OKUL ÖNCESİ DÖNEM ÇOCUKLARININ PSİKOLOJİK DAYANIKLILIKLARI İLE YARATICILIKLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Sayı: 72, 408 - 432, 31.10.2024

Özlem Dönmez , Özge Ruken Ergün , Asude Balaban Dağal

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1455781

Öz

Erken çocukluk dönemi, çocukluk yılları açısından kritik bir öneme sahiptir. Bu dönemde çocuklar birçok becerinin yanı sıra yaşamlarında karşılaşacakları sorunları çözebilmeyi de öğrenirler. Fakat bu sorunlarla baş edebilme stratejileri için bazı temel becerileri de kazanmış olmaları gerekir. Bu temel becerilerden sonra çocukların günlük yaşam sorunlarıyla baş edebilmeleri onların psikolojik dayanıklılıklarını da etkileyecektir. Psikolojik olarak dayanıklı olan bireyler bulundukları çevre ve topluma da uyum sağlamış bireylerdir. Bu çalışmanın amacı, okul öncesi eğitime devam eden çocukların psikolojik dayanıklılıkları ile yaratıcılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bu amaç kapsamında araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, okul öncesi eğitime devam eden 103 çocuk oluşturmaktadır. Bu çalışmanın veri toplama araçları Çocuk Bilgi Formu, Erken Çocukluk Yaratıcılık Ölçeği (ECCRS) ve 48-72 Aylık Çocuklar İçin Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği’dir. Ölçme araçları okul öncesi öğretmenleri tarafından doldurulmuştur. Elde edilen veriler istatistik paket programına girilerek program aracılığıyla çözümlenmiştir. Okul öncesi dönem çocuklarının psikolojik dayanıklılıkları ile yaratıcılıkları arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Ancak psikolojik dayanıklılığın alt boyutlarından biri olan doyum erteleme becerilerinin yaratıcılık becerileri üzerinde olumlu yönde ve anlamlı etkisinin olduğu görülmüştür. Elde edilen bulguların okul öncesi psikolojik dayanıklılık ve yaratıcılık çalışmalarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Erken çocukluk, okul öncesi, psikolojik dayanıklılık, yaratıcılık

THE INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN PSYCHOLOGICAL RESILIENCE AND CREATIVITY OF PRESCHOOL AGED CHILDREN

Öz

Early childhood is a critical period in childhood years. During this period, children learn many skills as well as real life problems. However, they must also acquire some fundamental skills to cope with these problems. Children's ability to cope with daily life problems will also affect their psychological resilience. Psychologically resilient individuals have successfully adapted to their environment and society. The aim of this study is to examine the relationship between psychological resilience and creativity of preschool children. Relational screening method, one of the quantitative research methods, was used in the research. The study group consists of 103 preschool children. Data was collected via Child Information Form, Early Childhood Creativity Scale (ECCRS) and Psychological Resilience Scale for Children Aged 48-72 Months. The measurement tools were filled in by preschool teachers. The obtained data were entered into the statistical package program and analyzed through the program. There was no significant relationship between psychological resilience and creativity of preschool children. However, it has been observed that gratification delay skills, one of the sub-dimensions of psychological resilience, have a positive and significant effect on creativity skills. It is thought that the findings will contribute to the studies on preschool psychological resilience and creativity.

Anahtar Kelimeler

Early childhood, preschool, psychological resilience, creativity

Kaynakça

• Alkuş, S., & Olgan, R. (2014). Pre-service and in-service preschool teachers' views regarding creativity in early childhood education. Early Child Development and Care, 184(12), 1902-1919.
• Amabile, T. (1983). The social psychology of creativity: A componential conceptualization. Journal of personality and social psychology, 45(2), 357-376.
• Aslan. B. (2018). Yaratıcı Drama Uygulamalarının Okul Öncesi Dönemi Öğrencilerinin Besinler Konusundaki Öğrenmelerine ve Sosyal Uyum Becerileri Kazanmalarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Bartın Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Bardak, M. (2023). Çocuk Oyun Tercihi Ölçeği”nin Geliştirilmesi, Ebeveyn Ve Çocuk Oyun Tercihlerinin Çocuğun Psikolojik Dayaniklilik ve İyi Oluşlarina Etkisi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bennett, E. K. (1988).Social Validation of a Creativity Measure (Unpublished Master’s Thesis). University of Tennessee, Knoxville.
• Blackwood, E. G. (1981). A relational study of delayed gratification and Torrance's concept of creative thinking at the grade eight level (Doctoral dissertation). University of Ottawa, Canada.
• Çeliköz, N. (2017). Okul öncesi dönem 5-6 yaş çocukların yaratıcılık düzeylerinin incelenmesi. Yıldız Journal of Educational Research, 2(1), 1-25.
• Cresswell, J. (2017). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Method Approaches (Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları) (3. Baskı b.). (S. Demir, Dü., E. Bukova Güzel, İ. Erdoğan, Y. Dede, G. Hacıömeroğlu, H. Ercan, F. Bilican, . . . S. Demir, Çev.) Ankara: Eğiten Kitap Yayıncılık.
• Dursun, M. A. & Ünüvar, P. (2011). Okulöncesi Eğitim Döneminde Yaratıcılığı Engelleyen Durumlara İlişkin Ebeveyn ve Öğretmen Görüşlerinin İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(21), 110-133.
• Erkan, N. (2015). 1. Bölüm: Aile ve aile eğitimi ile ilgili temel kavramlar. Z. Temel, G. Haktanır, E. Y. Üstün, O. Ural, N. Erkan, A. B. Aksoy, . . . Z. Kurtulmuş içinde, Aile Eğitimi ve Erken Çocukluk Eğitiminde Aile Katılım Çalışmaları. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Eskidemir-Meral, S. & Tezel-Şahin, F. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin yaratıcı düşünme eğilimleri. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 311-331. DOI: 10.26466/opus.580091.
• Flor R. K., Bita A., Monir K. C., & Zohreh Z. Z. (2013). The effect of teaching critical and creative thinking skills on the locus of control and psychological well-being in Adolescents. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 82, 51-56.
• Garmezy, N. (1993). Children in Poverty: Resilience despite risk. Psychiatry, 56, 127-136.
• Gülay, H. & Akman, B. (2009). Okul öncesi dönemde sosyal beceriler. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Güven, Y. & Karasulu-Kavuncuoğlu, M. (2020). Okul öncesi dönem çocukların yaratıcılık düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 37-53.
• Karabulut Demir, E. & Şendil, G. (2008).Ebeveyn Tutum Ölçeği (ETÖ). Turk Psikoloji Yazıları, 11 (21), 15-25.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Kemple, K., & Nissenberg, S. (2000). Nurturing creativity in early childhood education: Families are part of it. Early Childhood Education Journal, 28(1), 67-71.
• Koran, N. (2020). Çocukta yaratıcılığı gelişimi. E. Yazgın ve Y. Yazgın (Ed). Erken Çocuklukta Yaratıcılık ve Yaratıcı Çocuk Etkinlikleri içinde, Ankara: Pegem Akademi.
• Liang, J., Chaivirutnukul, K., & Zhao, N. (2023). Why are proactive employees always creative? A perspective from the delay of gratification. The Journal of Modern Project Management, 11(2), 254-269.
• Memduhoğlu, H. B., Uçar, R. & Uçar, H. İ. (2020). Örnek uygulamalarla eğitimde yaratıcılık yaratıcı okul yaratıcı öğretmen (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Metzl E. S. & Morrell M. A. (2008). The role of creativity in models of resilience: Theoretical exploration and practical applications. Journal of Creativity in Mental Health, 3, 303-318.
• Orhon, G. (2014). Yaratıcılık: Nörofizyolojik, felsefi ve eğitsel temeller (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Owino, E. A. (2018). The moderating effect of preschool class size on children’s socio-emotional competences in Eldoret Town, Kenya. Journal of African Studies in Educational Management and Leadership, 9, 34-49.
• Özer, M. & Polat Yıldırım, A. (2019). Okul öncesi dönemde yaratıcılığı geliştirmeye yönelik ebeveyn deneyimlerinin incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi – Journal of Qualitative Research in Education, 7(3), 1309-1327. Doi: 10.14689/issn.2148- 624.1.7c.3s.17m
• Pehlivan, S. & Gökbulut, Ö. Ö. (2015). Yaratıcı Drama Yöntemi ile Okul Öncesi Dönem Çocuklarına Mesleklerin Tanıtılması. Yaratıcı Drama Dergisi, 10(1), 39-50.
• Ramazan, O. & Tok, G. (2023). Okul öncesi eğitim alan 60-72 aylık çocukların yaratıcılık düzeyleri ile annelerinin ebeveyn tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(2).
• Şahan Aktan, B. (2018). 48-72 aylık çocuklar için psikolojik dayanıklılık ölçeğinin geliştirilmesi ve eğitici drama temelli psikolojik dayanıklılık programının etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Şakar, G. N. (2022). Social problem solving skills of children: A phenomenological study of preschool teachers’ views and practices (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Seale, J., Nind, M. & Simmons, B. (2012). Transforming positive risk taking practices: The possibilities of creativity and resilience in learning disability contexts. Scandinavian Journal of Disability Research. https://ore.exeter.ac.uk/repository/handle/10871/9945 adresinden alınmıştır.
• Sünbül, A. (2008). Yaratıcılığı Geliştirmek. A. M. Sünbül içinde, Eğitime Yeni Bakışlar. Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
• Tok, E. & Sevinç, M. (2012). Düşünme Becerileri Eğitiminin Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Yaratıcı Düşünme Becerilerine Etkisi. Eğitim ve Bilim, 37 (164).
• Waaktaar, T., Christie, H. J., Helmen Borge, A. I. & Torgersen, S. (2004). How can young people’s resilience be enhanced? experiences from a clinical intervention project. Clinical Child Psychology and Psychiatry, 167-183.
• Weare, K., & Nind, M. (2013). Developing mindfulness with children and young people. A Review of the evidence and policy context. Journal of Children’s Services, 8(2), 141- 153.
• Wood, J. J., Cowan, P. D., & Baker, B. L. (2002). Behavior problems and peer rejection in preschool boys and girls. The Journal of Genetic Psychology, 136 (1), 72-88.
• Yazgın, E. (2020). Yaratıcılığın gelişiminde aile, öğretmen ve okul. E. Yazgın ve Y. Yazgın (Ed.). Erken çocuklukta yaratıcılık ve yaratıcı çocuk etkinlikleri içinde, (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Yazgın, Y. (2020). Sanat alanları özgünlük ve yaratıcılık ilişkisi. E. Yazgın ve Y. Yazgın (Ed.). Erken çocuklukta yaratıcılık ve yaratıcı çocuk etkinlikleri içinde, (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Yıldırım, A. & Akman, B. (2020). Yaratıcı Problem Çözme Etkinliklerinin Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Yaratıcılığına Etkisi. AJESI - Anadolu Journal of Educational Sciences International, 10(1), 399-431. Doi: 10.18039/ajesi.682047.
• Ylitapio-Mäntylä, O., Uusiautti, S., & Määttä, K. (2012). Critical viewpoint to early childhood education teachers’ well-being at work. Journal of Human Sciences, 9(1), 458- 483.
• Yontar Togrol, A. (2012). Studies of the Turkish form of the Test for Creative Thinking-Drawing Production. Creative Education, 3(8), 1326-1331.