MESLEKİ REHBERLİK VE DANIŞMA UYGULAMALARI DERSİNE İLİŞKİN PSİKOLOJİK DANIŞMAN ADAYLARININ VE ÖĞRETİM ELEMANLARININ UYGULAMA VE SÜPERVİZYON DENEYİMLERİ

Yıl 2022, Sayı: 63, 382 - 421, 31.07.2022

Zeynep Erkan Atik Özlem Ulaş Kılıç Selen Zorbaz

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1026343

Öz

Rehberlik ve Psikolojik Danışma programlarında lisans öğrencilerinin süpervizyon altında uygulama yaptıkları derslerden biri de Mesleki Rehberlik ve Psikolojik Danışma Uygulamaları dersidir. Bu ders kapsamında kariyer danışması ve rehberliği hizmetlerini sunmaya ilişkin yeterlikler kazandırılmaya çalışılmaktadır. Bu nedenle söz konusu ders sürecinde öğretim elemanlarının sunduğu uygulama fırsatları ve süpervizyon hizmetleri kariyer psikolojik danışmanı yetiştirilmesinde önemli bir yer kaplamaktadır. Bu çalışmanın amacı da lisans eğitiminde MRDU dersi kapsamındaki uygulama ve süpervizyon deneyimlerinin niceliği ve niteliğinin süpervizör ve öğrenci görüşlerine dayalı olarak incelenmesidir. Çalışma nitel yaklaşıma dayalı olarak gerçekleştirilmiş ve açık ve kapalı uçlu sorular bir arada kullanılmıştır. Çalışmaya 39 farklı üniversiteden MRDU ders sorumlusu olan 56 öğretim elemanı ve 23 farklı üniversiteden MRDU dersini almış 223’ü kadın 55’i erkek toplam 278 RPD lisans programı öğrencisi katılmıştır. Çalışmada araştırmacılar tarafından oluşturulan iki farklı form kullanılmış ve formlar çevrimiçi ortamda katılımcılara uygulanmıştır. Elde edilen bulguların uygulama sürecinin yapılandırılması, süpervizyon sürecinin yapılandırılması ve süreçlerin yapılandırılmasında güçlükler olmak üzere üç kategoride toplandığı görülmüştür. Bulgular literatüre dayalı olarak tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mesleki rehberlik, Kariyer danışması, mesleki rehberlik uygulamaları, kariyer danışması uygulamaları, kariyer danışması süpervizyon

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Akbaba, S. (2006). Eğitimde motivasyon. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (13), 343-361.
• Aladağ, M. (2014). Psikolojik danışman eğitiminin farklı düzeylerinde bireyle psikolojik danışma uygulaması süpervizyonunda kritik olaylar. Ege Eğitim Dergisi, 15(2), 428-475.
• Aladağ, M., & Bektaş, D. Y. (2009). Examining individual-counseling Practicum in a Turkish Undergraduate Counseling Program. Eurasian Journal of Educational Research, 37, 53-70.
• Aladağ, M. ve Kemer, G. (2016). Psikolojik danışman eğitiminde bireyle psikolojik danışma uygulaması ve süpervizyonunun incelenmesi. Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Proje Raporu, İzmir: Türkiye.
• Aladağ, M., Koç, İ., ve Yaka, B. (2014). Psikolojik danışma becerileri eğitimine ilişkin psikolojik danışman adaylarının görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(3), 859-886.
• Amanvermez, Y., Zeren, S. G., Erus, S. M., & Buyruk Genc, A. (2020). Supervision and Peer Supervision in Online Setting: Experiences of Psychological Counselors. Eurasian Journal of Educational Research, 86, 249-268.
• Atik, G., & Erkan Atik, Z. (2019). Undergraduate counseling trainees' perceptions and experiences related to structured peer group supervision: A mixed method study. Eurasian Journal of Educational Research, 82, 101-120.
• Atik, G., Çelik, E. G., Güç, E. ve Tutal, N. (2016). Psikolojik danışman adaylarının yapılandırılmış akran grup süpervizyonu sürecindeki metafor kullanımına ilişkin görüşleri. Ege Eğitim Dergisi, 17(2), 597-619.
• Atik, G., Daşçı, E., Güç, E., Aşçıoğlu-Ünal, A. ve Çelik, E. G. (2016). Grup, üçlü ve bireysel süpervizyona ilişkin süpervizyon alan adayların görüşleri. Sözlü Bildiri, VI. Ulusal PDR Uygulamaları Kongresi, Gaziantep.
• Atik, Z. (2017). Psikolojik danışman adaylarının bireyle psikolojik danışma uygulaması ve süpervizyonuna ilişkin değerlendirmeleri (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bektaş, Y. (2006). Kültüre duyarlı psikolojik danışma yeterlikleri ve psikolojik danışman eğitimindeki yeri. Ege Eğitim Dergisi, 7(1), 43-59.
• Bernard, J. M., & Goodyear, R. K. (2009). Fundamentals of clinical supervision (4th ed.). NJ: Pearson Education.
• Bradley, L. J. & Kotter, J. A. (2001). Overview of counselor supervision. In L. J. Bradley & N. Ladany (Eds.). Counselor supervision: Principles, process, and practice (3rd ed., pp. 3-21). Philadelphia, PA: Brunner-Routledge.
• Britt, E., & Gleaves, D. H. (2011). Measurement and prediction of clinical psychology students' satisfaction with clinical supervision. The Clinical Supervisor, 30(2), 172-182.
• Borders, L. D., & Brown, L. L. (2005). The new handbook of counseling supervision (2nd ed.). NJ: Lawrence Erlbaum Association.
• Bronson, M. K. (2001). Supervision of career counseling. In L. J. Bradley & N. Ladany (Eds.). Counselor supervision: Principles, process, and practice (pp. 261-286). Philadelphia, PA: Brunner-Routledge.
• Brown, S. D., & Ryan Krane, N. E. (2000). Four (or five) sessions and a cloud of dust: Old assumptions and new observations about career counseling. In S. D. Brown & R. W. Lent (Eds.), Handbook of counseling psychology (pp. 740–766). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons Inc.
• Brown, S. D., Krane, N. E. R., Brecheisen, J., Castelino, P., Budisin, I., Miller, M., & Edens, L. (2003). Critical ingredients of career choice interventions: More analyses and new hypotheses. Journal of Vocational Behavior, 62(3), 411–428.
• Büyükgöze-Kavas, A. (2011). Bireysel ve grupla psikolojik danışma uygulamalarına yönelik bir değerlendirme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 411-432.
• Cairo, P. C. (1983). Evaluating the effects of computer-assisted counseling systems: A selective review. The Counseling Psychologist, 11(4), 55-59.
• Campbell, J. M. (2005). Essentials of clinical supervision. New Jersey: John Wiley & Sons.
• Council for Accreditation of Counseling and Related Educational Programs (2016). 2016 CACREP Standards. https://www.cacrep.org/section-3-professional-practice/ adresinden alınmıştır.
• Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. Boston, MA: Pearson.
• Creswell, J. W. (2017). Karma yöntem araştırmalarına giriş. In J. W. Creswell & V. L. Piano Clark, Karma yöntem araştırmaları: Tasarımı ve yürütülmesi. Ankara: Anı Yayınları.
• Demirtaş-Zorbaz, S. & Ulaş, Ö. (Mayıs, 2016). Çocuk ve kariyer: Türkiye’deki çalışmalara genel bir bakış. VI. Uluslararası Canik Sempozyumu: Hedefe Doğru İnsan, Samsun.
• Deniz, M. E. (2015). Kurumlarda uygulamalar: Yıldız Teknik Üniversitesi örneği. İçinde R. Özyürek (Ed.), Psikolojik danışman eğitiminde uygulamalı derslerin yürütülmesi sempozyumu kitapçığı. [Çevrimiçi: http://www.aydin.edu.tr/pde/pde.pdf, Erişim tarihi: 12 Ekim 2016.]
• Ege Üniversitesi Bilgi Paketi (2018). Ders öğretim planı. http://ebp.ege.edu.tr/DereceProgramlari/Detay/1/338/2933/932001 adresinden erişilmiştir.
• Enyedy, K. C., Arcinue, F., Puri, N. N., Carter, J. W., Goodyear, R. K., & Getzelman, M. A. (2003). Hindering phenomena in group supervision: Implications for practice. Professional Psychology: Research and Practice, 34(3), 312-317.
• Erbaş, M. M., Koç, İ. ve Esen, E. (2019). Psikolojik danışman adaylarının süpervizyon sürecine ilişkin görüşlerinin incelenmesi: manisa celal bayar üniversitesi örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (53), 183-205.
• Eryılmaz, A. ve Mutlu, T. (2018). Gelişimsel kapsamlı süpervizyon modeline ilişkin psikolojik danışman adaylarının görüşlerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(65), 123-141.
• Hacettepe Üniversitesi Bologna Bilgi Sistemi (2016). Bologna bilgi paketi. https://bilsis.hacettepe.edu.tr/oibs/bologna/index.aspx?lang=tr&curOp=showPac&curUnit=440&curSunit=446# adresinden alınmıştır.
• Holland, J. L., Magoon, T. M., & Spokane, A. R. (1981). Counseling psychology: Career interventions, research, and theory. Annual Review of Psychology, 32(1), 279-305.
• Kağnıcı, D. Y. (2013). Çok kültürlü psikolojik danışma eğitiminin rehberlik ve psikolojik danışmanlık lisans programlarına yerleştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(40).
• Koçyiğit, M. “Bireyle Psikolojik Danışma Uygulaması” Dersinde Grup Süpervizyonu Sürecinin İncelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(4), 1116-1146.
• Korkut, F. (2007). Psikolojik danışmanların mesleki rehberlik ve psikolojik danışmanlık ile ilgili düşünceleri ve uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 187-197.
• Mcmahon, M. (2003). Supervision and career counsellors: A little-explored practice with an uncertain future. British Journal of Guidance and Counselling, 31(2), 177-187.
• Meydan, B. (2015). Bireyle psikolojik danışma uygulamasında mikro beceri süpervizyon modeli’nin etkililiğinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(43), 55-68.
• Meydan, B. (2019). Facilitative and Hindering Factors Regarding the Supervisory Relationship Based on Supervisors' and Undergraduate Supervisees' Opinions= Süpervizörlerin ve lisans düzeyinde süpervizyon alan psikolojik danisman adaylarinin görüslerine dayali olarak süpervizyon iliskisini kolaylastiran ve zorlastiran faktörler. Pegem Journal of Education and Instruction, 9(1), 171-208.
• NCDA (2009). Minimum competencies for multicultural career counseling and development. https://www.counseling.org/docs/default-source/competencies/multi-cultural-career-counseling-competencies-august-2009.pdf?sfvrsn=727f422c_4 adresinden alınmıştır.
• Nicoleta, L. (2015). Supervision in Career Counseling–theoretical framework and practical benefits. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 180, 1094-1101.
• Oliver, L. W., & Spokane, A. R. (1988). Career-intervention outcome: What contributes to client gain?. Journal of Counseling Psychology, 35(4), 447-462.
• Owen, D. W. (2007). In search of excellence ın the profession of counseling: Pathway to professionalism. R. Özyürek, F. Korkut-Owen ve D. W. Owen (Eds.). Gelişen psikolojik danışma ve rehberlik: Meslekleşme sürecindeki ilerlemeler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Owen, D. W. (2007). In search of excellence in the profession of counseling: Pathway to professionalism. In R. Özyürek, F. Korkut-Owen, & D. W. Owen (Eds.), Gelişen psikolojik danışma ve rehberlik (ss. 1–20). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Özyürek, R. (2009). Okullarda psikolojik danışma ve rehberlik uygulamaları ve öğrencilere sağlanan süpervizyon olanakları: Ulusal bir tarama çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(32), 54-63.
• Parcover, J. A., & Swanson, J. L. (2013). Career counselor training and supervision: Role of the supervisory working alliance. Journal of Employment Counseling, 50(4), 166-178.
• Parsons, F. (1909). Choosing a vocation. Boston, NE: Houghton Mifflin.
• Prieto, L. R., & Betsworth, D. G. (1999). Supervision of career counseling: Current knowledge and new directions. The Clinical Supervisor, 18(1), 173-189.
• Proctor, B., & Inskipp, F. (2001). Group supervision. In J. Scaife (Ed.), Supervision in mental health professions. A practitioner’s guide (pp. 99-121). London: Brunner- Routledge.
• Resmi Gazete (2017). Kariyer psikolojik danışmanı ulusal meslek standardı. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/11/20171101M1-3.htm adresinden alınmıştır.
• Simpson, L. R. (2016). Consultation, coaching, and supervision. In D. Capuzzi & M. D. Stauffer (Eds). Career counseling: Foundations, perspectives, and applications (3rd ed., pp. 230-253). Boston, MA: Pearson.
• Siviş-Çetinkaya, R., & Karairmak, Ö. (2012). Psikolojik danışman eğitiminde süpervizyon. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(37), 107-121.
• Sumerel, M. B., & Borders, L. D. (1995). Supervision of career counseling interns. The Clinical Supervisor, 13(1), 91-100. https://doi.org/10.1300/J001v13n01_07
• Valentino, A. L., LeBlanc, L. A., & Sellers, T. P. (2016). The benefits of group supervision and a recommended structure for implementation. Behavior analysis in practice, 9(4), 320-328.
• Whiston, S. C., Li, Y., Mitts, N. G., & Wright, L. (2017). Effectiveness of career choice interventions: A meta-analytic replication and extension. Journal of Vocational Behavior, 100, 175-184.
• Yeşilyaprak, B. (2019). Türkiye’de mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmetleri: güncel durum ve öngörüler. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2(2), 73-102.
• Yükseköğretim Kurulu (2017). Öğretmen yetiştirme lisans programları. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Rehberlik_ve_Psikolojik_Danismanlik_Lisans_Programi.pdf adresinden alınmıştır.
• Zeren, Ş. ve Yılmaz, S. (2011, Ekim). Bireyle psikolojik danışma uygulaması dersini alan öğrencilerin süpervizyona bakış açıları: Yeditepe Üniversitesi Örneği. XI. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde sunulan sözel bildiri, Ege Üniversitesi, Selçuk, İzmir.