American Journal of Sexuality Education, 4(1): 40-57.
• Baran, G. (1995). Ankara’da bulunan çocuk yuvalarında kalan 7-11 yaş grubu çocuklarda cinsiyet rolleri ve cinsiyet özellikleri kalıp yargılarının gelişimi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Birol, C. & Gömeçli, E. (2010). Effect of the counselling course on the attitude of the students of pre-school teaching towards the children's masturbation behaviour. Procedia Social and Behavioral Sciences, (5): 2366-71.
• Bussey, K. & Bandura, A. (1999). Social cognitive theory of gender development and differentiation. Psychological Review, 10: 676-713.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri, (s.15-95),. Ankara: Pegem Akademi.
• Ceylan, Ç. & Çetin, A. (2015). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların cinsel eğitimine ilişkin ebeveyn görüşlerinin incelenmesi. H. Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2-3.
• Christensen, M.C., Wright, R. & Dunn, J. (2016). “It’s Awkward Stuff”: Conversations about sexuality with young children. Child and Family Social Work. doi:10.1111/cfs.12287.
• DeLamater, J. & Friedrich, W.N. (2002). Human sexual development. The Journal of Sex Research, 39(1), 10-14. Eker, E. (1992). Cinsel eğitim. Yaşadıkça Eğitim Dergisi, İstanbul.
• Eliküçük, A. & Sönmez, S. (2011). 6 yaş çocuklarının cinsel gelişim ve eğitimiyle ilgili ebeveyn görüşlerinin incelenmesi. Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergis, 45-62.
• Eroğlu, K. & Gölbaşı, Z. (2005). Cinsel eğitimde ebeveynlerin yeri: Ne yapıyorlar, ne yaşıyorlar?Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 8(2).
• Göçgeldi, E., Tüzün, H., Türker, T. & Şimşek, I. (2007). Okul öncesi dönem çocuğu olan anne ve babaların çocuklara cinsel eğitim konusundaki yaklaşımlarının incelenmesi. Sted, 16-19 (35).
• İldeş, N. (1990). Okul öncesi dönemdeki (3-6) çocukların anne-babalarının cinsellik ve cinsel eğitim konusundaki inanış ve uygulamaları ile çocukların cinselliğe ilişkin merakına karşı genel tutum ve davranış tepkilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• İşler, S. (2017). Okul öncesi dönem çocuğu olan ebeveynlerin cinsel gelişime ve cinsel eğitime yönelik bilgi düzeylerinin ve tutumlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Doğu Akdeniz Üniversitesi Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Araştırma Enstitüsü, KKTC.
• Kakavoulis, A. (2001). Family and sex education: A survey of parental attitudes. Sex Education, 1(2), 163-174.
• Martin, J., Riazi, H., Firoozi, A. & Nasiri, M. (2018). A sex education programme for mothers in Iran: Does preschool children’s sex education influence mothers’ knowledge and attitudes? Sexuality, Society and Learning, 1468-1811.
• Mobredi K., Hasanpoor Azgahdy S.B. & Amiri Farahani, L. (2017). Knowledge and attitude of mothers toward preschool sexual education. Iran Journal of Nursing (IJN), 30(106), 35-45.
• Mobredi, K., Hasanpoor Azghady, S.B., Azin, S.A., Haghani, H. & Amiri Farahani, L. (2018). Effect of the sexual education program on the knowledge and attitude of preschoolers’ mothers. Journal of Clinical and Diagnostic Research, 12(6).
• Morawska, A., Walsh, A., Grabski, M. & Fletcher, R. (2015). Parental confidence and preferences for communicating with their child about sexuality. Sex Education, 15(3):235-248.
• Nyarko, K., Adentwi, K.I., Asumeng, M. & Ahulu, L.D. (2014). Parental attitude towards sex education at the lower primary in Ghana. International Journal of Elementary Education, 3(2): 21-29.
• Öğretir Özçelik, A. D. & Arslan, H. (2020). 3-5 yaş arası çocukların anne tutumlarının incelemesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (38), 18-30.
• Öğretir Özçelik, A.D. & Yılmaz Bursa, G. (2019). Çocuk gelişimi. A.D. Öğretir Özçelik (Ed.), Cinsel Gelişim içinde (s. 161). Ankara: Pegem Akademi.
• Öğretir, A.D. (2004) Pozitif düşünceye dayalı eğitim programının annenin kişilik özelliğine etkisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Öğretir Özçelik, A.D. & Şıvkın, E. (2019). Çeşitli sosyo-ekonomik düzeydeki anne tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Asya Studies Akademik Sosyal Araştırmalar, 9, 1-14.
• Parilakova, M. & Babincak, P. (2019). Feeling good, living life: Evaluation of psychometric properties of the slovak version in children age 8–11 years. Journal of Religion and Health https://doi.org/10.1007/s10943-019-00867-x.
• Pop, M.V. & Rusu, A.S. (2015). “The Role of parents in shaping and ımproving the sexual health of children-lines of developing parental sexuality education programmes.” Procedia-Social and Behavioral Sciences 209: 395-401.
• Şanlı, D. & Öztürk, C. (2007). Annelerin çocuk yetiştirme tutumlarını etkileyen etmenlerin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (32), 31-48.
• Schuhrke, B. (2000). Young children’s curiosity about other people’s genitals. Journal of Psychology and Human Sexuality, 12 (1-2), 27-48.
• Şendoğdu, M.C. (2000). Anaokuluna devam eden 5-6 yaş çocuklarının anne-babalarını algılamaları ile anne babaların kendi tutumlarını algılamaları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Şentürk, G. E. (2006). Ortaöğretim kurumlarına devam eden öğrenciler ile bu kurumda çalışan öğretmenler ve yöneticilerin cinsellikle ilgili yanlış inanışla bilgi ve inanışlarının belirlenmesi ve bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Stone, N., Ingham, R. & Gibbins, K. (2013). “Where do babies come from?” Barriers to early sexuality communication between parents and young children. Sex Education 13(2): 228-240.
• Taris, T. W. (2000). Quality of mother child interaction and intergenerational transmission of sexuality values; a panel. J Genet Psychology, 161(2), 181-196.
• TDK. (2020). https://sozluk.gov.tr/. (Erişim Tarihi: 13.11.2020).
• Tezel Şahin, F. & Özyürek, A. (2008). 5-6 Yaş grubu çocuğa sahip ebeveynlerin demografik özelliklerinin çocuk yetiştirme tutumlarına etkisinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (3), 395-414.
• Tuğrul, B. & Artan, İ. (2001). Çocukların cinsel eğitimi ile ilgili anne görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 141-149.
• Tuğut, N. & Gölbaşı, Z. (2019). Okul öncesi dönem çocuğu olan (3-6 yaş) ebeveynlerin cinsel eğitim tutumlarının belirlenmesi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 13 (3): 287-294.
• Turnbull, T., Wersch, A.V & Schaik, P.V. (2008). A review of parental involvement in sex education. “The role for effective communication in British families.” Health Education Journal, 67(3): 182-195.
• Tutar, H. & Erdem, A.T (2020). Örnekleriyle bilimsel araştırma yöntemleri ve spss uygulamaları, (s.328). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tuzcuoğlu, N. & Tuzcuoğlu, S. (1996). Çocuğun cinsel gelişiminde ailelerin karşılaştıkları güçlükler. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 8: 251-262.
• Uyanık Balat, G. (2007). İlköğretime başlayan çocukların anne babalarının çocuk yetiştirme tutumlarının okul öncesi eğitimden yararlanma düzeylerine göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 32(143), 89-99.
• Walker, J.L. (2001). A qualitative study of parents' experiences of providing sex education for their children. The İmplications for Health Education Journal, 60(2): 132-46.
• Yağan Güder, S. & Alabay, E. (2018). Children's questions and answers of parents: Sexual education dilemma. International Journal of Progressive Education, 14-6.