MEDYA KAHRAMANI İLE KURULAN PARASOSYAL ETKİLEŞİM BAĞLAMINDA KÜLTÜR VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 28, 956 - 969, 20.12.2019

Filiz Güven

https://doi.org/10.12981/mahder.600581

Cited By: 3

Öz

İletişim olanaklarının dünyayı yeniden
yorumlayan farklı bakış açılarına sahip kitleleri meydana getirmesi, yeni bir
sosyokültürel sürecin başlamasına ve yeni kahraman tip(ler)inin oluşmasına
neden olmuştur. Bugünün kahramanı, arkaik dönemden itibaren varlığı ritüeller
ve mitler aracılığıyla tespit edilen düzenleyici idealize tipin, süreç boyunca
genel hatları itibarıyla sanal kahramana dönüşmüş hali olarak kabul edilebilir.
Bu yeni sanal kahraman, insanlığın tüm dönemlerinde olduğu gibi topluma yol
gösterici, kurtarıcı, bireyin kendini onda bulduğu, özdeşim kurduğu, günlük
hayatın tanzimini sağlayan ideal kahraman tipinin özelliklerini belli oranda
taşımaktadır. Söz konusu özdeşim ile kast edilen parasosyal etkileşimdir.
Etkileyenin pasif kaldığı, etkilenenin davranış değişikliği yaşadığı,
takipçi/seyirci ile onun kendisine en yakın hissettiği medya kahramanı arasında
kurulmaktadır. Nitekim toplumun ya da bireyin kendini onda bulması, onunla bir
özdeşim içerisine girmesi, ulusal değerlerin kabulü, yayılımı ve aktarımına
zemin hazırlayabilir.

Alan yazında pek fazla yer bulamamış
“parasosyal etkileşim” bireyi, içine doğmuş olduğu sosyokültürel ortama yakınlaştıracağı
gibi; mensubu olduğu toplumdan uzaklaştırarak bireyin popüler, küresel kültüre
adaptasyonunu da hızlandırabilmektedir. Bu noktada parasosyal etkileşim
gerçekleştirilen medya tipi kahramanın özellikleri ve bunun sürdürülebilir
kültür için nasıl kullanılacağı önemlidir. Çünkü medya araçları, toplumun
kabullerine uygun bir etkileşim alanı oluşturabileceği gibi, tek tip insan
profili yaratarak toplumların kültürel farklılıklarını ortadan kaldırabilme
gücüne sahiptir.

Parasosyal etkileşimin birbirinden
farklı medya karakterleri ile geliştirilebilecek bir olgu olması, etkileriyle
farklı düzlemlerde karşılaşılabileceği savından hareketle medya
rol/model(ler)inin hem toplumsal kabullerin sürdürebilirliğine katkı
sağlayabileceği hem de bu kabulleri çözümü zor kültürel uzaklaşmayla karşı
karşıya bırakabileceği unutulmamalıdır. Bu kapsamda çalışma, interdisipliner
bir anlayışla medya kahramanı etrafında halk kültürünü yeni şartlar
çerçevesinde değerlendirmeyi, milli kültürün küresel kültür karşısında hangi
anlayışla sürdürülebileceğini, medya karakter(ler)inin kültürel unsurlar
üzerindeki etkilerini, gelenekselden küresele yaklaşma sürecinde parasosyal
etkileşimin rolünün ne olduğunu, etkilenenin sosyoekonomik düzeyini,
etkileyenin hangi nedenlerle etkilediğini açıklamayı hedeflemektedir.

Parasosyal etkileşimin birbirinden
farklı medya karakterleri ile geliştirilebilecek bir olgu olması, etkileriyle
farklı düzlemlerde karşılaşılabileceği savından hareketle medya rol/model(ler)inin
hem toplumsal kabullerin sürdürebilirliğine katkı sağlayabileceği hem de bu
kabulleri çözümü zor kültürel uzaklaşmayla karşı karşıya bırakabileceği
unutulmamalıdır. Bu kapsamda çalışma, interdisipliner bir anlayışla medya
kahramanı etrafında halk kültürünü yeni şartlar çerçevesinde değerlendirmeyi,
milli kültürün küresel kültür karşısında hangi anlayışla sürdürülebileceğini,
medya karakter(ler)inin kültürel unsurlar üzerindeki etkilerini, gelenekselden
küresele yaklaşma sürecinde parasosyal etkileşimin rolünün ne olduğunu,
etkilenenin sosyoekonomik düzeyini, etkileyenin hangi nedenlerle etkilediğini
açıklamayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Parasosyal etkileşim, milli kültür, küresel kültür, sürdürülebilir kültür

CULTURE AND ITS SUSTAINABILITY WITHIN THE CONTEXT OF PARASOCIAL INTERACTION WITH MEDIA HERO

Öz

The fact that
the communication facilities brought the masses with different perspectives
reinterpreting the world led to the start of a new sociocultural process and
formation of new hero type(s). Today's hero can be regarded as the changed
virtual ideal of an organizer idealized type, whose existence is determined
through rituals and myths since the archaic period. As in all periods of
humanity, this new virtual hero has certain characteristics of the ideal hero
type, leading and rescuing the society, finding himself in it, identifying
himself and providing the arrangement of daily life. Through this
identification, it is referred to a parasocial interaction. It is established
between the follower / audience and the media hero that he feels the closest to
him. As a matter of fact that the society or the individual finds himself in an
identification with him can prepare the basis for the acceptance, diffusion and
transfer of national values.

“Parasocial
interaction”, which couldn’t find much space in literature, makes the
individual closer to the socio-cultural environment in which he was born, and
it can accelerate the individual's adaptation to the popular, global culture.
Herein, the characteristics of the type of media hero in which the parasocial
interaction is performed and how it can be used for sustainable culture are
important. Because media tools can create an interaction area appropriate to
the society's acceptance, as well as the ability to eliminate the cultural
differences of societies by creating a standardized human profile.

Considering
that parasocial interaction is a situation that can be developed with different
media characters and effects of which can be encountered in different levels,
it shouldn’t be forgotten that the media role/model(s) can contribute to the
sustainability of social assumptions and confront these acceptations with
difficult cultural alienation. In this context, it is aimed to evaluate folk
culture around media hero with an interdisciplinary understanding within the
framework of new conditions, that the national culture can be sustained in the
face of global culture against the global culture, the effects of media
character(s) on cultural elements, the role of parasocial interaction in the
process of approaching from traditional to the global culture, the
socioeconomic level of the affected and in which aspects affects the affecting.

Anahtar Kelimeler

Parasocial interaction, national culture, global culture, sustainable culture

Kaynakça

• Arslan, Özge (2013). “TV dizilerinde yer alan karakterler ile kurulan parasosyal etkileşim: Bağlanma biçimleri ve yalnızlık açısından bir inceleme”, Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aydos, S. Serpil (2019). “Afganistan’da Kurtlar Vadisi Dizisi ve Modern Halk Masalı Kahramanı Olarak Polat Alemdar”, Milli Folklor, 2019, (121), 81-94.
• Bars, M. Emin. “Sözlü Gelenekten Elektronik Döneme Bilgelik Dönüşümü: Irkıl Ata’dan Şahin Ağa’ya”, Millî Folklor, 2018, (117), 120-131.
• Chandler, Danıel ve Munday, Rod (2018). Medya ve İletişim Sözlüğü, Çev. Babacan Taşdemir, İstanbul: İletişim Yayınevi.
• Çobanoğlu Özkul (2001). “Türk Destanları” Türk Dünyası Ortak Edebiyatı I, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• _____ (2011). Türk Dünyası Epik Destan Geleneği, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çoşkun, Bergen (2013). “Frankfurt Okulu: Düş Kırıklığı, Aklın Büyüsü ve Sirenlerin Sesi”, Posseible Düşünme Dergisi, 2013 (4), 48-58.
• Ekici, Metin(2002). Destan Araştırma Ve İncelemelerinde Kullanılan Bazı Terimler Hakkında II, Milli Folklor, 2002 (54), 11-18.
• Elçin, Şükrü (1986). Halk Edebiyatına Giriş, Ankara: Kültür Ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Eroğlu, Feyzullah ve İrmiş, Ayşe (2006). “Küreselleşmenin Yol Haritası: Küreselleşen Kültürden Küresel Pazara”, Türk Yurdu 2006, 26 (222), 59-64.
• İçin Akçalı, Selda (2006). Gündelik Hayat ve Medya (Tüketim Kültürü Perspektifinde Okumalar, Ankara: Ebabil Yayınları.
• Karaca, Şükran ve Gümüş, Niyazi (2008). Kültür ve Tüketim (Hofstede Kültür Boyutları Ve Ülke Örnekleri İle), Ankara: Gazi Kitabevi.
• Kurt, Hanifi (2006), Gündelik Hayat ve Medya, Bölüm: Türkiye’deki Egemen Politik Kültür Sembollerinin Medyadaki Tezahürü Üzerine Bir Değerlendirme, Ankara: Ebabil Yayınları.
• Marcuse, Herbert (1990). Tek Boyutku İnsan, (Çev. Aziz Yardımlı), İstanbul: İdea Yayınları.
• Marshall, Gordon (1999). Sosyoloji Sözlüğü, (Çev. Osman Akınhay), Derya Kömürcü, Ankara: Bilim Ve Sanat Yayınları.
• Oğuz, M. Öcal (2007), “Folklor: Ortak Bellek veya Paylaşılan Deneyim”. Milli Folklor, 2007 (74), 5-8
• Özbudun, Sibel (2003), Kültür Halleri, Ankara: Ütopya Yayınları.
• _______ (2015). Hermes’ten İdris’e Bir Dinsel Geleneğin Dönüşüm Dinamikleri, Ankara: Ütopya Yayınları.
• Ölçer Özünel, Evrim (2010). “Türk Anlatı Geleneğinde Kahraman Mitoloji ve İktidar İlişkisi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Postman, Neil (2004). Televizyon Öldüren Eğlence: Göster Çağında Kamusal Söylem (Çev. Osman Akınhay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Şahin, Halil İbrahim (2009). “Türkmenistan Sahası Destancılık Geleneği ve Türkmen Destanları”. Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Talas, Mustafa ve Kaya, Yaşar (2007). “Küreselleşmenin Kültürel Sonuçları”. Türklük Bilimi Araştırmaları (TÜBAR), 2007 ( XXII), 149-162.
• Taylan, Hasan Hüseyin ve Arklan, Ümit. “Medya Ve Kültür: Kültürün Medya Aracılığı İle Küreselleşmesi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2008, 85-97.
• Ünür, Ece. “Türk Televizyon Dizilerinde Toplumsal Kimliklerin Temsili”. Erciyes İletişim Dergisi “Akademia”, 2013 (2), 32-42.
• _____ (2015). Yerli Dizilerdeki Kimlik Kalıpları, Konya: Eğitim Yayınevi.
• https://www.cnnturk.com/turkiye/diziden-etkilenip-soyadlarini-degistirdiler?page=1 (04.03.2019).
• https://www.yenisafak.com/video-galeri/gundem/la-case-de-papel-dizisinden-etkilenip-700-bin-tllik-soygun-yaptilar-2187668 (10.03.2019).