ÇAĞDAŞ TÜRK RESİM SANATINDA TOPLUMSAL STATÜ YANSIMALARI

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 28, 1168 - 1182, 20.12.2019

Semih Büyükkol Sabriye Yasinci

https://doi.org/10.12981/mahder.647413

Öz

Tarihsel
süreçte toplumu meydana getiren insanlar, hiyerarşik bir yapı içinde tabakalara
ayrılmıştır. Bu tabakalar, kültürel ve ekonomik farklılıklara göre belirlenen ve
toplumdaki konumu ifade eden toplumsal statüyü işaret etmektedir. İnsanlık
tarihinde iyi bir statüye sahip olma arzusu, her daim önemini korurken, sanata
konu olması da kaçınılmaz olmuştur. Özellikle statü edinme sürecindeki
yöntemler ve pay edilişindeki eşitsizlikler, sanatçılar tarafından eleştirel bir
dille görselleştirilmektedir. Sanatçının statü sistemine yöneltmiş olduğu bu
eleştirel dil, öfkeli, ironik, melankolik, lirik bir karşı duruş ve meydan
okumalar şeklinde olmuştur. Çağdaş Türk resim sanatının başlangıcı, 18.yy.
sonlarında batılılaşma çabalarıyla geleneksel sanattan kopuş olarak kabul
edilmektedir. Bu çalışmada, Cumhuriyet’in ilanıyla ivme kazanan ve günümüze kadar
gelen çağdaş Türk resim sanatında, toplumsal statünün ifade edilişindeki
anlamlar ve ele alınış biçimleri incelenecektir. Çalışmanın amacı, kronolojik
bir sıralama ile Türk toplumunda toplumsal statüler arasındaki ilişkilerin
resim sanatındaki yansımalarını ortaya koymak, bu konuyu ele alacak olanlar
için bir yön ve daha derinlemesine araştırılması için ışık tutmasını
sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler

Sanat, çağdaş Türk resmi, toplum, statü, tabakalaşma

REFLECTIONS OF SOCIAL STATUS TO CONTEMPORARY TURKISH PAINTING ARTS

Öz

People,
who created the society in the historical process, have been divided into
stratums.  These stratums indicate the
social status which is defined upon cultural and economic differences and the
stated position in society.  The will of
having a good status, has always preserved its importance throughout the human
history and unavoidably became the subject for arts.  Especially, the methods of acquiring status
and the disparities in distribution were visualized by the artists with a
critical dialect. The
critical language that the artist has directed to the status system has been in
the form of an angry, ironic, melancholic, lyric opposing stance and
challenges.  The start
of contemporary Turkish painting arts, with the efforts of westernization in
the end of 18th century is accepted as the disengagement from traditional
arts.  This study examines meanings in
the interpretation and approach of the social status in contemporary Turkish
painting arts which gained acceleration with the declaration of the Republic
and extant till today.  The purpose of
the study is to reveal the relations between social statuses within the Turkish
society in a chronological order and their reflection to painting arts;
enlightening a way for the ones that take this subject as in-depth research.

Anahtar Kelimeler

Art, contemporary Turkish painting, society, status, stratification

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• BİLGE ZAFER, Ayşenur.(2014). “Cumhuriyet İle Birlikte Değişen Türk Aile Yapısı Ve Kadının Durumu”. Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 121-134.
• BILTON, Tony. BONNETT, Kevin. JONES, Pip. LAWSON, Tony. SKINNER, David. STANWORTH, Michelle. WEBSTER, Andrew. (2009). Sosyoloji. Ankara: Siyasal Basın Yayın Dağıtım.
• BOTTON, Alain. (2010). Statü Endişesi. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• BUGAY, Başak. (2006). 1923’ten Günümüze Sosyo-Politik Durumun Türk Resim Sanatında Yansımaları, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• ÇALIŞKAN, Serkan. (2016). Türk Resim Sanatında Türk Bayrağı İmgesi. Sanatta Yeterlilik Tezi, Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, İstanbul.
• ÇİMEN, Hasan. (2018). Türk Siyasetinde Statü Konum Değişim Ve dönüşüm Dönemleri. Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• ÇÖTELİOĞLU, Aysel. (2012). Topkapı Sarayı Müzesi Resim Koleksiyonu Ve Padişah Portreleri. İstanbul: Bilkent Kültür Girişimi Yayınları.
• DEMİR, İsa. (2017). Türkiye'de Sınıflar. Sosyolojik Düşün Dergisi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2 (1), 12-30.
• ERGÖNÜL, Eser ve KOCA, Bayram. (2017). “Erken Cumhuriyet Dönemi Resimlerinde Kadın İmgesi”: Modernleşme ve Milliyetçilik. Süleyman Demirel Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Sanat Dergisi, 10 (20), 761-786.
• GELGEÇ BAKACAK, Ayça (2009). “Cumhuriyet Dönemi Kadın İmgesi Üzerine Bir Değerlendirme”. Atatürk Yolu Dergisi, Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, 44, 627-638.
• GENCER, Bedri (2004). “Osmanlıda Meşrutiyet Tabakalaşmasının Oluşumu”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 30, 65-100.
• GÜLERYÜZ, Mehmet (2014). Resmigeçit. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• KOÇAK, Burcu (2015). Osmanlı Minyatür Sanatın Nakkaş Levni’nin Saray Ve Halk Tiplemeleri. Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Isparta.
• KONGAR, Emre (2016). 21. Yüzyılda Türkiye. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• MARDİN, Şeref (1990). Türkiye’de Toplum Ve Siyaset. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• ÖZBOLAT, Abdullah (2017). Statü Ve Din. Adana: Karahan Kitabevi.
• PEKER, Raziye (2017). “Türk Devler Geleneğinde Kadının Konumu”. Bilge Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1 (2), 157-164.
• TANSUĞ, Sezer (2008). Çağdaş Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• TEZCAN, Mahmut (2008). Kültürel Antropoloji. Ankara: Maya Akademi.
• TURNER, Brayn. S. (2000). Statü. (Çeviren: Kemal İnal). Ankara: Doruk Yayıncılık.
• TÜRKDOĞAN, Orhan (1978). “Türk Toplumunda Sosyal Tabakalaşma Ve Sosyal Hareketlilik”. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 3 (1-2), 141-159
• YASİNCİ, Sabriye (2019). Cumhuriyet’ten Günümüze Türk Resim Sanatında Toplumsal Statü Yansımaları, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Antalya.
• ZÜRCHER, Eric. Jan (2017). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. (Çeviren: Yasemin Saner). İstanbul: İletişim Yayınları.
• RESİMLER KAYNAKÇA
• Resim-1: Nakkaş Levni, Cirit Oyunu ve Sünnet Çocuklarının Alayla Geçişi, SurnameKOÇAK, Burcu (2015). Osmanlı Minyatür Sanatın Nakkaş Levni’nin Saray Ve Halk Tiplemeleri. Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Isparta, 81.
• Resim-2: Rupen Manas, Sultan AbdülmecidKÜÇÜKHASKÖYLÜ, Nurdan (2011). Osmanlı Sarayında Ermeni Ressamlar: Manas Ailesi, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. Cilt 28, (Sayı 1), 172.
• Resim-3: Osman Hamdi Bey, Kuran Okuyan Kızhttp://www.turkcewiki.org/wiki/Osman_Hamdi_Bey#/media/Dosya:Osman-hamdi-bey-girl-reciting-qu-ran-1880.jpg, Erişim Tarihi: 08 Temmuz 2019, Saat: 13:52
• Resim-4: Ömer Adil, Kızlar Atölyesihttps://thearthistoryjournal.blogspot.com/search?q=%C3%B6mer+adilErişim Tarihi: 08 Temmuz 2019, Saat: 14:05
• Resim-5: Şeref Akdik, Millet Mektebihttps://ipfs.io/ipns/tr.wikipedia-on-ipfs.org/wiki/Millet_Mektepleri.htmlErişim Tarihi: 08 Temmuz 2019, Saat: 14:25
• Resim 6: Refik Epikman, Barhttps://www.biyografi.info/kisi/refik-fazil-epikmanErişim Tarihi: 08 Temmuz 2019, Saat: 15:25
• Resim 7: Hamit Görele, KonserERGÖNÜL, Eser ve Koca, Bayram. (2017). Erken Cumhuriyet Dönemi Resimlerinde Kadın İmgesi: Modernleşme ve Milliyetçilik. Süleyman Demirel Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Sanat Dergisi, 10 (20), 761-786.
• Resim 8: Nedim Günsür, Gecekondular ve İşçi Ailesihttp://www.beyazart.com/sanatci/Nedim-G%C3%BCns%C3%BCrErişim Tarihi: 08 Temmuz 2019, Saat: 16:25
• Resim 9: Nuri İyem, Göçhttp://www.nuriiyem.com/eser/s132-012/Erişim Tarihi: 08 Temmuz 2019, Saat: 16:45
• Resim 10: Neşet Günal, Toprak Adamıhttp://www.lebriz.com/pages/artist.aspx?artistID=30&section=130&periodID=-1&sortBy=retro&sortDir=DESC&bhcp=1Erişim Tarihi: 08 Temmuz 2019, Saat: 17:45
• Resim 11: Cihat Burak, Eylemlerimizhttp://www.antikalar.com/cihat-burakErişim Tarihi: 08 Temmuz 2019, Saat: 18:05
• Resim 12:Seyyit Bozdoğan, Ön Taraf Arka TarafYILMAZ, Başak (2008). Türk Resminde Toplumcu Gerçekçiler. Yüksek Lisans Eser Metni, Mimar Sinan Üniversitei, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 95.
• Resim 13:Neşe Erdok, Tartıcılarhttp://www.beyazart.com/sanatci/Ne%C5%9Fe-ErdokErişim Tarihi: 09 Temmuz 2019, Saat: 22:05
• Resim 14:Aydın Ayan, Kuşyemi Satıcısıhttp://www.aydinayan.com/pPages/pArtist.aspx?paID=457&section=130&lang=TR&bhcp=1&periodID=341&pageNo=0&exhID=0 , Erişim Tarihi: 10 Temmuz 2019, Saat: 12:05
• Resim 15:Ahmet Umur Deniz, Kağıt Toplayanlarhttp://lebriz.com/pages/exhibition.aspx?exhID=184&lang=TRErişim Tarihi: 10 Temmuz 2019, Saat: 12:35