SİSTEMİK AİLE YAKLAŞIMI TEMELLİ GRUP PSİKOEĞİTİM PROGRAMININ BOŞANMIŞ BİREYLERİN BOŞANMAYA UYUM DÜZEYLERİNE ETKİSİ

Yıl 2022, Sayı: 64, 127 - 151, 28.10.2022

Nuran Ceren Güzel , Ayşe Rezan Çeçen-eroğul

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1063771

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada, Sistemik Aile yaklaşımına (SAY) dayalı olarak hazırlanan Boşanmaya Uyum Grup Psikoeğitim Programının (BUPP) boşanmış kadın ve erkeklerin boşanmaya uyum düzeylerine etkisi ve bu etkinin altı hafta süre ile zamana bağlı kalıcılığı incelemiştir. Araştırmada deney ve kontrol gruplu ön test-son test ve izleme test modeline dayalı 2x3’lük yarı deneysel desen kullanılmıştır. Deney grubunda 11 (5 erkek, 6 kadın), kontrol grubunda 11 (4 erkek 7 kadın) olmak üzere toplam 22 boşanmış kişi araştırmaya katılmıştır. Katılımcılara Boşanmaya Uyum Ölçeği (BUÖ) ön test-son test ve izleme testi olarak uygulanmıştır. Araştırmada deney grubuna dokuz oturum ve her oturum 120 dakika olan SAY’a dayalı olarak hazırlanan BUPP’ı uygulanırken, kontrol grubuna herhangi bir işlem uygulanmamıştır. Araştırmanın bulguları nicel veriler kullanılarak elde edilmiş ve nitel verilerle desteklenmiştir. Araştırmanın nicel verilerini analiz etmede ANCOVA ve t testi kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları incelendiğinde deney ve kontrol gruplarının ön test-son test ve izleme test puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark bulunduğu ve bu farkın deney grubu lehine olduğu görülmüştür. Sonuç olarak boşanmaya uyum psikoeğitim programının boşanmış kişilerin boşanmaya uyum düzeylerini arttırmada etkili olduğu ve bu etkinin altı hafta boyunca devam ettiği bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Boşanma, boşanmaya uyum, psikoeğitim, boşanmış kişiler

Kaynakça

• Abondolo, C. (1983). Evaluating the effects of a divorce recovery program on social emotional needs (Unpublished Master’s Thesis), The University of Arizona. ErişimAdresi:https://repository.arizona.edu/bitstream/handle/10150/557970/AZU_TD_BO X212_E9791_1983_432.pdf
• Ahrons, C. R. (1980). A Crisis of FamilyTransition and Change. Family Relations,Family Stress, Copying and Adaptation, 29(4), 533-540. doi: 10.2307/584469
• Altunışık, R., Coşkun, R., Yıldırım, E. ve Bayraktaroğlu, S. (2002). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya: Sakarya Kitapevi.
• Amato, P. R. (2000). The consequences of divorce for adults and children. Journal of Marriage and the Family, 62, 1269-1287. doi:10.1111/j.1741-3737.2000.01269.x
• Amato, P. R. (2010). Research on divorce: Continuing trends and new developments. Journal of Marriage and Family, 72, 650–666. doi: 10.1111/j.1741-3737.2010.00723.x
• Amato, P.R., & Keith, B. (1991). Parental divorce and adult well-being: A meta analysis. Journal of Marriage and Family, 53 (1) 43-5.doi: 10.2307/353132
• Amato, P. R.,& Previti, D. (2003). People’sreasons for divorcing: Gender, socialclass, the life course, and adjustment. Journal of Family Issues, 24, 602–626. doi: 10,1177/0192513x03024005002
• Asanjarani, F., Jazayeri, R., Fatehizade, M., Etemadi, O., & De Mol, J. (2018). The effectiveness of Fisher’srebuilding group intervention on divorce adjustmentand general health of Iranian divorcedwomen. Journal of Divorce and Remarriage, 59(2), 108-122. doi: 10.1080/10502556.2017.1375334
• Avery, A. W.,& Thiessen, J. D. (1982). Communication skills training for divorcees. Journal of Counseling Psychology, 29(2), 203-205. doi: 10.1037/0022-0167.29.2.203
• Aydın, O. (2009). Boşanma sürecinde velayet ile ilgili anlaşmazlık yaşayan ebeveynlerin çocuklarına ilişkin düşünceleri ve çocukların boşanmaya uyum düzeylerinin incelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi,Fen Bilimler, Enstitüsü: Ankara.doi: 10,1501/asbd_0.000.000.004
• Barlow, L. E. (1982). A comparıson of the effectıveness of grouptherapy on dıvorce (Unpublished Doctoral Dissertation). Florida State University.
• Bohannon P (1970). The sixstations of divorce. Divorce and after Paul Bohannon (Ed), Garden City, New York, Doubledayand Company, Inc., 33-62.
• Booth, A.,& Amato, P. (1991). Divorce and psychological stress. Journal of Healthand Social Behavior, 32(4), 396–407. doi:10.2307/2137106
• Bray, J. H.,& Hetherington, E. M. (1993). Families in transition: Introduction and over view. Journal of Family Psychology, 7(1), 3–8. doi: 10.1037/0893-3200.7.1.3
• Bulut Ateş, F. (2015). Çocuk-ebeveyn ilişki terapisi eğitiminin boşanmış annelerin empati kabul ve stres düzeylerine etkisi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Adana
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (Genişletilmiş19. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Canbulat, N. (2017). Duygu odaklı grupla psikolojik danışma etkililiğinin değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: İzmir.
• Chiriboga, D. A.,& Cutler, L. (1978). Stress responses among divorcing men and women. Journal of Divorce, 1, 95–106. doi:10.1300/J279v01n02_01
• Chouinard, S. M. (1987). The effectiveness of psycho educational group services for women in the process of divorce in reducing problems in the parent-child relationship, (Unpublished Master’sThesis) Southern Connecticut State University New Haven, Connecticut.
• Çamkuşu-Arifoğlu, B. (2006). Çocuklar için boşanmaya uyum programı’nın çocukların boşanmaya uyum, kaygı ve depresyon düzeylerine etkisi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü: Ankara.doi: 10.1501/asbd_0000000004
• Demo, D. H.,& Acock, A. C. (1988). The impact of divorce on children. Journal of Marriage and the Family, 50, 619–648. doi:10.2307/352634
• Dursun, A. (2015). Anne babası boşanmış ergenlerin öznel iyi oluşunu arttırma programının etkililiğinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Eskişehir.
• Fahrenhorst, D. (1982). The comparative effectiveness of ındividual and group counseling modalities for post divorce adjustment and self- esteem, (Unpublished Doctoral Dissertation). The Florida State University.
• Faye, A. (1994). Improving parental coping skills during the adjustment period: a model divorce education program. (Unpublished Doctoral Dissertation). TheNova Southeastern Unıversıty.
• Fisher, B. (1976). Identifying the needs of formerly married people through a divorce adjustment seminar." (Unpublished Doctoral Dissertation). Dissertation Abstracts International. 36. 11A, 7036.
• Gove, W.R.,& Shin, H.C. (1989). The psychological well-being of divorced and widowed men and women. Journal of Family Issues. 10(1), 122-144. doi: 10.1177/019251389010001007
• Hackney, H.,& Bernard, J.M. (1990). Dyadic adjustment processes in divorce counseling. Journal of Counselingand Development. 69,134-143. doi: 10.1002/j.1556- 6676.1990.tb01474.x Hensley, R. (1996). Relations hiptermination and the fisher divorce adjustment scale: a comparative study. Journal of Divorce and Remarriage. 25(1), 139-150. doi: 10.1300/J087v25n01_09
• Hetherington, E. M., Cox, M.,& Cox, R. (1976). Divorced fathers. TheFamily Coordinator, 25(4), 417–428. doi:10.2307/582856
• Kalmijn, M.,& Monden, C. (2006). Are the negative effects of divorce on well –being dependent on marital quality. Journal Of Marriage and Family, 68(1),1197 – 1213. doi: 10.1111/j.1741-3737.2006.00323.
• Karadeniz-Özbek, S. (2019). Boşanmasonrası psikolojik destek programının bireylerin uyum düzeylerine etkisi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ondokuz MayısÜniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Samsun. doi:10.21565/ozelegitimdergisi.456299
• Kaya, T. (2009). İstanbul’da yaşayan boşanmış kadın ve erkeklerin boşanma deneyimleri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.doi: 10.17719/jisr.20164622608
• Kessler, S. (1976). Divorce adjustment groups. Personal and Guidance Journal, 54(5),250-256. doi: 10.1002/j.2164-4918.1976.tb04241.x
• King, L. Y. (1999). A cultural challenge: multiple family groupsfor post-separation and post-divorce families in hong kong, Social Work with Groups, 21(1-2), 77-87. doi: 10.1300/J009v21n01_07
• Kitson, G. C. (1992). Portrait of divorce: Adjustmentto marital break down. New York: Guilford Press.
• Lee, J. M., & Hett, G. G. (1990). Post-divorce adjustment: An assessment of a group intervention. Canadian Journal of Counselling. 24, 3-199. Erişim Adresi: http://cjcp.journalhosting.ucalgary.ca/cjc/index.php/rcc/article/view/1194 /107 7
• Madden-Derdich, D. A.,& Arditti, J. A. (1999). The ties that bind: Attachment between former spouses. Family Relations: An Inter disciplinary Journal of Applied Family Studies, 48(3), 243–249. doi:10.2307/585633
• Martinez -Pampliega, A., Aguado, V., Corral, S., Cormenzana, S., Merino, L.,&Iriarte, L. (2015). Protecting children after a divorce: efficacy of egokitzen—an ıntervention program forparents on children’s adjustment,Journal of Child and Family Studies , 24(12),285-297. doi: 10.1007/s10826-015-0186-7
• Meriç, B. (2007). Boşanmış ailelerdeki ergenlerin uyum düzeylerini ve sosyal becerilerini geliştirmeye yönelik bir grup rehberliği çalışmasının sınanması, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: İstanbul.
• Öngider, N. (2013). Boşanmanın çocuk üzerindeki etkileri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar.5(2),140.161.ErişimAdresi:http://dergipark.ulakbim.gov.tr/pskguncel/article/view/5000076300
• Öztürk-Serter, G. (2018). Yapılandırılmış oyun terapisine dayalı geliştirilen psikoeğitim programının boşanmış aile çocuklarının depresyon ve uyum düzeyleri üzerine etkisi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Samsun.doi:10.5152/addicta.2020.19103
• Perrig-Chiello, P., Hutchison, S.,& Morselli, D. (2014). Patterns of psychological adaptationto divorce after a long-term marriage, The Journal of Social and Personal Relationships, 32(3),386-405. doi:10.1177/0265407514533769
• Plummer, L. P.,& Koch-Hattem, A. (1986). Family stres and adjustment to divorce. Family Relations,35(4), 523-529. doi: 10.2307/584513
• Øygard, L., Thuen, T.,& Solvang, S. (2000). An evaluation of divorce support groups: A qualitative approach. Journal of Divorce and Remarriage,32(3-4), 149-164. doi: 10.1300/J087v32n03_10
• Salts, C. J.,&Zongker, C. E. (1983). Effects of divorce counseling groups on adjustmentand self concept. Journal of Divorce, 6(4), 55-67. doi: 10.1300/J279v06n04_04
• Sayan-Karahan, A. (2012). Boşanma sonrası yaşama uyum. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.
• Schmittel, M. (2013). The children first foundation parenting education program: astudy on the effectiveness of a divorce parenting education program, (Unpublished Master’s Thesis). Graduate School Southern Illinois University Edwardsville
• Şen, B. (2013). Boşanma süreci ve arabuluculuğu, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.
• Şentürk Aydın, R. (2013). Yaşam becerileri psikoeğitim programının boşanmış aile çocuklarının uyum düzeylerine etkisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.doi:10.21560/spcd.81402
• Şimşek-Yüksel, D. (2006). Grupla psikolojik danışmanın ana-babası boşanmış ergenlerde boşanmanın olumsuz etkileri ile başa çıkma stratejileri ve benlik saygıları üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Mersin.doi:10.17860/efd.84626
• Şirvanlı Ö., D. (1998). Eşler arası çatışma ve boşanmanın farklı yaş ve cinsiyetteki çocukların davranış ve uyum problemleri ile algıladıkları sosyal destek üzerindeki rolü. (Yayınlanmamış Doktora tezi), Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.doi:10.18506/anemon.543946
• Thomas, C.,& Ryan, M. (2008). Women’s perception of the divorce experience: a qualitative study. Journal of Divorce & Remarriage. 49(3-4), 210-224. doi: 10.1080/10502550802222394
• Vera, M. I. (1988). The impact of divorce groups on individual adjustment: A single case and group comparison approach, (Unpublished Doctoral Dissertation). The Florida State University
• Vukalovich, D. (2004). Adjustment to separation and divorce: Evaluation of community group intervention program (Unpublished Master’s Thesis). Erişim Adresi: https://researchonline.jcu.edu.au/1326/
• Walker, S. G. (1979). Factors assocıated wıth changeın dıvorced and separated persons attendıng a dıdactıcs emınar, (Unpublished Doctoral Dissertation). Submittedto the Graduate College of Texas A & M University.
• Wang, H.,& Amato, P. R. (2000). Predictors of divorce adjustment: Stressors, resources, anddefinitions. Journal of Marriage and the Family, 62, 655-668. doi:10.1111/j.1741- 3737.2000.00655.x
• Yılmaz. E. A. (2002). The prediction of divorced parents emotional/social adjustment and psychological distress from perceived power/control over child related concerns, perceived social support, and demographic characteristics (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstütüsü: Ankara