ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNDE BİLİNÇLİ FARKINDALIK İLE OTOMATİK DÜŞÜNCELER ARASINDAKİ İLİŞKİDE ÖZ ANLAYIŞIN ARACILIK ROLÜ

Yıl 2023, Sayı: 65, 361 - 386, 31.01.2023

Muhammed Sevilgen , Ayşe Nur Gülfidan , Özlem Çakmak Tolan

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1129755

Öz

Bu araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık ile otomatik düşünceler arasında ki ilişkide öz anlayışın aracılık rolünün olup olmadığını belirlemektir. Bununla birlikte, araştırmanın bir diğer amacı bilinçli farkındalık, öz anlayış ve otomatik düşüncelerin cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığının saptanmasıdır. Araştırmanın örneklemini 268’i (%69.6) kadın 117’si (%30.4) erkek olmak üzere toplam 385 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplamak amacıyla “Kişisel Bilgi Formu”, “Bilinçli Farkındalık Ölçeği”, “Öz Anlayış Ölçeği” ve “Otomatik Düşünceler Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde t testi, Pearson korelasyon analizi ve regresyon temelli bootstrapping yöntemi kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, erkek öğrencilerin öz anlayış düzeylerinin kız öğrencilere göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte, bilinçli farkındalık ile öz anlayış arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Bilinçli farkındalık ve öz anlayış ile otomatik düşünceler arasında ise negatif yönlü anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Aracılık analizi sonuçlarına göre; bilinçli farkındalık ile otomatik düşünceler arasındaki ilişkiye öz anlayışın aracılık ettiği belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar ilgili alanyazın ışığında tartışılmaya çalışılmış ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

bilinçli farkındalık, otomatik düşünceler, öz anlayış

THE MEDIATING ROLE OF SELF COMPASSION IN THE RELATIONSHIP BETWEEN MINDFULNESS AND AUTOMATIC THOUGHTS IN UNIVERSITY STUDENTS

Öz

Abstract: The purpose of this study is to determine whether self compassion acted as a mediator in the relationship between mindfulness and automatic thoughts in university students. In addition to this, another aim of the study is to determine whether mindfullness, self compassion and automatic thoughts differ according to gender. The sample of the study consists of a total of 385 university students, 268 (69.6%) female and 117 (30.4%) male. During the application process of this research "Personal Information Form", “Mindful Attention Awareness Scale”, “Self Compassion Scale” and “Automatıc Thoughts Questıonnaıre” have been used. Pearson correlation analysis, t-test and the regression-based bootstrapping method were used in the analysis of the data. According to the results of the analysis, it was determined that the self compassion levels of male students were significantly higher than that of female students.However, it was determined that there is a positive and significant relationship between mindfulness and self compassion. Negatively significant relationships were found between mindfulness, self-understanding and automatic thoughts. According to the results of mediation analysis, it was determined that self compassion mediated the relationship between mindfulness and automatic thoughts. The results obtained were discussed in the light of the relevant literature and suggestions were presented.

Anahtar Kelimeler

mindfulness, automatic thoughts, self compassion

Kaynakça

• Adıgüzel, G. (2012). Üniversite öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin empatik eğilim, duyguları ifade etme ve öz- anlayış açısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Akbağ, M. (2000). Stresle başa çıkma tarzlarının üniversite öğrencilerinde olumsuz otomatik düşünceler, transaksiyonel analiz ego durumları ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Akin, A. (2010). Self-compassion and loneliness. International Online Journal of Educational Sciences, 2(3).
• Alibekiroğlu, P. B., Akbaş, T., Ateş, F. B., ve Kırdök, O. (2018). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumu ile psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkide öz anlayışın aracı etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(2), 1-17.
• Azak, A. (2018). Hemşirelik Öğrencilerinin bilinçli farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 15(3), 170-176.
• Bao, X., Xue, S., & Kong, F. (2015). Dispositional mindfulness and perceived stress: The role of emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 78, 48-52.
• Baki, B. (2018). Çalışan genç yetişkinlerin depresyon düzeyleri ile otomatik düşünceleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı. İstanbul: İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Beck, J. S. (2001). Bilişsel terapi temel ilkeler ve ötesi (Çev. Özden Yalçın-Eylem Necip Akçay). Litera Yayınları, İstanbul.
• Beck, J.S. (2005). Cognitive therapy for challenging problems: What to do when the basics don’t work. New York: Guilford.
• Bedel, A., & Özdemir, B. (2019). Ortaokul öğrencilerinin problem çözme becerilerinde otomatik düşüncelerinin ve karar verme stillerinin rolü. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 53(53), 309-325.
• Beshai, S., Prentice, J. L., & Huang, V. (2018). Building blocks of emotional flexibility: Trait mindfulness and self-compassion are associated with positive and negative mood shifts. Mindfulness, 9(3), 939-948.
• Birnie, K., Speca, M., & Carlson, L. E. (2010). Exploring self‐compassion and empathy in the context of mindfulness‐based stress reduction (MBSR). Stress and Health, 26(5), 359-371.
• Bishop, S. R., Lau, M., Shapiro, S., Carlson, L., Anderson, N. D., Carmody, J.,Segal, Z. V., Abbey, S., Speca, M., Velting, D., & Devins, G. (2004). Mindfulness: a proposed operational definition. Clinical Psychology: Science and practice, 11(3), 230.
• Bozkurt, N. (1998). Lise öğrencilerinin okul başarısızlıklarının altında yatan, depresyonla ilişkili otomatik düşünme kalıpları. Yayınlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü).
• Boylu, M. B. (2020). Üniversite öğrencilerinin özgecilik düzeyleri ile empatik eğilim ve benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Brown, K. W. ve Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84, 822-848.
• Brown, K. W., Ryan, R. M. ve Creswell, J. D. (2007). Mindfulness: Theoretical foundations and evidence for its salutary effects. Psychological Inquiry, 18(4), 211-237.
• Büyüköztürk Ş. (2011). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara, Pegem Akademi
• Calvete, E., & Connor-Smith, J. K. (2005). Automatic thoughts and psychological symptoms: A cross-cultural comparison of American and Spanish students. Cognitive Therapy and Research, 29(2), 201-217.
• Coyne, J., Gotlib, I. (1983). The role of cognition in depression: A critical appraisal . Psychological Bulletin, 94(3).
• Çevik, O. ve Kırmızı, C. (2020). Z kuşağında bilinçli farkındalığın öznel mutluluğa etkisi: öz şefkatin aracı rolü. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 183-202.
• Demir, V. ve Gündoğan, N. A. (2018). Bilinçli farkındalık temelli bilişsel terapi programının üniversite öğrencilerinin duygu düzenleme güçlüklerini azaltmadaki etkisi. Ege Eğitim Dergisi, 19(1), 46-66.
• Deniz, M. E., Kesici Ş., ve Sümer, A. S. (2008). The validity and reliability study of the Turkish version of self-compassion scale. Social Behavior and Personality, 36 (9), 1151-1160.
• Deniz, M. E., Erus, S. M. ve Büyükcebeci, A. (2017). Bilinçli farkındalık ile psikolojik iyi oluş ilişkisinde duygusal zekanın aracılık rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 7(47), 17-31.
• Finlay-Jones, A. L., Rees, C. S., & Kane, R. T. (2015). Self-compassion, emotion regulation and stress among Australian psychologists: Testing an emotion regulation model of self-compassion using structural equation modeling. PloS one, 10(7), e0133481.
• Frewen, P. A., Evans, E. M., Maraj, N., Dozois, D. J., & Partridge, K. (2008). Letting go: Mindfulness and negative automatic thinking. Cognitive Therapy and Research, 32(6), 758-774.
• Germer, C. (2004). What is mindfulness. Insight Journal, 22 (3), 24-29.
• Glomb, T. M., Duffy, M. K., Bono, J. E., & Yang, T. (2011). Mindfulness at work. In Research in personnel and human resources management. Emerald Group Publishing Limited.
• Hayes, A. F. (2009). Beyond Baron and Kenny: Statistical mediation analysis in the new millennium. Communication Monographs, 76 (4), 408-420.
• Hayes, A. F. (2013). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach. New York: Guilford Press.
• Hwang, Y. D. and Lee, J. S. (2012). The mediating effects of negative automatic thoughts on the relationships between father's communication style and children's happiness. Korean Journal of Child Studies, 33 (1), 223-236.
• Hollis-Walker, L. & Colosimo, K. (2011). Mindfulness, self-compassion, and happiness in non-meditators: A theoretical and empirical examination. Personality and Individual differences, 50 (2), 222-227.
• Hollon, S. D. & Kendall, P. C. (1980). Cognitive self-statements in depression: Development of an automatic thoughts questionnaire. Cognitive Therapy and Research, 4 (4), 383-395.
• Iskender, M. (2009). The relationship between self-compassion, self-efficacy, and control belief about learning in Turkish university students. Social Behavior and Personality: An İnternational Journal, 37(5), 711-720.
• Kabat-Zinn, J. (1990). Full catastrophe living: Using the wisdom of your body and mind to face stress, pain, and illness. New York: Delta
• Kabat-Zinn, J. (1994). Wherever you go, there you are: Mindfulness meditation in everyday life. New York: Hyperion.
• Kabat-Zinn, J. (2013). Full catastrophe living: using the wisdom of your body and mind to face stress, pain, and ıllness. Bantam.
• Kalafat, S. (1996). Depresyon ve mutlulukta otomatik düşüncelerin rolü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Kang, C. & Whittingham, K. (2010). Mindfulness: A dialogue between Buddhism and clinical psychology. Mindfulness, 1(3), 161-173.
• Kara, D. (2016). Psikoloji Öğrencilerinde Stresle Başa Çıkma Stratejileri, Olumsuz Otomatik Düşünceler ve Depresyon Belirtileri İlişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi , Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Klinik Psikoloji Bölümü, İstanbul.
• Kara, E., & Ceyhan, A. A. (2017). Üniversite öğrencilerinin depresyon düzeylerinin bilinçli farkındalık ile ilişkisi: Öz-kontrolün aracılık rolü. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 6(1):9-14
• Karahanci, S. (2020). Üniversite öğrencilerinin psikolojik belirti ve öz-anlayış düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
• Lopez Molina, M. A., Jansen, K., Drews, C., Pinheiro, R., Silva, R. & Souza, L. (2014). Major depressive disorder symptoms in male and female young adults. Psychology, Health & Medicine, 19(2), 136-145.
• Masuda, A., & Tully, E. C. (2012). The role of mindfulness and psychological flexibility in somatization, depression, anxiety, and general psychological distress in a nonclinical college sample. Journal of Evidence-Based Complementary & Alternative Medicine, 17(1), 66-71.
• Marlatt G & Kristeller J. )1999). Mindfulness and meditation. In W. R. Miller (Ed.), Integrating spirituality into treatment. Washington, DC: American Psychological Association.
• Matchim, Y., Armer, J. M. & Stewart, B. R. (2011). Mindfulness-based stress reduction among breast cancer survivors: a literature review and discussion. Oncology Nursing Forum, 38(2).
• Neff, K. (2003a). Self-compassion: An alternative conceptualization of a healthy attitude toward oneself. Self and Identity, 2(2), 85-101.
• Neff, K. D. (2003b). The development and validation of a scale to measure self-compassion. Self and Identity, 2(3), 223-250.
• Neff, K. D., Hsieh, Y. P. & Dejitterat, K. (2005). Self-compassion, achievement goals, and coping with academic failure. Self and Identity, 4(3), 263-287.
• Neff, K. D., & McGehee, P. (2010). Self-compassion and psychological resilience among adolescents and young adults. Self and Identity, 9(3), 225-240.
• Neff, K. D. (2011). Self‐compassion, self‐esteem, and well‐being. Social And Personality Psychology Compass, 5(1), 1-12.
• Ninivaggi, F. J. (2019). Learned Mindfulness: Physician Engagement and MD Wellness. Academic Press.
• Preacher, K. J., & Hayes, A. F. (2008). Asymptotic and resampling strategies for assessing and comparing indirect effects in multiple mediator models. Behavior Research Methods, 40(3), 879-891.
• Odaci, H. (2007). Submissive behaviors and automatic negative thoughts among adolescent boys and girls: A study with a Turkish sample. Social Behavior and Personality, 35(8), 1021-1026.
• Özdemir, İ. (2021). The mediating role of mindfulness, psychological flexibility, experiential avoidance and cognitive flexibility on the relationship between childhood trauma and somatization. Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, İzmir Ekonomi Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Özyeşil, Z. (2011). Üniversite öğrencilerinin öz-anlayış düzeylerinin bilinçli farkındalık kişilik özellikleri ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özyeşil, Z., Arslan, C., Kesici, Ş. ve Deniz, M. E. (2011). Bilinçli farkındalık ölçeği’ni Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(160).
• Pallant, J. (2020). SPSS survival manual: A step by step guide to data analysis using IBM SPSS. London: Routledge.
• Raes, F. (2010). Rumination and worry as mediators of the relationship between self-compassion and depression and anxiety. Personality and Individual Differences, 48(6), 757-761.
• Ramaci, T., Bellini, D., Presti, G., & Santisi, G. (2019). Psychological flexibility and mindfulness as predictors of individual outcomes in hospital health workers. Frontiers in psychology, 10, 1302.
• Raingruber, B., & Robinson, C. (2007). The effectiveness of Tai Chi, yoga, meditation, and Reiki healing sessions in promoting health and enhancing problem solving abilities of registered nurses. Issues in Mental Health Nursing, 28(10), 1141-1155.
• Shapiro, S. L., Brown, K. W., & Biegel, G. M. (2007). Teaching self-care to caregivers: Effects of mindfulness-based stress reduction on the mental health of therapists in training. Training and education in professional psychology, 1(2), 105.
• Şahin, N. H., & Şahin, N. (1992). Reliability and validity of the Turkish version of the Automatic Thoughts Questionnaire. Journal of clinical psychology, 48(3), 334-340.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: MA Pearson.
• Tamres, L. K., Janicki, D., & Helgeson, V. S. (2002). Sex differences in coping behavior: A meta-analytic review and an examination of relative coping. Personality and social psychology review, 6(1), 2-30.
• Tel, F. D., & Sarı, T. (2016). Üniversite öğrencilerinde öz duyarlılık ve yaşam doyumu. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1).
• Tuncer, N. (2017). Bir grup üniversite öğrencisinin sosyal anksiyete düzeylerine göre bilinçli farkındalık ve yaşam doyumu. Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tümkaya, S., ve İflazoğlu, U. A. (2000). Ç Ü Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin otomatik düşünce ve problem çözme düzeylerinin bazı sosyo demografik değişkenlere göre incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(6).
• Viskovich, S., & De George-Walker, L. (2019). An investigation of self-care related constructs in undergraduate psychology students: Self-compassion, mindfulness, self-awareness, and integrated self-knowledge. International Journal of Educational Research, 95, 109-117.
• Vanea, M., & Ghizdareanu, E. (2012). High standards and self-criticism in university environment–gender, age and learning context differences. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 33, 895-899.
• Wang, Y., & Kong, F. (2014). The role of emotional intelligence in the impact of mindfulness on life satisfaction and mental distress. Social Indicators Research, 116(3), 843-852.
• Witek-Janusek, L., Albuquerque, K., Chroniak, K. R., Chroniak, C., Durazo-Arvizu, R., & Mathews, H. L. (2008). Effect of mindfulness based stress reduction on immune function, quality of life and coping in women newly diagnosed with early stage breast cancer. Brain, behavior, and immunity, 22(6), 969-981.
• Yücel, B., Kora, K., Özyalçín, S., Alçalar, N., Özdemir, Ö., & Yücel, A. (2002). Depression, automatic thoughts, alexithymia, and assertiveness in patients with tension‐type headache. Headache: The Journal of Head and Face Pain, 42(3), 194
• Zümbül, S. (2019). Öğretmen adaylarının psikolojik iyi oluş düzeylerinde bilinçli farkındalık ve affetmenin yordayıcı rolleri. Ege Eğitim Dergisi, 20(1), 20-36.