ETHICAL LEADERSHIP BEHAVIOURS OF SCHOOL PRINCIPALS: A COMPARISON OF PUBLIC-PRIVATE SCHOOLS

Yıl 2023, Sayı: 67, 155 - 176, 30.07.2023

Hakan Topaloğlu , Duran Mavi , Oya Uslu Çetin

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1084483

Öz

Ethical leadership is the leadership approach that principals use to regulate the communication, climate, behavior, and decision-making processes in the school. It is seen that these studies are carried out in both public and private schools. However, it is difficult to say that these studies reflect the sector and level-based view of ethical leadership holistically. Therefore, in the present study, ethical leadership behaviors of principals in public and private schools were examined at the secondary and high school levels. The study was carried out with a cross-sectional survey, one of the quantitative research designs. Research data were obtained from teachers working in public and private schools in Samsun. In this context, 400 participants' opinions were taken by stratified sampling. Software named SPSS 25.0 and Mplus 8.3 were used for the analysis. Findings illustrate that teachers perceive their principals as brave leaders in both sectors. However, it is understood from the findings that school principals have relatively low scores in respecting social values. Comparisons show that teachers working in public schools perceive their principals as more ethical leaders. In comparisons at the school level, the significant difference in finding the school principal more ethical favors public high schools and public secondary schools. Various inferences were made based on the research results, and suggestions were made.

Anahtar Kelimeler

leadership, ethical leadership, school, principal

OKUL MÜDÜRLERİNİN ETİK LİDERLİK DAVRANIŞLARI: DEVLET OKULU-ÖZEL OKUL KARŞILAŞTIRMASI

Öz

Etik liderlik, müdürlerin okuldaki iletişimi, iklimi, davranışları ve karar alma süreçlerini düzenlemek için başvurdukları liderlik yaklaşımıdır. Son yıllarda kamuya ya da özel sektöre ait okulların farklı kademelerinde bu yaklaşımın ele alındığı çeşitli çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Ancak bu çalışmaların etik liderliğin sektör ve kademe bazlı görünümünü bütüncül biçimde yansıttığnı söylemek güçtür. Bu nedenle mevcut araştırmada kamuya ve özel sektöre ait okullardaki müdürlerin etik liderlik davranışları ortaokul ve lise düzeyinde incelenmiştir. Çalışma nicel araştırma desenlerinden kesitsel tarama ile yürütülmüştür. Araştırma verileri Samsun’daki kamu okullarında ve özel okullarda görev yapan öğretmenlerden elde edilmiştir. Bu kapsamda tabakalı örnekleme ile belirlenen 400 katılımcının görüşü alınmıştır. İncelemeler için SPSS 25.0 ve Mplus 8.3 adlı yazılımlarından yararlanılmıştır. Bulgular her iki sektörde de öğretmenlerin müdürlerini cesur liderler olarak algıladıklarını göstermektedir. Ancak bulgulardan okul müdürlerinin toplumsal değerlere saygı gösterme konusunda nispeten düşük puanlara sahip olduğu da anlaşılmaktadır. Karşılaştırmalar kamu okullarında görev yapan öğretmenlerin müdürlerini daha etik liderler olarak algıladıklarını göstermektedir. Okul düzeyindeki karşılaştırmalarda ise okul müdürününü daha etik bulma konusundaki anlamlı farklılık kamu liseleri ve kamu ortaokulları lehinedir. Araştırmanın sonuçlarına dayanılarak çeşitli çıkarımlar yapılmış ve önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

liderlik, etik liderlik, okul, müdür

Kaynakça

• Acikalin, A., Sisman, M., & Turan, S. (2011). Bir insan olarak okul muduru. Pegem.
• Akin, U. (2019). Liderlik. In N., Cemaloglu, and M. Ozdemir (Eds.), Egitim yonetimi (pp. 132-155). Pegem.
• Angus, L. (2006). Educational leadership and the imperative of including student voices, student interests, and students' lives in the mainstream. International Journal of Leadership in Education, 9(4), 369-379.
• Arar, K., & Saiti, A. (2022). Ethical leadership, ethical dilemmas and decision making among school administrators. Equity in Education & Society, 1(1), 126-141.
• Aslan, R., & Sariyildiz, Y. (2022) Yoneticilerin etik liderlik davranislarinin cesitli degiskenler acisindan ogretmen algilarina gore incelenmesi. Asya Studies, 6(20), 51-60.
• Balci, A. (2016). Sosyal bilimlerde arastirma: Yontem, teknik ve ilkeler (12th ed.). Pegem.
• Bastug, I. (2009). Ilkogretim okulu mudurlerinin etik liderlik davranislarina iliskin ogretmen gorusleri (Konya ili ornegi) (No: 49810) [Master thesis, Selcuk University]. Higher Education Board Thesis Center (HEBTC).
• Bennis, W., & Townsend, R. (1995). Reinventing leadership: Strategies to empower the organization. William Morrow and Company.
• Beycioglu, K. (2018). Liderlik psikolojisi. In N. Guclu, and S. Kosar (Eds.), Egitim yonetiminde liderlik (2nd ed.) (pp. 20-34). Pegem.
• Bozkurt, S., Coban, O., Ozdemir, M., & Ozdemir, N. (2021). Liderlik, okul kulturu, kolektif yeterlik, akademik oz-yeterlik ve sosyoekonomik duzeyin ogrenci basarisina etkisi. Egitim ve Bilim, 46(207), 465-482.
• Brown, M. E., & Treviño, L. K. (2006). Ethical leadership: A review, and future directions. The Leadership Quarterly, 17(6), 595-616.
• Brown, M. E., Treviño, L. K., & Harrison, D. A. (2005). Ethical leadership: A social learning perspective for construct development, and testing. Organizational Behavior, and Human Decision Processes, 97(2), 117-134.
• Buluc, B. (2009). Sinif ogretmenlerinin algilarina gore okul mudurlerinin liderlik stilleri ile orgutsel baglilik arasındaki iliski. Kuram ve Uygulamada Egitim Yonetimi, 57, 5-34.
• Celik, B. (2006). Ozel ve resmi ilkogretim okullarinda calisan egitim yoneticilerinin algilanan liderlik ozelliklerinin incelenmesi (No: 190281) [Master thesis, Yeditepe University]. HEBTC.
• Cemaloglu, N., & Kilinc, A. C. (2012). Ilkogretim okulu yoneticilerinin etik liderlik davranislari ile ogretmenlerin algıladiklari orgutsel guven ve yildirma arasındaki iliski. Egitim ve Bilim. 37(165), 137-151.
• Ehrich, L. C., Harris, J., Klenowski, V., Smeed, J., & Spina, N. (2015). The centrality of ethical leadership. Journal of Educational Administration, 53(2), 197-214.
• Eisenbeiss, S. A. (2012). Re-thinking ethical leadership: An interdisciplinary integrative approach. The Leadership Quarterly, 23(5), 791-808.
• Erdem, A. R. (2015). Egitim yonetim etigi ve egitim yonetiminde etik liderligin kritigi. Akademik Sosyal Arastirmalar Dergisi, 3(10), 1-15.
• Etzioni, A. (1975). Comparative analysis of complex organizations. Simon and Schuster.
• Field, A. (2018). Discovering statistics using IBM SPSS Statistics (5th ed). Sage.
• Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research 18, 39-50.
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2008). How to design and evaluate research in education (7th ed.). McGraw Hill.
• Goldring, E., & Rallis, P. (1993). Principals of dynamic schools take charge. Corwin.
• Gultekin, M. (2008). Ilkogretim okulu yoneticilerinin etik liderlik davranisi gosterme duzeylerinin cesitli degiskenler acisindan incelenmesi (No: 219218) [Master thesis, Selcuk University]. HEBTC.
• Hakan, E. (2007). Egitim yonetimi ve etik. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(21), 106-114.
• Harris, A., & Lambert, L. (2003). Building leadership capacity for school improvement. McGraw-Hill Education.
• Harris, A., & Muijs, D. (2004). Improving schools through teacher leadership. Routledge.
• Helvaci, M. A. (2010). Ilkogretim okulu yoneticilerinin etik liderlik davranisi gosterme duzeyleri. Zeitschrift fur die Welt der Turken, 2(1), 391-410.
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural equation modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55.
• Karagoz, A. (2008). Ilk ve orta ogretim okulu mudurlerinin ogretmenler tarafından algilanan etik liderlik rolleri ile ogretmenlerin orgutsel adanmisliklari arasindaki iliski (Bursa ili ornegi) (No: 226280) [Master thesis, Yeditepe University]. HEBTC.
• Katitas, S. , Karadas, H. & Coskun, B. (2022). Okul yoneticilerinin etik liderlik davranislarinin ogretmenlerin oznel iyi olus ve is doyumları uzerindeki etkisi. Mehmet Akif Ersoy Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 62, 182-207.
• Kavrayici, C. (2019). Okul mudurlerinin liderlik stillerinin cesitli degiskenler acisindan incelenmesi. Anadolu University Journal of Education Faculty, 3(2), 116-131.
• Kaya, O. (2020). Okul yoneticilerinin etik liderlik davranislari ile ogretmenlerin sosyal sermaye duzeyleri arasindaki iliskinin incelenmesi (No: 609356) [Dissertation, Gaziantep University]. HEBTC.
• Kline, R. B. (2019). Yapisal esitlik modellemesinin ilkeleri ve uygulaması (4th. ed., Trans. Ed.: S. Sen). Nobel.
• Konak, M., & Erdem, M. (2015). Ogretmenlerin goruslerine gore ilkokul yoneticilerinin etik liderlik davranislari ile catisma yonetme stratejileri arasindaki iliski. Kuram ve Uygulamada Egitim Yonetimi, 21(1), 69-91.
• Kucuradi, I. (2003). Etik ve etikler. Turkiye Muhendislik Haberleri, 423(1), 7-9.
• Madsen, J., & Hipp, K. A. (1999). The impact of leadership style on creating community in public and private schools. International Journal of Educational Reform, 8(3), 260-273.
• Meric, E., & Erdem, M. (2013). Ilkogretim okullarinda gorev yapan ogretmenlerin algilarina gore okul yonetiminde kayirmacilik. Kuram ve Uygulamada Egitim Yonetimi, 19(3), 467-498.
• Ozdamar, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi-I (2nd ed.). Kaan.
• Ozdemir, M. (2012). Kamu yonetiminde etik. Uluslararası Yonetim Iktisat ve Isletme Dergisi, 4(7), 177-193.
• Ozdemir, M. (2018). Egitim yonetimi: Alanin temelleri ve cagdas yonelimler. Ani.
• Sadoula, G., & Korumaz, M. (2020). Yonetici ve ogretmenlerin dagitimci liderlik deneyimleri: Fenomenolojik bir arastirma. Turkiye Egitim Dergisi, 5(2), 320-345.
• Saunders, M., Lewis, P.,& Thornhill, A. (2006), Research methods for business students (4th ed.). Prentice Hall.
• Sezgin, F., & Er, E. (2018). Egitim yonetiminde etik, degerler ve liderlik. In N. Guclu, and S. Kosar (Eds.) Egitim yonetiminde liderlik (2nd ed.) (pp. 323-350) Pegem.
• Starratt, R. J. (1991). Building an ethical school: A theory for practice in educational leadership. Educational Administration Quarterly, 27(2), 185-202.
• Stogdill, R. M. (1974). Handbook of leadership: A survey of theory and research. Free Press.
• Su, A. (2015). Basari belgesi almis okul yoneticilerinin etik liderlik uygulamalarinin incelenmesi (Afyonkarahisar ili ornegi) (No: 384057) [Master thesis, Afyon Kocatepe University]. HEBTC.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2012). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson.
• Thakkar, J. J. (2020). Structural equation modelling: Application for research and practice (with AMOS and R). Springer.
• Thiroux, J. (1998). Ethics theory and practise. Donneley and Sons.
• Tuti, G. (2021). Karizmatik liderlik, lidere guven ve duygusal emege yonelik ogretmen gorusleri: Trabzon ili ornegi (No: 685819) [Dissertation thesis, Hacettepe University]. HEBTC.
• Yaslioglu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktor analizi ve gecerlilik: Kesfedici ve dogrulayici faktor analizlerinin kullanilmasi. Istanbul Universitesi Isletme Fakultesi Dergisi, 46, 74-85.
• Yilmaz, E. (2005). Etik liderlik olceginin gecerlik ve guvenirlik calismasi. XIV. Egitim Bilimleri Kongresi Bildiri Kitabi, 808-814.
• Yu, V. (2008). Principal leadership for private schools improvement: The Singapore perspective. The Journal of International Social Research, 1(6), 714-749.
• Zengin, T., & Arpaci, O. (2021). Ogretmen algilarina gore okul yoneticilerinin etik liderlik ozelliklerinin orgutsel sinizme etkisinin incelenmesi. Trakya Egitim Dergisi, 11(1), 347-365.