FLAT WEAVING SAMPLES OF KABALAR VILLAGE ÇAL DISTRICT, DENIZLI PROVINCE

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 27, 734 - 748, 20.09.2019

Habibe Kahvecioğlu Sarı

https://doi.org/10.12981/mahder.581737

Öz

Hand weaving has become a
part of our cultural identity by developing within the century-old adventure
that has started to meet the needs and to protect from the natural conditions
by using the materials that people find in their environment. Flat weaving,
which has an important place in hand weaving, has been produced for the needs
without commercial care, and has been the common memory products reflecting the
traditions, customs, feelings and tastes of the weaving community and a weaver.
Flat weavings are kilim (rug), cicim (rug woven), zili (sili) and sumac known
as downy textiles other than carpets. The Çal district of Denizli province is
one of the districts where flat weaving samples are found. In this study, size, material, technique, color and pattern (yanış) names of the flat weaving samples found in Kabalar village of Çal
district were intended to be identified and recorded. For this purpose, the
region was visited; the rugs, bags, saddlebags and sacks that were found to be
weaved in the village were photographed; the data about the weavings were
obtained by using the interview method with the individuals who hold these
weavings.

As a result of the
research, it is observed that flat weavings are no longer weaving in the region;
the number of individuals who know weaving is gradually decreasing; yarns used
in the woven samples are blended with wool and cotton; the names of the pattern
(yanış) used in weavings are not remembered by new generations and it has been
determined that rugs are named according to their ornaments as “lighter (Çakmacık), four lakes (dört göllü), fractured
pattern (kırık yanışlı) ve three wells (üç kuyulu)”.

Anahtar Kelimeler

Denizli, Çal, flat weaving, rug, saddlebag, bag

DENİZLİ İLİ ÇAL İLÇESİ KABALAR KÖYÜ DÜZ DOKUMA ÖRNEKLERİ

Öz

El dokumacılığı, insanların
yaşadıkları ortamda buldukları malzemeleri kullanarak doğa koşullarından
korunma ve ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla başlamış, yüzyıllık serüveni
içerisinde gelişerek kültürel kimliğimizin birer parçası olmuştur. El
dokumacılığı içerisinde önemli bir yere sahip olan düz dokumalar da ticari
kaygı güdülmeden ihtiyaca yönelik üretilmiş, dokunan topluluğun ve dokuyanın
gelenek, görenek, duygu ve beğenilerini yansıtan ortak bellek ürünleri
olmuştur. Düz dokumalar; halı dışında kalan havsız, kilim, cicim, zili (sili)
ve sumak adıyla anılan dokumalardır. Araştırma kapsamına alınan Denizli iline
bağlı çal ilçesi de düz dokuma örneklerinin azda olsa rastlandığı ilçelerden
biridir. Araştırmada Çal’ın kabalar köyünde bulunan düz dokuma örneklerinin;
boyut, kullanılan malzeme, teknik, renk ve yanış adları açısından incelenerek
tespit edilmesi ve kayıt altına alınması amaçlanmıştır. Bu amaçla yöreye
gidilmiş, köyde dokunduğu tespit edilen kilim, torba, heybe ve çuvalların
fotoğrafları çekilmiş, bu dokumaları ellerinde bulunduran bireylerle karşılıklı
görüşme yöntemi kullanılarak dokumalarla ilgili verilere ulaşılmıştır.

Araştırma sonucunda yörede
düz dokumaların artık dokunmadığı, dokumayı bilen birey sayısının gittikçe
azaldığı, incelenen örneklerde kullanılan dokuma ipliklerinin yün ve pamuk
karışımı olduğu, dokumada kullanılan yanış adlarının yeni nesiller tarafından
hatırlanmadığı, incelenen kilimlerin desenlerine göre; “çakmacık, dört göllü,
kırık yanışlı ve üç kuyulu” olarak adlandırıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Denizli, Çal, düz dokumalar, kilim, heybe, torba

Kaynakça

• ACAR, BALPINAR, Belkıs (1982). Kilim-Cicim Zili-Sumak Tür Düz Dokuma Yaygıları. İstanbul: Gönül Kitabevi.
• ÇUBUK, Nizami (2006). Denizli’de Çal Yöresi Kilimleri. Denizli 1. El Sanatları Kongresi Bildiri Kitabı. Ankara: Gazi Kitapevi.
• DENİZ, Bekir (1994). “Bir vakıf Eser Olarak Cami, Mescid, Zaviye, Şifahane Gibi Dini ve Sosyal Yapılarda Bulunan Halı, Kilim ve Düz Dokuma Yaygılar ve Bunların Günümüzdeki Durumu”. Vakıflar Dergisi, sayı:23, S:283-296.
• DENİZ, Bekir (1997). “Kozak (Bergama) Yöresi Halıları”. Arış, 2, s:18-37, Ankara.
• DENİZ, Bekir (1998). Ayvacık (Çanakkale) Yöresi Düz Dokuma Yaygıları (kilim, Cicim, Zili). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları: 169.
• DENİZ, Bekir (2000). Türk Dünyasında Halı ve Düz Dokuma Yaygılar. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları: 215.
• DENİZ, Bekir (2007). “Tekstil Ürünlerini Saklamada Kullanılan Halı ve Düz Dokumalar”. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi. Sayı: 12.
• Deniz, Bekir (2013). “Anadolu-Türk Halı ve Düz Dokuma Yaygılarında Bazı Motiflerin İsimlendirilmesi”. Akdeniz Sanat Dergisi, Cilt:3 Sayı:5, s.51-68.
• DURUL, Yusuf (1987). Anadolu Kilimlerinden Örnekler 2. İstanbul: Ak Yayınları Türk Süsüleme Sanatları Serisi:13.
• ERBEK, Güran (1986). “Dokuma, İşleme ve Örgüdeki Koç Boynuzu Örgesi”, Antika Dergisi, sayı:10 s:28-43, İstanbul: Mısırlı Matbaacılık ve Ambalaj San. ve Tic. A.Ş.
• ERBEK Mine (2002). Çatalhöyükten Günümüze Anadolu Motifleri. Ankara: Dumat Offset Ltd.
• EYÜBOĞLU, Bedri Rahmi (2003). Dol Karabakır Dol. İstanbul: İş Bankası Kültürel Yayınları
• KARATAŞ, Mustafa (2013). “Yanışların Adlandırılma Yolları”. Türk Dünyası Araştırmaları, Sayı: 207 Aralık.
• KÜÇÜKKURT, ERDOĞAN, Ülkü (1999). “Uşak İli Eşme İlçesi Takmak köyü kilimleri”. ERDEM. Halı Özel Sayısı II, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, cilt:10, S:29. s:307-312.
• SOYSALDI, Aysen (2009). Düz dokuma teknikleri ve Teknik Desen Çizimleri. Ankara: T.C. Başbakanlık Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. Atatürk Kültür Merkezi Yayını:379. Araştırma İnceleme:71.
• ÖLMEZ, Filiz Nurhan ve ETİKAN, Sema (2013). “Fethiye‘de Düz Dokumacılık ve Günümüzdeki Durumu”. Türk Tarih ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 2013, vol.2 NO:1.