OKUL ÖNCESİ DÖNEM RESİMLİ ÇOCUK KİTAPLARINA YÖNELİK BİR İNCELEME: GECE KORKULARI

Yıl 2024, Sayı: 69, 80 - 98, 31.01.2024

Feyza Yalman , Şehnaz Ceylan

https://doi.org/10.21764/maeuefd.978634

Öz

Erken çocukluk döneminde çocuklarda görülen yaygın korkulardan biri gece korkularıdır. Gece korkuları, özellikle 4-6 yaş aralığında görülmekle birlikte gerekli destek sağlanmadığında uzun yıllar devam ederek fobiye dönüşebilmektedir. Gece korkuları, heterojen bir yapıya sahiptir ve kendi içinde farklı şekilleri bulunmaktadır. Bunlar: güvenlikle ilgili korku, ayrılma korkusu, hayali yaratıklardan korkma, kabuslardan korkma ve karanlık korkusudur. Kitaplar, erken çocukluk döneminde çocukların duygularını ifade etme, temel bilgi ve becerileri kazanmada en etkili araçlardandır. Bu dönemde, çocukların günlük hayatta yaşadıkları duygular ve karşılaştıkları durumların kitaplarla ele alınması, bu durumların üstesinden gelmelerinde çocuklara yardımcı olmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’deki gece korkusunu ele alan kitapları incelemek ve kitapların içerik özelliklerini çeşitli boyutlarla ortaya koymaktır. Veriler içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. İnceleme sonucunda Türkiye’deki gece korkusu temalı kitapların büyük oranda çeviri kitap olduğu görülmüştür. Kitaplarda korku kaynaklarının büyük oranda “karanlık”, “canavar” ve “sesler” olarak işlendiği, korku ve/veya kaynağının çoğunlukla karanlık/gölge ve yaratık/canavar şeklinde resmedildiği görülmüştür. Kitaplarda korkuyla baş etme stratejileri çoğunlukla “korkunun gerçek kaynağını bulmak” ve “biriyle konuşmak”tır. Kitapların çoğunda korku problemi çözüme kavuşmuştur. Kitaplarda korkuyla baş etmede yardımcı karakterin çoğunlukla anne-baba olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Gece korkusu, çocuk kitapları, içerik analizi

Kaynakça

• Akgün, E., & Benli, G. K. (2019). Bibliotherapy with Preschool Children: A Case Study. Current Approaches in Psychiatry/Psikiyatride Guncel Yaklasimlar, 11(5).
• Bulut, S. (2016). Using bibliotheraphy in adult counseling. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 4(33).
• Ceylan Ş. & Yalman F. (2020). “Konularına Göre Çocuk Gelişimini Destekleyici Kitaplar “ in Çocuk Edebiyatı, Eğiten Kitap, Ankara.
• Dağlıoğlu, H. E., & Çakmak, O. C. (2009). Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku ögeleri açısından incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 23(3), 510-534.
• Doyle, B. G., & Bramwell, W. (2006). Promoting emergent literacy and social–emotional learning through dialogic reading. The Reading Teacher, 59(6), 554-564.
• Erdem, A. Ü., Aydos, E. H., & Çoban, A. (2017). Resimli çocuk kitaplarında yer alan olumsuz duygular ve karakterlerin kullandığı baş etme stratejileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 914-931.
• Gordon, J., King, N. J., Gullone, E., Muris, P. & Ollendick, T. H. (2007). Treatment of children's nighttime fears: The need for a modern randomised controlled trial. Clinical Psychology Review, 27(1), 98-113.
• Kahn, M., Ronen, A., Apter, A., & Sadeh, A. (2017). Cognitive–behavioral versus non-directive therapy for preschoolers with severe nighttime fears and sleep-related problems. Sleep medicine, 32, 40-47.
• Lewis, K. M., Amatya, K., Coffman, M. F., & Ollendick, T. H. (2015). Treating nighttime fears in young children with bibliotherapy: Evaluating anxiety symptoms and monitoring behavior change. Journal of anxiety disorders, 30, 103-112.
• Maynes, M. L. (2020). Monsters at bedtime: managing fear in bedtime picture books for children. Humanities and Social Sciences Communications, 7(1), 1-7.
• Muris, P., Merckelbach, H., Ollendick, T. H., King, N. J., & Bogie, N. (2001). Children's nighttime fears: Parent–child ratings of frequency, content, origins, coping behaviors and severity. Behaviour research and therapy, 39(1), 13-28.
• Muris, P., Verweij, C., & Meesters, C. (2003). The “Anti-monster Letter” as a simple therapeutic tool for reducing night-time fears in young children. Behaviour Change, 20, 200–2007.
• Orgilés, M., Espada, J. P., & Méndez, X. (2008). Assessment instruments of darkness phobia in children and adolescents: A descriptive review. International Journal of Clinical and Health Psychology, 8(1), 315-333.
• Özbey, S. (2010). Okul öncesi çocuklarda uyum ve davranış problemleriyle başa çıkmada ailenin rolü. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(21), 9-18.
• Paparoussi, M., Andreou, E. & Gkouni, V. (2011). Approaching children’s fears through bibliotherapy: A classroom based intervention. In J. Hagen & A. T. Kisubi (eds.). Best practices in human services: A global perspective (pp. 284- 300).
• Santacruz, I., Mendez, F. J., & Sanchez-Meca, J. (2006). Play therapy applied by parents for children with darkness phobia: Comparison of two programmes. Child and Family Behavior Therapy, 28(1), 19-35.
• Stephens, K. (2007). Children’s Books to Help Preschoolers Cope With Fears. Erişim adresi: https://www.easternflorida.edu/community-resources/child-development-centers/parent-resource-library/documents/books-for-preschool-fears.pdf
• Stewart, S. E., & Gordon, J. E. (2014). Parent-assisted cognitivebehavioural therapy for children’s nighttime fear. Behaviour Change, 31(4), 243–257.
• Zisenwine, T., Kaplan, M., Kushnir, J., & Sadeh, A. (2013). Nighttime fears and fantasy–reality differentiation in preschool children. Child Psychiatry & Human Development, 44(1), 186-199.