HATAY’DA DİNÎ-ETNİK ÇEŞİTLİLİK VE BU ÇEŞİTLİLİĞİN DİLE YANSIMALARI

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 27, 704 - 715, 20.09.2019

Funda Şan

https://doi.org/10.12981/mahder.610245

Öz

Hatay, yüzyıllar
boyunca pek çok farklı topluluğa ev sahipliği yapmıştır. Bu sebeple farklı
etnik kökenleri, dinleri, inanışları ve dilleri bünyesinde barındıran bir
şehirdir.  Hatay’da farklı topluluklara
ait gelenekler, inanışlar ve âdetler zaman içinde karışmış, biri diğerini
etkilemiştir. Çok kültürlü bu şehirde diğer din ya da dillerden etkilenmemiş,
bütünüyle saf bir âdetten ya da gelenekten söz edilemez. Bu etkilerden biri de
dil kullanımında meydana gelmiştir. Bölgede yıllar boyunca bir arada kullanılan
Arapça ve Türkçe birbirlerinden çok şey alıp vermiştir. Günlük hayatları
içerisinde iki dili de aynı anda kullanan bireylerin iki dil arasındaki
geçişleri farklı ağız özelliklerini ortaya çıkarmıştır. Bu konuda yapılan
önceki çalışmalarda daha çok iki dilliğin yarattığı dil karmaşası üzerinde
durulmuştur. Çoğunlukla cümle düzeyinde ele alınan bu dil karmaşası, çok önemli
bilgileri ortaya koymasının yanında Hatay'daki Arapça ve Türkçe ağız yapısını
açıklamakta kanımızca yetersizdir. Bundan yola çıkarak bu çalışmada önceki
çalışmaların cümle düzeyinde bahsettikleri dil karmaşası, ilk kez fonolojik
(ses bilgisel), morfolojik (biçim bilimsel) ve söz varlığı düzeyinde her iki
dili de kapsayacak şekilde ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Geniş bir alan
araştırması neticesinde elde ettiğimiz bulgular, kaynak kişilerin günlük
diyalogları gözlemlenerek elde edilmiştir. Sözlü kaynaklardan yararlanılarak
yapılan inceleme neticesinde ortaya çıkan bu çalışmada, Hatay’daki dinî ve
etnik çeşitlilikten kısaca bahsedilip iki dilli bireyler üzerinden Arapça ve
Türkçenin birbirleri üzerindeki etkilerine örneklerle değinilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

İki dillilik, leksik ödünçleme, Hatay, ağızlar, dini çeşitlilik, etnik çeşitlilik

RELIGIOUS-ETCHNIC DIVERSITY IN HATAY AND THE LANGUAGE REFLECTION OF THIS DIVERSITY

Öz

Hatay has been home to many different communities
for centuries. For this reason, it is a colorful city with different ethnic
origins, religions, beliefs and languages. In Hatay, customs, beliefs and
traditions which belongs to different communities, have got mixed in time and
influenced each other. In this multicultural city, there is no pure custom or
traditions which is unaffected by other religions and languages. One of these
effects occured in language use. Arabic and Turkish, which have been used
together in the region for many years, have taken many things from each other. Transition
between individuals who use both languages at the same time in their daily
lives have revealed different oral characteristics. Previous studies about this
subject have remained at theorical level, focusing mainly on language confusion
created by bilingualism. Although this language confusion which mostly dealt
with at syntactical level provides crucial information, this is insufficient to
explain The Arabic and Turkish dialects in Hatay. Thus, in this study, the
language confusion, which is mentioned at syntactical level at previous study,
is discussed in detail for the first time in phonological, morphological and
lexical levels. Our findings have been obtained through observing the daily
dialogues of the source persons. In the article, which emerged as a result of
the examination made by using oral sources, the  religios and ethnic diversity in Hatay is
mentioned briefly and the effects of Arabic and Turkish languages on each other
through bilingual individuals are mentioned with examples

Anahtar Kelimeler

bilingualism, lexical borrowing, Hatay, dialects, religious diversity, ethnic diverity

Kaynakça

• AKSOY, Ömer Asım (1971-1977). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, I-III, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.CENGİZ, Alim Koray (2006). Din-Kültür İlişkisi Açısından Hatay’da İki Dillilik, yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.CENGİZ, Koray, Hüseyin TÜRK (2009). “Hatay’da İki Dillilik ve İki Dillilikten Kaynaklanan Dil Karışması”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (12), 190-208.SAVCI, Nergis (2007). Hatay Cumhuriyeti Kuruluşu ve Anavatana Katılışı, yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü.SMITH, Joan (2003). Language Choice, code-switching and language shift in Antakya, Turkey, unpublished Phd Dissertation, University of Canterbury.TÜRK, Hüseyin (2016). “Antakya’da Dinlerarası Hoşgörü ve Habibi Neccar Örneği”, Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi folklor/edebiyat, 22 (87), 155-172. TÜRK, Hüseyin (2010). “Hatay’da Müslüman Hristiyan Etkileşimi St. Georges ya da Hızır Kültü”, Milli Folklor, 85, 138-147.Türkçe Sözlük (2011), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.KK-1: Ethem Narlı, 1933, İlkokul Mezunu, Emekli, İskenderun (Görüşme tarihi: 30.07.2019 -01.08.2019)KK-2: Vecihe Narlı, 1948, İlkokul Mezunu, Ev Hanımı, İskenderun (Görüşme tarihi: 30.07.2019 -01.08.2019)KK-3: Katibe Şan, 1936, Okuma yazma bilmiyor, Ev Hanımı, Arsuz Gülcihan Köyü (Görüşme tarihi: 02.08.2019-04.08.2019)KK-4: Hatice Kırmızı, 1946, Okuma yazma bilmiyor, Ev Hanımı, Arsuz Gülcihan Köyü (Görüşme tarihi: 02.08.2019-04.08.2019)KK-5: Adil Tümkaya, 1954, Meslek Yüksekokulu Mezunu, Arsuz Karaağaç Beldesi, (Görüşme tarihi: 05.08.2019, 13.08.2019)KK-6: Sündüz Tümkaya, 1964, Lise Mezunu, Antakya Serinyol Beldesi, (Görüşme tarihi: 05.08.2019, 13.08.2019)KK-7: Zehra Kiremit, 1964, Arsuz Madenli Köyü (Görüşme tarihi: 06.08.2019-07.08.2019)KK-8: Hamide Kiremitçi, 1970, İlkokul Mezunu, İşçi Emeklisi, Arsuz Madenli Köyü (Görüşme tarihi: 06.08.2019-08.08.2019)KK-9: Filiz Karpuz, 1977, İlkokul Mezunu, Ev Hanımı, Arsuz Gözcüler Köyü (Görüşme tarihi: 09.08.2019)KK-10: Lemya Satmaz, 1966, İlkokul Mezunu, Ev Hanımı, Arsuz Üçgüllük Köyü (Görüşme tarihi: 10.08.2019-11.08.2019)KK-11: Gül Temizkan, İlkokul Mezunu, Ev Hanımı, İskenderun 1976, (Görüşme tarihi: 12.08.2019)KK-12: Hasan Bilir, 1967, Lise Mezunu, Terzi, Arsuz Akçalı Köyü, (Görüşme tarihi: 12.08.2019-13.08.2019)KK-13: Ayfer Bilir, 1975, Lise Mezunu, Terzi, İskenderun, (Görüşme tarihi: 12.08.2019-13.08.2019)KK-14: Ali Kanal, 1956, İlkokul Mezunu, Emekli, Antakya Ekinciler Köyü, (Görüşme tarihi: (20.08.2019)KK-15: Atra Kulubecioğlu, 1964, İlkokul Mezunu, Ev Hanımı, Antakya Yeşilpınar Köyü, (Görüşme tarihi: 21.08.2019)