DISABLED PEOPLE AND DISABILITY IN THE NOVELS OF SELAHATTİN ENİS

Yıl 2023, , 1827 - 1842, 20.12.2023

Aydın Güler

https://doi.org/10.12981/mahder.1381233

Öz

Selahattin Enis Atabeyoğlu, who lived between the years 1892 and 1942, has packed eight novels and one story book into his literary life, which he started at a young age. In addition to these, he published his writings and stories in many magazines such as Piyano, Resimli Kitap, Keşkeşan, Rübab, Kaplan.
In this study, Selahattin Enis's novels are analysed and the appearance of disability in novels and the role of disabled characters in novels are evaluated. In order to carry out this study, Selahattin Enis's novels Neriman, Sara, Zaniyeler, Cehennem Yolcuları, Orta Malı, Ayarı Bozuklar, Endam Aynası and Mahalle were read with the content analysis method, disabled characters were identified and their contributions to the fiction in the novels were emphasised.
Disabled characters were identified in the novels Zaniyeler, Cehennem Yolcuları, Orta Malı, Ayarı Bozuklar and Mahalle. However, Selahattin Enis included disabled characters in each novel in different styles and intensities.

Anahtar Kelimeler

Selahattin Enis, text analysis, disabled novel characters

SELAHATTİN ENİS’İN ROMANLARINDA ENGELLİLER VE ENGELLİLİK

Öz

1892-1942 yılları arasında yaşamış olan Selahattin Enis Atabeyoğlu, genç yaşlarda başladığı edebî hayatına sekiz roman ve bir hikâye kitabı sığdırmıştır. Bunların yanı sıra Piyano, Resimli Kitap, Keşkeşan, Rübab, Kaplan gibi pek çok dergide yazılarını ve hikâyelerini yayımlamıştır.
Bu çalışmada Selahattin Enis’in romanları incelenerek engelliliğin romanlardaki görünümü ve engelli karakterlerin romanlardaki rolü değerlendirilmiştir. Bu çalışmanın yapılması için Selahattin Enis’in Neriman, Sara, Zaniyeler, Cehennem Yolcuları, Orta Malı, Ayarı Bozuklar, Endam Aynası ve Mahalle adlı romanları içerik analizi yöntemiyle okunmuş, engelli karakterler tespit edilerek adı geçen romanlarda kurguya katkıları vurgulanmıştır.
Zaniyeler, Cehennem Yolcuları, Orta Malı, Ayarı Bozuklar ve Mahalle romanlarında engelli karakterler tespit edilmiştir. Ancak Selahattin Enis, her romanda engelli karakterlerine farklı tarz ve yoğunluklarda yer vermiştir.

Anahtar Kelimeler

Selahattin Enis, metin analizi, engelli roman karakterleri

Kaynakça

• Açıkgöz, R- Özil, H. (2023). Sakatlık sosyal modelinde sosyolojik perspektifler. İçtimaiyat Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 68-87.
• Alangu, T. (1968). Cumhuriyetten sonra hikâye ve roman. İstanbul: İstanbul Matbaası.
• Atabeyoğlu, S.E. (2021a). Zaniyeler. İstanbul: Kapra Yayıncılık.
• Atabeyoğlu, S.E. (2021b). Orta malı. İstanbul: Kapra Yayıncılık.
• Atabeyoğlu, S.E. (2022a). Cehennem yolcuları. İstanbul: Kapra Yayıncılık.
• Atabeyoğlu, S.E. (2022b). Ayarı bozuklar. İstanbul: Kapra Yayıncılık.
• Atabeyoğlu, S.E. (2022c). Mahalle. İstanbul: Kapra Yayıncılık.
• Başkut, C. F. (1942). Bir dostun arkasından kırık dökük düşünceler. Servetifünun Uyanış, 2391, 51.
• Bauman, Z. (2001). Parçalanmış hayat. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Burcu, E. (2015). Türkiye’de yeni bir alan engellilik sosyolojisi ve gelişimi. İstanbul Journal of Sociological Studies, 52, 319-341.
• Çıkla, S. (2016). Edebiyat ve hastalık. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Demir, P. (2022). Etnisite ve engellilik: Bir çifte dezavantajlılık durumu. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ecevit, H. (2019). Selâhattin Enis’in romanlarında şahıslar dünyası. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ertop, K. (1964). Cumhuriyet çağında Türk romanı. Türk Dili Roman Özel Sayısı I-II, 39-56, Ankara: TDK.
• Kudret, C. (1978). Türk edebiyatında hikâye ve roman II 1859-1959. İstanbul: Varlık Yayınevi.
• Narlı, M.- Aydın, E. (2016). Türk romanında beden ve kişilik ilişkileri. Beden Sosyolojisi, (ed.: Kadir Canatan), 561-582, İstanbul: Açılımkitap.
• Nazlı, A. (2012). “Öteki beden”: Bir ötekilik biçimi olarak engelli beden ve engellilik. Sosyoloji Dergisi, 27, 17-32.
• Necatigil, B. (2006). Düzyazılar I, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ozansoy, H. F. (1942). Selâhattin Enis için. Servetifünun Uyanış, 2391, 52, 59.
• Parsons, T. (1991). Social system. Londra: Routledge.
• Salih Fuat (1336). Açık mektup. Şebab, 2, 46-47.
• Şehabettin Süleyman (1330). Salâhattin Enis Bey. Nevsâl-i Millî. İstanbul: Fırat Âsâr-ı Müfîde Kütüphanesi.
• Şenocak, G. (2021). Sonradan görme engellilik deneyimine sahip bireylerin psikososyal yaşam süreçlerinin ekolojik yaklaşım çerçevesinde incelenmesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Uraldı, C. (2015). Edebiyat ve sağlık. Hece Dergisi, 225, 101-102.
• Yıldırımay Bayrakçı, Y. (2021). Hastalıklı çağın marazileri: Selahattin Enis romanlarında hastalık. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 5(4), 2799-2818.
• Yiğit, S. (2023). Klâsik Türk edebiyatında çirkinin estetiği. Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.