BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLERİNİN SPORDA İNSAN HAKLARINA YÖNELİK TUTUMLARI

Yıl 2023, Sayı: 66, 169 - 188, 29.04.2023

Yahya Doğar , Oğuzhan Çalı

https://doi.org/10.21764/maeuefd.885155

Öz

Araştırmada beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin sporda insan haklarına karşı tutumlarını incelemek amaçlanmıştır. Tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmaya 404 beden eğitimi ve spor öğretmeni katılmıştır. Öğretmenlere araştırmacıların oluşturduğu sosyo demografik bilgi formu ve Sadık (2014) tarafından geliştirilen Sporda İnsan Hakları Tutum ölçeği uygulanmıştır. Verilerin analizinde, t testi, F testi ve Mann Whitneyy U testi kullanılmıştır. Bulgulara göre; Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin sporda insan haklarına yönelik tutumlarında cinsiyet, yaş, görev yılı ve medeni durum değişkenlerine göre farklılık olmadığı görülmüştür. Eğitim durumuna göre, doktora eğitimi alan beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin, lisans ve yüksek lisans eğitimi alanlara göre tutumlarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Ayrıca İnsan haklarına yönelik eğitim alan beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin, almayanlara göre sosyal haklar alt boyutunda daha yüksek puana sahip oldukları görülmüştür. Sonuç olarak beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin sporda insan haklarına yönelik tutumlarının geliştirilmesinde konu ile ilgili kurs ve eğitim almalarının gerekli ve önemli olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Beden eğitimi, spor, öğretmen, insan hakları

Kaynakça

• Beetham, D. (2006) Demokrasi ve insan hakları, (Çev. B. Canatan). Ankara: Liberte Yayınları.
• Berber, Y. E. (2007). Türkiye’de insan hakları söyleminin toplumsal karşılığı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Branson, M. S. & Purta, J. T. (1982). Internanional human rights, society and the schools, National Council For the Social Studies Bulletin, No:68. Newyork and London, 4-5.
• Creswell J. W. (2017). Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları araştırma deseni. S. B. Demir (Ed.), Ankara: Eğiten Kitap.
• Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2000). Eğitimde Araştırma Yöntemleri. (5. Baskı) Londra: Routledge Falmer.
• Çarıkçı, S. ve Er, K.O. (2010). Balıkesir üniversitesi necatibey eğitim fakültesi’nde öğrenim gören öğretmen adaylarının insan hakları eğitimine yönelik tutumları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(24), 54-69.
• Çavuşoğlu, G., Kabadayı, M., Yılmaz, A. K. ve Taşmektepligil, M. Y. (2020). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin insan haklarına yönelik tutumları. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 462-469.
• Dağ, N. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının insan haklarına ilişkin tutumlarını etkileyen faktörler. Yayınlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Ana Bilim Dalı, Ankara.
• EBS. (2020). Eğitim Bir Sen, kamu okullarında çalışan öğretmenlerin branşlara göre dağılımı. https://www.ebs.org.tr/ebs_files/files/yayinlarimiz/EgitimeBakis2018_Izleme_degerlendirme_raporu.pdf adresinden alınmıştır.
• Erdemli, A. (2002). Temel sorunlarıyla spor felsefesi. İstanbul: E Yayınları.
• Günal, N. (2009). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında yer alan demokrasi ve insan haklarına ilişkin sözlü ve sözsüz iletilerin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı, Aydın.
• Karatekin, K., Merey, Z., Sönmez, Ö. F. ve Kuş, Z. (2012). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının insan hakları eğitimine yönelik tutumları. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(4), 2193-2207.
• Kepenekçi, Y. K. (1999). Eğitimcilerin insan haklarına yönelik tutumları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32(1). DOI: 10.1501/Egifak_0000001165
• Kuçuradi, İ. (2011). İnsan hakları: kavramları ve sorunları. (2. Baskı). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Özbudun, E. (2007). Democratization reforms in Turkey, 1993-2004. Turkish Studies, 8(2), 179-196.
• Özcan, M. (2016). İnsan felsefesi/insanın neliği üzerine bir soruşturma. Ankara: Bilge Su Yayıncılık.
• Özen, B. (2012). Devlet ilköğretim okullarında görev yapmakta olan öğretmenlerin insan haklarına ilişkin tutumlarının çok boyutlu incelenmesi (İstanbul ili anadolu yakası örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İnsan Hakları Anabilim Dalı, İstanbul.
• Sadık, R. (2014). Sporcularda insan haklarına ilişkin tutumların incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Şahin, M. (1998). Spor ahlakı ve sorunları. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Turan, M.B., Usuflu, O., Koç, K., Karaoğlu, B. ve Ulucan, H. (2018). Profesyonel futbolcularda sporda insan hakları tutumu ve özgünlük düzeylerinin incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 3(4), 1-18.
• Unesco. (1969). Trends in teaching about human rights in the secondary schools, some suggestions on teaching about human rights. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000056409 adresinden alınmıştır.
• Wolff, S. (1986). Problem çocuklar ve tedavi (çocuk ve stres), (Çev. A. Oral, S. Kara). İstanbul: Say Yayınları. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (6. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.