KARABİBİK HİKAYESİNDE SOSYOKÜLTÜREL TESPİTLER

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 27, 777 - 793, 20.09.2019

Mehmet Halil Sağlam

https://doi.org/10.12981/mahder.583151

Öz

Medeniyet, sosyokültürel değerlerle oluşan
bir kavramdır. Sosyokültürel değerler, toplumun dil, din, inanç, örf ve
âdetleri gibi yaşam tarzını belirleyen değerleri içermektedir. Türk
medeniyetinin en önemli kaynaklarından biri, Anadolu köylerindeki sosyokültürel
değerlerdir. Cumhuriyet öncesi dönemde Anadolu kırsalındaki sosyal ve kültürel
yaşantıyı konu edinen edebî, tarihî ve sosyolojik eserler oldukça sınırlıdır.
Bu döneme ait eserlerin sosyokültürel bağlamda analiz edilmesi gerekmektedir.
Türk edebiyatının İlk köy romanları ve hikâyeleri, kırsalda yaşayan Anadolu
halkının sosyokültürel yaşantısını yansıtmaktadır. Bu çalışmada, ilk köy
hikâyeleri arasında bulunan Karabibik’in
sosyokültürel bağlamda analizi yapılmaktadır. Hikâyenin en önemli özelliği
realist olmasıdır. Yazar Nabizâde Nâzım, 1889 yılında Antalya’nın topoğrafyasını
çıkarmak için bölgede bulunmuştur. Hikâyenin vaka örgüsü de Antalya’nın köy ve
ilçelerinde geçmektedir. Hikâyede kahramanlar, kendi ağız özelliklerine göre
konuşturulmaktadır. Hikâyede ayrıca önemli tarihî mekân ve objeler hakkında
okuyucuya bilgiler verilmektedir. Bu yönüyle hikâye, reel kaynaklara katkı
sağlayabilecek niteliğe sahiptir. Karabibik’te
aynı zamanda son dönem Osmanlı köylüsünün içinde bulunduğu sefalet, cehalet ve
kültürel yozlaşma da anlatılmaktadır. Bu araştırmanın temel amacı, ilk köy
romanlarının ve hikâyelerinin sosyokültürel özelliklerini ortaya çıkarmaktır.
Araştırmada doküman inceleme metodu uygulanmıştır. Araştırma, Türk edebiyatının
ilk köy hikâyeleri arasında bulunan Karabibik’le
sınırlıdır. Araştırma sonucunda Karabibik’in
Cumhuriyet öncesi Anadolu halkının sosyokültürel yaşantısını yansıttığı
tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Köy hikâyeleri ve romanları, Nabizade Nazım, Karabibik, Karabibik, sosyokültürel yapı

SOCIOCULTURAL DETERMINATIONS IN KARABİBİK STORY

Öz

Civilization
is a concept formed by socio-cultural values. Sociocultural values include
values that determine the lifestyle of society, such as language, religion,
beliefs, customs and customs. One of the most important sources of Turkish
civilization is the sociocultural values in Anatolian villages. The literary,
historical and sociological works on social and cultural life in the Anatolian
countryside are limited. The works of this period should be analyzed in a
sociocultural context. The first village novels and stories of Turkish
literature reflect the socio-cultural life of the rural people living in the
countryside. In this study, Karabibik, which is one of the first village
stories, is analyzed in sociocultural context. The most important feature of
the story is that it is realist. The author, Nabizâde Nâzım, was in the region
in 1889 to remove the topography of Antalya. The story weave of the story is to
pass through the villages and towns of Antalya. In the story, heroes are spoken
according to their mouth characteristics. The story also gives information to
the reader about important historical places and objects. n this respect, the
story is capable of contributing to the real resources. Karabibik also
describes the misery, ignorance and cultural degeneration in which the late
Ottoman peasant was involved. The main purpose of this research is to reveal
the sociocultural characteristics of the first village novels and stories.
Document analysis method was used in the study. The research is limited to Karabibik,
which is among the first village stories of Turkish literature. As a result of
the study, As a result of the research, it was found that Karabibik reflects
the sociocultural life of the pre-Republican Anatolian people.

Anahtar Kelimeler

Village stories and novels, Nabizade Nazim, Karabibik, sociocultural structure

Kaynakça

• AKALIN, Şükrü Halûk ve diğerleri (2011). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• AKYOL, Ali Akın ve KADIOĞLU, Yusuf Kağan (2010). “Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Yapı Malzeme Analizleri”. Bizans ve Çevre Kültürleri, Ankara: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
• BİRİNCİ, Necat (2007). Nâbizâde Nâzım, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• ÇALIŞKAN, Şerife Seher EROL (2016). “Türk Folklorunda Lâkap Verme Geleneği: Bartın Örneği”. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 14, 3, 103-126.
• ÇÖMEZOĞLU, Özgü (2007). Akdeniz Çevresi Ortaçağ Camcılığı Işığında Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Cam Buluntuları, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• DİKEÇLİGİL, Beylü (1993). “Kültür Kavramının Analizi veya Sosyo-Kültürel gerçekliğin Yapısı Üzerine Bir İnceleme” Dünya’da ve Türkiye’de Sosyolojik Gelişmeler, I. Ulusal Sosyoloji Kongresi. Sosyoloji Derneği Yayınları, 37-47.
• ERDEM, Mehmet Dursun ve BÖLÜK, Ramazan (2011). “Kaş (Antalya) Ağzı Ses Özellikleri Üzerine”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/1, 411-452.
• FINDIK, Ebru Fatma (2015). “Myra Demre, Aziz Nikolaos Kilisesi Rum Mezarlığından Boucla ve Gouna Örnekleri” ADALYA, Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, S. XVIII –303-309.
• GÜNEŞ, Hüseyin Nihat (2019). “Sosyal Olarak İnşa Edilmiş Modern Annelik Söylemi İçerisinde Bir Asma Kat: Sütanne Geleneği”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 69, 252-26
• GÜZEL, Sekan (2006). “Sosyal Yapı ve Toplumsal Yapı Bileşkesinde Sosyo Kültürel Yapı Kavramı”, Sosyoloji Konferansları Dergisi, 34, 83-96.
• HOMEROS (1996). İlyeda. (Çev.: Azra İlhat ve A. Kadir) İstanbul: Can Yayınları.
• KAPLAN, Ramzan (1997). Cumhuriyet Dönemi Türk Hikâyesinde Köy, Ankara: Akçağ Yayınları.
• PAKALIN, Mehmet Zeki (1971). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• SERENGİL, Aziz Behiç (1961). Nabizâde Nâzım, Hikâyeler Külliyat VII Ankara: Dün-Bugün Yayınevi.
• UÇ, Himmet (1982). Nabizâde Ahmet Nâzım Bey, Hayatı, Eserleri, Şahsiyeti Üzerine Monografik Bir Çalışma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Elektronik Kaynaklar
• URL1: https://www.demre.bel.tr/?menu=Demre-Tarihce (Erişim: 22.05.2019).
• URL-2: https://www.demre.bel.tr/?menu=Demre-Tarihce (Erişim: 22.05.2019).
• URL-3: www.kulturvarliklari.gov.tr (Erişim: 22.04.2019)