SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞE GEÇİŞ: EKOLOJİK ZEKÂ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR OKURYAZARLIKLA YAŞAM TARZINI DÖNÜŞTÜRMEK

Yıl 2023, Sayı: 66, 213 - 233, 29.04.2023

Oğuz Özdemir

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1052544

Cited By: 2

Öz

Özet: İçinde bulunduğumuz antroposen çağda insan faaliyetlerinin gezegen üzerindeki gittikçe artan baskısı, insan türünün ve daha genel anlamda yeryüzünde bütün canlılığın geleceğini tehdit etmektedir. Uzun zaman içinde şekillenmiş toplumsal ve iktisadi sistemin yaratmış olduğu bu sürdürülemez durumun aşılabilmesi, kuşkusuz üretim, tedarik ve tüketim pratiklerini sürdürülebilirliğe geçişe elverişli şekilde topyekün biçimlendirmekten geçmektedir. Bu yönde sağlanabilecek kalıcı bir dönüşüm, her şeyden önce insanın analitik ve teknik becerisini öne çıkaran analitik zekâ (IQ: Intelligence quotient)’ dan ziyade, insanın gezegendeki varlığıyla yüzleşmesini sağlayabilecek ekolojik zekâ (EQ: Ecological quotient)’nın işe koşulmasıyla olanaklıdır. Buradan hareketle çalışmada, ekolojik zekâ ve sürdürülebilir okuryazarlık ışığında sürdürülebilirliğe nasıl geçilebileceği irdelenmektedir. Bu çerçevede, öncelikle mevcut yaşam tarzının sürdürülemez durumu betimlenmekte; arkasından sürdürülebilirliğe geçişte yeni bir zekâ türü olarak öne çıkan ekolojik zekâ ve bununla ilişkili olarak sürdürülebilir okuryazarlık açıklanmaktadır. Buradan hareketle, yeryüzünde insan yaşamının sürdürülebilirlik eğitimi ile nasıl dönüştürülebileceği tartışılmaktadır. Çalışmanın özellikle, üretim, tedarik ve tüketim kalıplarının sürdürülebilir yönde dönüşümünün tüketici tercihine indirgenmesinin yol açtığı yanılgının farkına varılması ve bunun yerine bütün toplumsal kesimlerin göstereceği irade ile yaratılacak yapısal dönüşümün vazgeçilmez olduğunun anlaşılmasında dönüm noktası olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, ekolojik zekâ, sürdürülebilir okuryazarlık, sürdürülebilirlik eğitimi.

Kaynakça

• Brand. K.-W. (2001). Wollen wir was wir sollen? Plädoyer für einen dialogisch- partizipativen Diskurs über nachhaltige Entwicklung. A. Fischer ve G. Hahns (Hrsg.), Vom schwierigen Vergnügen einer Kommunikation über die Idee der Nachhaltigkeit içinde (s. 12-34). Franfurt: Verlag für Akad. Schriften.
• Mackintosh, N. J. (2011). History of theories and measurement of intelligence. R. J. Sternberg ve S. B. Kaufman (Ed.), The Cambridge handbook of intelligence içinde (s. 3-19). New York: Cambridge University Press.
• Collins, M. (2010). Spiritual intelligence: Evolving transpersonal potential toward ecological actualization for a sustainable future. World Futures, 66(5), 320-334. DOI:10.1080/02604020903423527
• Deary, I. J., Lawn, M. ve Bartholomew, D. J. (2008). A conversation between Charles Spearman, Godfrey Thomson, and Edward L. Thorndike: The International examinations inquiry meetings 1931-1938: Correction to Deary, Lawn, and Bartholomew (2008). History of Psychology, 11(3), 163. doi: https://doi.org/10.1037/1093-4510.11.3.163
• Ewing, B., Moore, D., Goldfinger, S., Oursler, A., Reed, A. ve Wackernagel, M. (2010). The ecological footprint atlas 2010. Oakland: Global Footprint Network. Fox, W. (1990). Transpersonal ecology: “Psychologising” ecophilosophy. Journal of Transpersonal Psychology, 22(1), 59–96.
• Gardner, H. (1999). Intelligence reframed: Multiple intelligences for the 21st century. New York: Basic Books
• Gardner, G., Assadourian, E. ve Sarin, R. (2004). Günümüzde tüketim. Dünyanın durumu. Özel konu: Tüketim toplumu. İstanbul : Worldwatch Enstitüsü.
• Goleman, D. (2009). Ecological Intelligence. How Knowing the Hidden Impacts of What We Buy Can Change Everyting. New York : Brodway Books.
• Goleman, D. (2010). Ekolojik Zeka. (S. Toksoy, çev.). İstanbul: EkoIQ Kitaplığı No: 3
• Goleman, D., Barlow, Z. ve Bennett, L. (2010). Forging new norms in New Orleans: From emotional to ecological intelligence. Teacher Education Quarterly, 37(4), 87-98.
• Hollweg, K. S., Taylor, J. R., Bybee, R. W., Marcinkowski, T. J., McBeth, W. C., & Zoido, P. (2011). Developing a framework for assessing environmental literacy. Washington, DC: North American Association for Environmental Education. Available at http://www.naaee.net
• IPCC (2014). Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fifth Assesment Report of the Intergovermental Panel on Climate Change. (https://www.ipcc.ch/report/ar5/wg2/ adresinden erişildi.
• Kelly, M. (2018). Teaching students who have a naturalist intelligence. Erişim adresi: https://www.thoughtco.com/naturalist-intelligence-8098.
• Kumar, S. (2014). Grounded economic awareness. A. Stibbe (Ed.), The Handbook of sustainability literacy içinde (p. 30-36). England: Green books.
• Kitzes ve Wackermagel (2009). Answers to common questions in ecological footprint accounting. Ecological indicators, 9(4), 812-817
• Leonard, A. (2013). Bireysel değişimden toplumsal değişime. L. Starke (Ed.), Dünyanın durumu 2013: Sürdürülebilirlik hala mümkün mü? içinde (s. 343-357). (C. Ulutaş Ekiz ve Ç. Ekiz. Çev.). İstanbul: TEMA-Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Mackintosh, N. J. (2011). History of theories and measurement of intelligence. R. J. Sternberg ve S. B. Kaufman (Ed.), The Cambridge handbook of intelligence içinde (s. 3-19). New York: Cambridge University Press.
• McBride, B. B., Brewer, C. A., Berkowitz, A. R. ve Borrie, W. T. (2013). Environmental literacy, ecological literacy, ecoliteracy: What do we mean and how did we get here? Ecosphere, 4(5), 67. doi: http://dx.doi.org/10.1890/ES13-00075.
• Morin, E. (2003). Geleceğin eğitimi için gerekli yedi bilgi (1. Baskı). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Orr, W. D. (1992). Ecological iiteracy: Education and transition to a postmodern world. Newyork: State University of New York
• Özdemir, O. (2012). The envıronmentalısm of unıversıty students: theır ethıcal attıtudes toward the envıronment. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 373-38
• Özdemir, O. (2021). Ekolojik okuryazarlık ve çevre eğitimi. Ankara: Pegem Yayınları.
• Parkin, S., Johnson, A., Buckland, H. ve White, E. (2004). Learning and skills for sustainable development: Developing a sustainability literate society. London: HEPS.
• Peacock, A. (2004). Eco-literacy for primary schools. USA: Trentham Book.
• Ponting, C. (2000). Dünyanın yeşil tarihi: Çevre ve uygarlıkların çöküşü (A. Başcı-Sander. çev.). İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları
• Roth, C. (1992). Environmental literacy: Its roots, evolution and directions in the 1990s. ERIC Clearinghouse for Science, Mathematics and Environmental Education (1-51). http://doh.hpc.go.th/data/HL/EL1992.pdf adresinden erişildi.
• Sommer, F. S. (2003). Contribution in: M. Caplan, G. Hartelius, and M. A. Rardin. Contemporary viewpoints on transpersonal psychology. Journal of Transpersonal Psychology, 35(2), 143–162.
• Stables, A. ve Bishop, K. (2001). Weak and strong conceptions of environmental literacy: Implications for environmental education. Environmental Education Research, 7(1), 89-97. doi: https://doi.org/10.1080/13504620125643
• Stibbe, A. ve Luna, H. (2014). Introduction. A. Stibbe (Ed.), The Handbook of sustainability literacy içinde (s. 9-16). Cambridge: Greenbooks.
• Winter, J. ve Cotton, D. (2012). Making the hidden curriculum visible: sustainability literacy in higher education. Environmental Education Research, 18(6), 783-796. doi: https://doi.org/10.1080/13504622.2012.670207
• Wright, R. (2007). İlerlemenin kısa tarihi. (Z. Biliz ve B. Baysal, Çev.). İstanbul: Versus Yayınları
• WWF (2014). Living Planet Report 2014, Gland, Switzerland.
• Vaughan, F. (2002). What is spiritual intelligence? Journal of Humanistic Psychology, 42(2), 16–33.
• Victor, P. A. ve Jackson, T. (2015). Büyüme Sorunu. G. Gardner, T. Prugh ve M. Renner (Ed.), Dünyanın durumu 2015 içinde (s. 49-66). (G. Hotinli, Çev.). Worrldwatch Enstitüsü. İstanbul: Tema-İşbankası Yayınları
• Vreja, L. ve Balan, S. (2018). Types of intelligence. The ecological intelligence and sustainability.. The Bucharest University of Economic Studies, (7), 55-64.