FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DURUMLARI

Yıl 2022, Sayı 63, 280 - 310, 31.07.2022

Özge SARIKAYA Güvenç GÖRGÜLÜ

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1031684

Öz

2019 Koronavirüs (COVID-19) Pandemisi insanların sağlık bilgilerini edinmelerini, uygulamalarını ve davranışlarını hızlı bir şekilde edindikleri bilgilere uyarlamalarını gerektirmiştir. Bireylerin sağlıkla ilgili konularda bilinçlendirilmesi, sağlık okuryazarı bireyler yetiştirilmesi ile mümkün olacaktır. Yapılan çalışmalar sağlık okuryazarlığı temellerinin atıldığı dersin, içeriği ve kazanımları göz önünde bulundurulduğunda fen bilimleri dersi olduğunu göstermektedir. Fen bilimleri öğretmenlerinin kendi sağlıklarını etkileyen faktörlere karşı bilinçli ve iyi birer sağlık okuryazarı olmalarının öğrencilerinin de sağlık okuryazarı olma durumlarını etkileyeceği düşünülmektedir. Fen bilimleri öğretmenlerinin de sağlık okuryazarlığı becerilerine sahip olabilmesi için lisans düzeyinde donanımlarını arttırmaları gerekmektedir. Bu kapsamda fen bilimleri öğretmen adaylarının sağlık okuryazarlığı durumlarının, sağlık okuryazarlığına ilişkin görüşlerinin ve farkındalıklarının belirlenmesi amacıyla mevcut çalışma gerçekleştirilmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden iç-içe geçmiş tek durum deseni kullanılmıştır. Bu doğrultuda 2020 yılı bahar döneminde Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalı’nda öğrenim gören 3. ve 4. sınıf öğrencilerinden toplam 12 gönüllü öğrenci ile çalışma yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen veriler doğrultusunda fen bilimleri öğretmen adaylarının beslenme ve iyi sağlık halinin ilişkisinin farkında oldukları, ilaç kullanımına ilişkin bilinçli davrandıkları, sağlık hizmetlerinden yararlanma bilinçlerinin yüksek olduğu, ilk yardımın insan hayatı için öneminin farkında oldukları sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fen Bilimleri Dersi, fen bilimleri öğretmen adayı, sağlık okuryazarlığı

Kaynakça

• Altındiş, S., Tok, Ş., Aslan, F. G., Pilavcı Adıgül, M., Ekerbiçer, H. Ç. ve Altındiş, M. (2017). Üniversite öğrencilerinin ilk yardım bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Sakarya Tıp Dergisi, 7(3), 125-130.
• Ancker J.S., Grossman L.V., Benda N.C. (2019). Health literacy 2030: Is it time to redefine the term? Journal of general internal medicine, 35(8), 2427-2430. https://doi.org/10.1016/j
• Arnold, J. C. (2018). An integrated model of decision-making in health contexts: The role of science education in health education. International Journal of Science Education, 40(5), 519-537.
• Aslantekin, F. ve Yumrutaş M. (2014). Sağlık okuryazarlığı ve ölçümü. Türk Silahlı Kuvvetleri Koruyucu Hekimlik Bülteni Dergisi, 13(4), 327-334.
• Benzer, E., Yurdatapan, M., Güven, İ. ve Şahin, F. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sağlıklı yaşama yönelik davranışlarının incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(2), 1053-1073.
• Bilir, N. (2013). Sağlık okur-yazarlığı/health literacy. Turkish Journal of Public Health, 12(1), 61-68.
• Çakırca Avcu, E. (2017). Sağlıklı beslenme – neleri gözden kaçırıyoruz?. Klinik Tıp Bilimleri Dergisi, 5(5), 31-34.
• Demirtaş, E. (2019). Öğretmen adaylarının sağlık okuryazarlıkları ve sağlıkla ilgili yaygın inanışlara ilişkin biyolojik muhakemeleri (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ sayfasından erişilmiştir.
• Güner, A.E., Şahin, E., Peksu, S., Kaya Şengül, S. ve Güngör, M. (2019). Sınıf öğretmenlerinin sağlık okuryazarlık düzeylerini belirleme, bilgi, tutum, davranış değişikliği ve eğitim ihtiyacını saptama çalışması. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Dergisi, 1(1), 58-76.
• Harrison, J. K. (2008). Science education and health education: locating the connections. Studies in Science Education, 41(1), 51-90.
• Kartal, S. ve Soykut Gündoğar, H. (2017). Üniversite öğrencilerinin akılcı ilaç kullanımı hakkındaki görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 25-34.
• Ma, Y., Nolan, A. & Smith, J.P. (2018). The value of education to health: evidence from Ireland. Economics & Human Biology, 31, 14-25.
• Malloy-Weir, L. J., Charles, C., Gafni, A., & Entwistle, V. (2016). A review of health literacy: Definitions, interpretations, and implications for policy initiatives. Journal of Public Health Policy, 37(3), 334–352. https://doi.org/10.1057/jphp.2016.18
• Mollahaliloğlu, S., Özgülcü,Ş., Alkan, A. ve Öncül, H. G. (2011). Toplumun akılcı ilaç kullanımına bakışı. Ankara: Yorum Basın Yayın Sanayii.
• Nutbeam, D. (2000). Health literacy as a public health goal: A challange for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. The Journal Of the Health Promotion International,15(3), 259-267.
• Nguyen, H. T., Do, B. N., Pham, K. M., Kim, G. B., Dam, H., Nguyen, T. T., Nguyen, T., Nguyen, Y. H., Sørensen, K., Pleasant, A., & Duong, T. V. (2020). Fear of covid-19 scale-associations of its scores with health literacy and health-related behaviors among medical students. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(11), 4164-4178. https://doi.org/10.3390/ijerph17114164
• Özyürek, P., Bayram, F., Beştepe, G., Ceylantekin, Y., Ciğerci, Y., Çelik, Y., ………Yılmazer, A. (2013). Lise öğretmenlerine verilen temel ilkyardım eğitiminin etkililiğinin değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 183-198.
• Parnell, Terri Ann. (2014). Health literacy: history, definitions, and models. Springer Publishing Company.
• Saygın, M., Öngel, K., Çalışkan, S., Yağlı, M., Has, M., Gonca, T. ve Kurt, Y. (2011). Süleyman demirel üniversitesi öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 18(2), 43-47.
• Sentell, T., Vamos, S., & Okan O. (2020) Interdisciplinary perspectives on health literacy research around the world: More important than ever in a time of covid-19. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(9), 3010-3023. https://doi.org/10.3390/ijerph17093010
• Sezer, A. ve Kadıoğlu, H. (2014). Yetişkin sağlık okuryazarlığı ölçeği’nin geliştirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimler Dergisi, 17(3), 165-170.
• Sorensen, K., Broucke S. V., Fullam, J., Doyle, G., Pelikan, J., Slonska, Z. … Brand, H. (2012). Health literacy and public health: A systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health, 12(80), 1471-2458.
• Sorensen, K., Pelikan, J. M., Ganahl, K. & Doyle, G. (2015). Health literacy in Europe: comparative results of the European health literacy survey (HLS-EU). The European Journal of Public Health, 25(6), 1053–1058.
• Starman, A. B. (2013). The case study as a type of qualitative research. Journal of Contemporary Educational Studies, 1(2), 28-43.
• Subaşı, M. ve Okumuş, K. (2017). Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 419-426.
• Ünsal, A. (2019). Beslenmenin önemi ve temel besin öğeleri. Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3), 1-10.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yurdatapan, M., Benzer, E. ve Güven, İ. (2014). Fen bilgisi öğretmenliği öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 44(201), 183-202.