ALTERNATİF İRAN FİLMLERİ, ORYANTALİZM VE İKİ BACAKLI AT

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 25, 135 - 151, 11.03.2019

Bilgehan Ece Şakrak

https://doi.org/10.12981/mahder.526162

Öz

Ana akım Hollywood
filmlerine karşı alternatif bir yaklaşım sergileyen İran filmleri, özellikle
1990’lı yıllarda film festivalleri aracılığıyla uluslararası platformda kendini
göstermeye başlar. Batı’nın karşısında Doğu’nun oluşu, hiç kuşkusuz ki Doğu’nun
anlamlandırılması konusunda temsiliyete ilişkin “oryantalizm ve ötekilik” gibi
birtakım kavramları da beraberinde getirir. Bu çalışmada, alternatif İran
filmlerinin anlatısının nasıl bir zemin üzerine kurulduğunun anlaşılması için öncelikle
İran sinema tarihine değinilmiş, 90’lı yıllarda uluslararası festivallerle Batı’nın
dikkatini çeken ve popülerleşen alternatif İran filmlerindeki genel anlatı
yapısı Arkadaşımın Evi Nerede?
(1987), Cennetin Çocukları (1997), Sarhoş Atlar Zamanı (2000) gibi örneklerle
değerlendirilmiştir.  Çalışmanın amacı
ise yaklaşık olarak yirmi yıllık süreç içinde, İran filmlerindeki alternatif
anlatının nasıl dönüştüğünün saptanmasıdır. 
Bu noktada uluslararası film festivallerinde Batı’nın takdirini
kazanarak ödülden ödüle koşan, yönetmenliğini İranlı Samira Makhmalbaf’ın
yaptığı  İki Bacaklı At (2008) filmi, Edward Said’in oryantalizme ilişkin görüşleri
çerçevesinde çözümlenmiş, Batı’nın önünde Doğu’nun “kendi kendini
ötekileştirme” si bağlamında değerlendirilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

İran Sineması, Oryantalizm, Kendi Kendini Ötekileştirme, Anlatı, Temsil

ALTERNATIVE IRANIAN FILMS, ORIENTIALISM AND TWO-LEGGED HORSE

Öz

Iranian films that form alternative approaches in the face of mainstream
Hollywood films have started to be known in international platforms, especially
by film festivals, since approximately 1990s. The existence of the East in the
face of the West undoubtedly brings with it certain concepts such as
“orientalism and otherness “ in the meaning of the East about representation.
In this study, firstly, the history of Iranian cinema is mentioned in order to
understand how the narrative of alternative Iranian films were based on. The
general narrative structure in the Iranian films attracting the attention of
the West in the 1990’s international film festivals are evaluated with examples
of  Where is My Friend’s House (1987),
Children of Paradise (1997), Time of Drunken Horses (2000). The aim of the
study is determining of transformation of narrative in the alternative Iranian
films in approximately twenty years. At this point, award-winning film in
international film festivals  The
Two-Legged Horse (2008), by Iranian director Samira Makhmalbaf is analyzed
according to Edward Said’s views on orientialism, and evaluated in the context
of “self-othering” of the East in front of the West.

Anahtar Kelimeler

Iranian cinema, orientialism, self-othering, narration, representation

Kaynakça

• AKTAŞ, Cihan(1998). Şark’ın Şiiri İran Sineması. İstanbul: Nehir Yayınları.
• GÖKÇE, Övgü (2002). Sır(r)ı Olmayan Bir Ayna: Devrim Sonrası İran Sinemasında Anlatım, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KIREL, Serpil (2007). “İran’da Sinema: İran Sineması ve Üretim Dinamikleri ve Anlatıya Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme”, içinde Esra Biryıldız ve Zeynep Çetin-Erus (der.), Üçüncü Sinema ve Üçüncü Dünya Sineması, İstanbul: Es Yayınları, s.355-417.
• MAKDISI, Ussama (2007). “Osmanlı Oryantalizmi”, içinde Aytaç Yıldız (der.), Oryantalizm Tartışma Metinleri, Ankara: Doğu-Batı Yayınları, s. 271-315.
• NAFİSİ, Hamid (2003).“İran Sineması”, içinde Dünya Sinema Tarihi, Geoffrey Nowell-Smith (der.), (Çev.: Ahmet Fethi), İstanbul: Kabalcı Yayınevi, s.766-772.
• ÖZDOĞRU, Pelin. (2004). Minimalizm ve Sinema. İstanbul: Es Yayınları.
• POUR, Mahrokh S. (2007). Tarihsel Gelişimin Işığında İran Sineması. İstanbul: Es Yayınları.
• RYAN, Michael ve KELLNER, Douglas (2010). Politik Kamera. (Çev.: Elif Özsayar), İkinci Basım, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• SAID, Edward (2008). Şarkiyatçılı. (Çev.: Berna Ülner), Dördüncü Basım, İstanbul: Metis Yayınları.
• SAID-VEFA, Mihrnaz (2007). "İran Filmlerinde Fiziksel Mekan ve Kültürel Kimlik", içinde Richard Tapper (Ed.), Yeni İran Sineması Siyaset, Temsil ve Kimlik, (Çev.: Kemal Sarısözen), Birinci Baskı, İstanbul: Kapı Yayınları, s.251- 269
• SOLONAS, Fernando ve GETTINO Octavio (1976). "Towards a Third Cinema". içinde Bill Nichols (Ed.) Movies and Methods, Vol. I. Berkeley: University of California Press, s. 44-64
• TAPPER, Richard (ed.) (2007). Yeni İran Sineması Siyaset, Temsil ve Kimlik. (Çev.: Kemal Sarısözen), İstanbul: Kapı Yayınları.
• WHITE, Jerry (2002). “Children, Narrative and Third Cinema in Iran and Syria”. Canadian Journal of Film Studies Revue Canadienne Détudes Cinématographiques. Volume 11, No. 1 Spring, Printemps, s. 78-92