OKULLARDA ÖRGÜTSEL MUHALEFETİN YÖNETİMİ

Yıl 2023, Sayı: 68, 108 - 127, 29.10.2023

Müjdat Güntekin , Emine Önder

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1335443

Öz

Bu araştırmada okul müdürlerinin öğretmenlerin muhalif davranışını yönetme tarzını ve okul müdürlerinin muhalefeti yönetme tarzının örgütsel muhalefet türüne göre nasıl bir farklılaşma gösterdiğini incelemek amaçlanmıştır. Araştırmada olgubilim deseni kullanılmıştır. İç Batı Akdeniz Bölgesindeki bir ilde yürütülen araştırmada okul yöneticileri ve öğretmenlerden oluşan 25 katılımcının görüşüne başvurulmuştur. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşmeler aracılığıyla toplanmıştır. Veriler içerik analizi yöntemiyle deşifre edilmiştir. Araştırmada okul müdürlerinin muhalefeti yönetirken muhalif çalışanı kazanma, muhalefeti pekiştirme, muhalefeti dikkate almama ve muhalefetin tekrarlanmasının önüne geçmek için yaptırım uygulama şeklinde farklı yaklaşımları benimsedikleri saptanmıştır. Okul müdürlerinin yönetim yaklaşımının, muhalefet türüne göre farklılaştığı anlaşılmıştır. Muhalefet doğrudan kendine ifade edildiğinde okul müdürünün muhalefeti daha yapıcı bir yaklaşımla yönettiği görülmüştür. Muhalefet haber uçurma türünde gerçekleştiğinde ise okul müdürünün muhalefeti yönetme yaklaşımının sertleştiği, muhalif öğretmenin daha olumsuz tepkilerle karşı karşıya kaldığı tespit edilmiştir. Okul müdürlerinin bazıları örgütsel muhalefeti önlemeye yönelik tedbir almasa da bazılarının kimi zaman önleyici kimi zaman da caydırıcı önlemlere başvurdukları saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel muhalefet, örgütsel muhalefetin yönetimi, ortaöğretim, okul yöneticisi

Kaynakça

• Ağalday, B. (2013). İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin örgütsel muhalefete ilişkin görüşleri. Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Ağalday, B. , Özgan, H. & Arslan, M. C. (2016). İlkokul ve ortaokullarda görevli yöneticilerin örgütsel muhalefete ilişkin algıları. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 4(3), 35-50. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pegegog/issue/22576/241178
• Akada, T. (2015). Örgütsel muhalefete ilişkin öğretmen görüşleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Bilginoğlu, E. ve Yozgat, U. (2020). İş tatmini, örgütsel muhalefet ve işten ayrılma niyeti ilişkisi üzerine bir araştırma. Business & Management Studies: An International Journal, 8(1), 255-271. https://doi.org/10.15295/bmij.v8i1.1400
• Dağlı, A. ve Ağalday, B. (2014a). Öğretmenlerin örgütsel muhalif davranış biçimlerine ilişkin görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(50), 112-128. https://doi.org/10.17755/esosder.54733
• Dağlı, A. ve Ağalday, B. (2014b). Öğretmenlerin örgütsel muhalefetin sonuçlarına ilişkin görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 170-182. http://dx.doi.org/10.16992/ASOS.136
• Devine, T. and Maassarani, T. F. (2011). The Corporate Whistleblower’s Survival Guide A Handbook for Committing the Truth. San Francisco: Berrett-Koehler Publishers.
• Graham, J. W. (1986). Principled organizational dissent: A theoretical essay. Research in Organizational Behavior, 8, 1-52.
• Gül, Y. (2020). Ortaokullarda öğretmenlerin örgütsel muhalefet yaşama düzeyi, nedenleri ve sonuçları. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Iliman Püsküllüoğlu, E. ve Altınkurt, Y. (2018). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri ile örgütsel muhalefet davranışları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(4), 897-914. https://dergipark.org.tr/en/pub/hunefd/issue/39869/472909
• Kadı, A. ve Beytekin, O. F. (2015). Okul kültürü ve örgütsel muhalefet davranışları arasındaki ilişkinin mesleki değerler aracılığıyla araştırılması. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1), 71-97. http://kalemacademy.com/Cms_Data/Sites/KalemAcademy/Files/KalemAcademyRepository/sayilar/Sayi8_03OkulKulturuveOrgutsel.pdf
• Kassing, J. W. (1997). Articulating, antagonizing, and displacing: a model of employee dissent, Communication Studies, 48(4), 311-332. https://doi.org/10.1080/10510979709368510
• Kassing, J. W. (2001). From the looks of things: Assessing perceptions of organizational dissenters. Management Communication Quarterly, 14(3), 442-470. https://doi.org/10.1177%2F0893318901143003
• Kassing, J. W. (2002). Speaking up: Identifying employees’ upward dissent strategies. Management Communication Quarterly, 16(2), 187-209. https://doi.org/10.1177%2F089331802237234
• Kassing, J. W., & Armstrong, T. A. (2002). Someone’s going to hear about this: Examining the association between dissent-triggering events and employee’ dissent expressions. Management Communication Quarterly, 16(1), 39-65. https://doi.org/10.1177/0893318902161002
• Kavak, O. ve Kaygın, E. (2018). Örgütsel adalet algısının örgütsel muhalefet davranışı üzerindeki etkisi. Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, 04(01), 33-51. http://www.ibaness.org/bnejss/2018_04_01/05_Kavak_and_Kaygin.pdf
• Miles, B. M. & Huberman, A. M. (2016). Qualitative data analysis. London: Sage Publications.
• Özdemir, M. (2010) Ankara ili kamu genel liselerinde görev yapan yönetici ve öğretmenlerin örgütsel muhalefete ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özdemir, M. (2013). Genel liselerde görev yapan öğretmenlerin örgütsel muhalefete ilişkin görüşleri (Ankara ili örneği). Eğitim ve Bilim, 38(168). http://eb.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/1188
• Polat, S. ve Günçavdı, G. (2019, Mayıs) Okul yöneticilerinin öğretmenlerin gösterdikleri örgütsel muhalefet için görüşleri. 14. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresi’nde sunulmuş bildiri, ODTÜ, Ankara.
• Polatcan, M. ve Kılınç, A. Ç. (2018). Fenomenoloji ve araştırmalarda fenomenolojik yöntem. Beycioğlu, K., Özer N. ve Kondakçı Y. (Ed.), Eğitim Yönetiminde Araştırma (s. 391-408). Ankara: Pegem Akademi.
• Redding, W. C. ( 1985 ). Rocking boats, blowing whistles, and teaching speech communication. Communication Education, 34, 245- 258. https://doi.org/10.1080/03634528509378613
• Riaza, M., Junejo, M. A., & Shar, A. H. (2020). Leadershıp styles: Relationshıp with organizational dissent and conflict management mediation analysis via Cb-Sem approach. International Transaction Journal of Engineering, Management, & Applied Sciences & Technologies. 11(11), 1-12. http://doi.org/10.14456/ITJEMAST.2020.212
• Shahinpoor, N., & Matt, B. F. (2007). The power of one: Dissent and organizational life. Journal of Business Ethics, 74(1), 37-48. https://doi.org/10.1007/s10551-006-9218-y
• Tutar, H. ve Sadykova, G. (2014). Örgütsel demokrasi ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki üzerine bir inceleme. İşletme Bilimi Dergisi, 2(1), 1-16. https://dergipark.org.tr/en/pub/jobs/issue/22918/245405
• Uğurlu, E., & B. Bostancı, A. (2017). Öğretmenlerin politik yetileri ile örgütsel muhalefet düzeyleri arasındaki ilişki. Journal of Human Sciences, 14(4), 4050-4064. https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/5070/2395
• Yıldırım A. ve Şimşek H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Yıldız, K. (2014). Örgütsel muhalefet. Akademik Bakış Dergisi, 43, 1-20. https://dergipark.org.tr/tr/pub/abuhsbd/issue/32934/365871
• Yılmaz, T. (2019). İlköğretim ve ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel muhalefete ilişkin görüşleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim bilimleri Enstitüsü, Sakarya.