TÜRK MİTOLOJİSİNİN TEKNOLOJİK GÜCE VE KARAKTERE ETKİSİ: “MONSTER” BİLGİSAYAR MODELLERİ

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 28, 970 - 990, 20.12.2019

Hasan Kızıldağ

https://doi.org/10.12981/mahder.644293

Öz

Türk
kültürü gerek yayıldığı geniş coğrafyalar gerekse tarihi kökenlerinin eskiliği
bakımından binlerce yıllık bir birikime sahiptir. Bu birikimin en önemli
yansımalarından birisi de Türk mitolojisidir. Türk mitolojisi, Orta Asya’dan
Balkanlara, Sibirya’dan Anadolu’ya Türk topluluklarının tamamının ortak ve
kendine özgü hüviyetleri çerçevesinde gelişmiş ve tarihin, arkaik/kadim
dönemlerinden bu yana nesilden nesile aktarılarak hayatîyetini devam
ettirmiştir. Milattan önce 10.000’lere, paleolitik döneme tarihlenen Sibirya
(Baykal/Altay) mağara/kaya resimlerindeki evren tasavvuru ve Kam/Şaman
tasvirlerinden başlayarak evreni anlama ve anlatma gayesinin bir tezahürü olan
Türk mitolojisi, arkaiklik, coğrafî genişlik, kabile/boylara ait özgün
çeşitlilik ve tahayyül gücü bakımından oldukça zengin anlatıları ihtiva
etmektedir.

Türk
mitolojisi, kültürün genetik kodlarını barındırması ve geçmişten günümüze Türk
düşüncesini şekillendirmesi bakımından, geçmişte olduğu gibi bugün de tedrici
olarak toplum üzerindeki etkisini sürdürmektedir. Bu etki gerek mimari, resim,
müzik ve sinema gibi sanat eserlerinde gerekse toplumun gündelik yaşantısında
bir şekilde kendine yer bulmaktadır. Teknolojinin, günümüz insan hayatının doğal
ve ayrılmaz bir parçası haline gelmesiyle beraber, teknoloji üreten şirketler,
ürünlerinin üretim-pazarlama süreçlerinde, geçmişten bugüne insan hayatlarının
bir parçası olan mitolojik unsurları kullanmaktadırlar. Türk mitolojisi de
özellikle Türkiye merkezli teknoloji şirketlerinin ilgisini çekmekte ve üretilen
ürünlerin marka/model kimliğini oluşturma sürecinde doğrudan veya dolaylı
olarak rol oynamaktadır.

Bu
çalışmada, Türkiye merkezli, yüksek performanslı bilgisayar üreticisi/markası
olan “Monster”ın ürünlerinde Türk mitolojisinin etkisi incelenecektir. Monster bilgisayarın,
marka/model kimliği oluşturma ve satış politikasında Türk mitolojisine ait
unsurlardan yararlanma durumu, markaya ait “Abra, Huma, Markut, Semruk ve Tulpar”
modelleri üzerinden ele alınacaktır. Bahsi geçen varlıkların Türk
mitolojisindeki yeri ve markanın bu isimleri seçme nedenleri tartışılarak, Türk
mitolojisinin markanın karakterindeki etkisi ele alınacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Türk mitolojisi, Monster notebook, marka, pazarlama, kültürel kodlar

THE EFFECT OF TURKISH MYTHOLOGY ON TECHNOLOGICAL POWER AND CHARACTER: MONSTER NOTEBOOK MODELS

Öz

Turkish culture has thousands of years of accumulation due to the
breadth of the geographies its spreads and the antiquity of its historical
origins. One of the most important reflections of this accumulation is Turkish
mythology.
Turkish mythology developed within the framework of the common and unique
identities of all Turkish communities from Central Asia to the Balkans, Siberia
to Anatolia, and has continued its life since the archaic/ancient periods of
history by being passed down from generation to generation. The kam/shaman and
the universe depictions in Siberian (Baikal/Altay) cave/rock paintings dated to
10.000 BC (Paleolithic period) are a manifestation of the Turks aim to
understand and explain the universe. In this respect, it contains rich
narratives with archaism, geographical breadth, tribal/tribal diversity and
power of imagination.

Turkish mythology still
has its influence on society in terms of containing the genetic codes of culture
and shaping Turkish thought from the past to the present. This influence is
found in works of art such as architecture, painting, music and cinema, as well
as in the everyday life of society. As technology has become a natural and
integral part of today's human life, companies that produce technology use
mythological elements that are part of human lives from the past to the present
in the production-marketing processes of their products. Turkish mythology also
attracts the attention of technology companies based in Turkey and plays a role
directly or indirectly in the process of creating the brand/model identity of
the products produced.

In this study, the
impact of Turkish mythology on the products of Monster, a high-performance
computer manufacturer based in Turkey, will be examined. Monster computer's
creating a brand/model identity and using the elements of Turkish mythology in
the sales policy will be discussed through "Abra, Semruk, Markut, Tulpar,
Huma” models. The place of the mentioned assets in Turkish mythology and the
reasons for choosing these names and the effect of Turkish mythology on the
character of the brand will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Monster Notebook, Turkish mythology, brand character, marketing, cultural codes

Kaynakça

• Alekseyev, N. Alekseyeviç (2013). Türk Dilli Sibirya Halklarının Şamanizmi (Çev.: Metin Ergun). Konya: Kömen Yayınları.
• Altay Destanları I (2002). Haz.: İbrahim Dilek. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Amstrong, Karen (2006). Mitlerin Kısa Tarihi (Çev.: Dilek Şendil). İstanbul: Merkez Kitapçılık.
• Anohin, A. Viktoroviç (2006). Altay Şamanlığına Ait Materyaller (Çev.: Zekeriya Karadavut, and Jannet Meyermanova). Konya: Kömen Yayınları.
• Aslan, A. Ali (2013). “Anadolu, Kafkasya, Orta Asya Türk ve Amerika Yerli Kızılderili Halk Edebiyatlarında “Tulparlar””. Türk Dünyası Araştırmaları, 207, 307-320.
• Başkurt Destanları I: Mitolojik Destanlar (2014). Haz.: Ahmet Süleymanov, Gaynislam İbrahimov, Metin Ergun; Terc.: Metin Ergun, Gaynislam İbrahimov ve diğer. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Bayat, Fuzuli (2005). Mitolojiye Giriş. Çorum: KaraM Yayınları.
• ----------- (2015). Türk Kültüründe Kadın Şaman. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• ----------- (2017). Kadim Türklerin Mitolojik Hikâyeleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Beydilli, Celal (2015). Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük (Çev.: Eren Ercan). Ankara: Yurt Kitap-Yayın.
• Bonnefoy, Yves (2000). Antik Dünya ve Geleneksel Toplumlarda Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü I-II (Haz.: Levent Yılmaz). Ankara: Dost Kitabevi.
• Campbell, Joseph ve Moyers, Bill (2013). Mitolojinin Gücü (Zeynep Yaman). İstanbul: Mediacat Kitapları.
• Çirkin, Sergen (2019). Güney Sibirya Arkeolojisi ve Şamanizm. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Çoruhlu, Yaşar (2002). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınları
• Ebulgazi Bahadır Han (1974). Türklerin Soy Kütüğü (Şecere-i Terakime) (Haz.: Muharrem Ergin). İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser.
• Eliade, Mircea (2001). Mitlerin Özellikleri (Çev.: Sema Rifat). İstanbul: OM Yayınevi.
• Ergun, Pervin (2019). Sibirya Türklerinin Destanlarında İyeler. Konya: Kömen Yayınları.
• Graves, Robert (2010). Yunan Mitleri (Çev.: Uğur Akpur). İstanbul: Say Yayınları.
• Günay, Umay (1996). “Folklor, Reklam ve Tarhana”. Milli Folklor, 31-32, 3-12.
• Hacıoğlu Deniz, Müjgan (2012). “Markalı Ürün Tercihlerinin Satın Alma Davranışları Üzerindeki Etkisi”. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 61, 243-268.
• Hakas destanları II: Kara Kuzgun (2008). Haz.: Ali Ilgın. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Hoppal, Mihaly (2012). Avrasya’da Şamanlar (Çev.: Bülent Bayram, Hüseyin Şevket Çağatay Çapraz). İstanbul: YKY Yayınları.
• Işık, Murat (2010). Nogay Masalları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Keleş, Nejdet (2017). “Kuzey Germen-İskandinav ve Türk Efsanelerinde At Motifi”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 121-142.
• Kızıldağ, Hasan (2018). “Sözün Teknolojileşmesi Bağlamında Akıllı Telefon Uygulamaları ve Türk Masalları”. The Journal of Academic Social Science Studies, 73: 195-205.
• Korkmaz, Esat (2008). Ansiklopedik Eski Türk İnançları ve Şamanizm Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Köktürk, Şahin (2019). Halkbilimi Araştırmaları I. Ankara: Merdiven Yayınları.
• Köprülü, M. Fuat (1980). Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Malinovski, Bronislaw (1980). Büyü, Bilim ve Din (Çev: Saadet Özkal). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Oğuz, M. Öcal (2007). UNESCO, Kültür ve Türkiye. Milli Folklor, 73, 5-11.
• Ögel, Bahaeddin (2014). Türk Mitolojisi I-II. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Öztürk, Özhan (2009). Folklor ve Mitoloji Sözlüğü. Ankara: Phoenix Yayınları.
• Radloff, Wilhelm (2008). Türklük ve Şamanlık (Çev.: A. Temir, T. Andaç ve N. Uğurlu). İstanbul: Örgün Yayınları.
• Rosenberg, Donna (2003). Dünya Mitolojisi Büyük Destan ve Söylenceler Antolojisi (Çev.: Koray Akten, Erdal Cengiz, ve diğer.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Roux, J. Paul (2011). Eski Türk Mitolojisi (Çev.: M. Yaşar Sağlam). Ankara: Bilge Su.
• Tavkul, Ufuk (2007). “Kafkas Nart Destanlarında At Motifi”. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 4(3), 196-205.
• Tığlı Mehmet (2003) “Marka Kişiliği”, Öneri Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(20), 67-72
• Uslu, Bahattin (2016). Türk Mitolojisi. İstanbul: Kamer Yayınları.
• Uygur Halk Destanları II (2013). Haz.: Alimcan İnayet. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• URL-1: “Metis Kitap” https://www.metiskitap.com/about/meaning (Erişim Tarihi: 03.11.2019)
• URL-2: “Monster Modelleri” https://www.monsternotebook.com.tr/monster-notebook/ (Erişim Tarihi: 14.10.2019)
• URL-3: “Monster Abra” https://www.monsternotebook.com.tr/abra/ (Erişim Tarihi: 14.10.2019)
• URL-4: “Monster Huma” https://www.monsternotebook.com.tr/huma/ (Erişim Tarihi: 14.10.2019)
• URL-5: “Monster Markut” https://www.monsternotebook.com.tr/markut/ (Erişim Tarihi: 10.10.2019)
• URL-6: “Monster Semruk” https://www.monsternotebook.com.tr/semruk/ (Erişim Tarihi: 12.10.2019):
• URL-7: “Monster Tulpar” https://www.monsternotebook.com.tr/tulpar/ (Erişim Tarihi: 14.10.2019)
• URL 8: “Moğolistan Devlet Arması” https://zasag.mn/ (Erişim Tarihi: 02.10.2019)
• URL-9: “Kazakistan Devlet Arması” https://www.government.kz/en (Erişim Tarihi: 01.11.2019)
• URL-10: “Oyuncu Bilgisayarı Modelleri” https://www.hepsiburada.com/oyuncu-laptoplari-c-95583 (Erişim Tarihi: 03.11.2019)
• URL-11: “FRPNET Fantastik Yaşam Portalı” https://frpnet.net/haberler/en-iyi-canavar-hikayesini-yazin-monster-kazanin (Erişim Tarihi: 03.10.2019)
• URL-12: “Hikâye Yarışmasının Kazananı” https://frpnet.net/edebiyat-haberleri/monster-hikaye-yarismasi-birincisi-yaltar-han-efsanesi-yayinda (Erişim Tarihi: 01.11.2019)