BALIKESİR’DE BULUNAN BİR CÖNKTE ÂŞIK ÖMER’İN İZLERİ

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 27, 516 - 538, 20.09.2019

Aslı Büyükokutan Töret

https://doi.org/10.12981/mahder.561290

Cited By: 1

Öz

Yazıda, şahsi kütüphanemizde bulunan bir cönkte yer alan Âşık Ömer’e ait,
mevcut divanlarda yer almayan ya da birtakım kelime ve cümle farklılıkları ile
yer alan manzumeler üzerinde durulmuştur. Klasik edebiyata olan aşinalığı
nedeniyle aruzlu örnekler de veren, on yedinci yüzyıl âşık edebiyatının önemli
temsilcilerinden Âşık Ömer’e ait on şiir, Sadettin Nüzhet Ergun’un “Âşık Ömer
Hayatı ve Şiirleri”, Yakup Karasoy ve Orhan Yavuz’un “Âşık Ömer Divanı” ile
Rıza Fazıl’ın “Aşık Umer, Şiirler, Gazeller” adlı eserleri ile karşılaştırma
yapılarak verilmiştir. Bunun yanı sıra sözü edilen çalışmalarda yer almayan iki
manzume bilim dünyasına kazandırılmıştır.

Cönkler, sözlü bellekteki halk edebiyatı, âşık edebiyatı, tekke-tasavvuf
edebiyatı, hatta klasik Türk edebiyatı örneklerinin yanı sıra dua, büyü, halk
hekimliği, halk veterinerliği ile ilgili birtakım bilgilerin yazıya
geçirilmesiyle oluşmuş defterlerdir. Uzunlamasına açılan şekli ve söz konusu içeriğinden
hareketle “sefine”, “sığır dili”, “dana dili” sözcükleriyle de bilinen cönkler,
mecmualar ve divanlar gibi düzenli ve sistemli olarak yazılmamış –hatta kimi
zaman araştırıcıları yanlış yönlendirmiş- olsalar da Âşık Ömer gibi âşık
edebiyatının önde gelen isimlerine ait birtakım şiirlere ev sahipliği yapmaktadırlar.

Anahtar Kelimeler

Cönk, Balıkesir, Âşık Ömer, Karşılaştırma

Kaynakça

• ALPTEKİN, Ali Berat (1987). "Fırat Havzası ve Doğu Anadolu'da Yazılmış Cönkler". Fırat Havzası Yazama Eserler Sempozyumu, Elazığ, 227-232. AŞKUN, Vehbi Cem (1975). "Yazma, Cönk ve Sığırdili". Sivas Folkloru, 3 (33), 3. ÇELEPİ, Mehmet Surur (2005). Âşık Ömer Divânı’nın Tahlîli, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta. DUYMAZ, Ali (2016). “Sözün Yazılaşması Yazının Sözleşmesi: Cönkler”. Milli Folklor, 111, 14-27. ELÇİN, Şükrü (1987). Âşık Ömer. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. ELÇİN, Şükrü (1998). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları. ERGUN, Sadettin Nüzhet (1935). Âşık Ömer Hayatı ve Şiirleri. İstanbul: Semih Lütfi Matbaası ve Kitap Evi. FAZIL, Rıza (1988). Âşık Umer, Şiirler Gazeller. Taşkent: Gafur Gulam Adına Edebiyat ve Sanat Neşriyatı. GÖKYAY, Orhan Şaik (1984). "Cönkler Üzerine". Folklor ve Etnografya Araştırmaları 1984, 107-173. İBRAEV, Mirlan (2007). Aşık Ömer’in Taşkent’te Basılmış Divanı Üzerine Bir İnceleme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. KARAHAN, Abdülkadir (1991). “Âşık Ömer”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 4, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., s. 1. KARASOY, Yakup ve YAVUZ Orhan (2003). “17. Yüzyıl Saz Şâiri Âşık Ömer Üzerine Bazı Mülâhazalar”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (Prof. Dr. Ahmet Bican ERCİLASUN’a Armağan) 13, 177-215. KARASOY, Yakup ve YAVUZ Orhan (2009). Âşık Ömer Divanından Seçmeler. Konya: Soflonline Yayınları. KARASOY, Yakup ve YAVUZ Orhan (2015). Âşık Ömer Divanı. 2. Baskı. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, KÖPRÜLÜ, M. Fuad (2004). Saz Şâirleri (I-V). Ankara: Akçağ Yayınları. KUVAN, Hatice (2009). Âşık Ömer Divanında Sosyal Hayat, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. SAKAOĞLU, Saim (1987). "Cönklerin Kültür Tarihimizdeki Yeri". Fırat Havzası Yazama Eserler Sempozyumu, Elazığ, 1987, 219-226. SAKAOĞLU, Saim (2013). “Türk Saz Şiiri”. Türk Dili Dergisi Türk Şiiri Özel Sayısı III –Halk Şiiri-. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 445-450, Ocak-Haziran 1989, 138-142. YAVUZ, Kemal (2015). “Âşık Ömer ve Türk Edebiyatındaki Yeri”. Âşık Ömer Divanı. Hzl.: Yakup Karasoy ve Orhan Yavuz. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 35-88. YAVUZ, Orhan (1988). “Türk Edebiyatında Cönkler, Husûsiyetleri ve Dili”. Türk Dünyası Araştırmaları, S. 54, 117-131. YILDIRIM, Dursun. (2013). El Yazması Bir Kitap Türü: Cönk / Cöng (Kayıp Saraybosna Cöngü Bağlamında). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.