FROM ORAL CULTURE TO WRITTEN CULTURE FROM BOOK TO SCREEN: LEYLÂ AND MECNUN

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 30, 636 - 653, 15.06.2020

Mehmet Özdemir

https://doi.org/10.12981/mahder.699551

Öz

The narrative is the
common name of the stories that humanity transfers between the dimensions of
life, imagination and fiction, and geographies. The core of the
story is often connected to an event that has happened or is likely to happen.
In this context, some narratives gain a universal character with the power they
derive from the origin of their birth. In this study, the past and present of
the legend of Leylâ and Mecnun; the mathnawi, folk story, novel, theater,
culture data written in the context and the status of digital media over radio,
television, cinema and internet are examined. Leyla and Mecnun, an Arab-origin legend, have
turned into a unique cultural heritage in the Turkish cultural climate. The origins of Leylâ and Mecnun, the rise in Divan literature and its
reflections on modern literature, as well as its transfer to curtain and screen
are among the issues that need to be resolved. Leylâ and Mecnun were not only
limited to studies in Divan literature; It was primarily the subject of novels,
poetry books and caricatures. This love tragedy has been cited as an important
accumulation in popular literature, theater, cinema and the Internet.
Therefore, in this study, analytical examinations were made about the story of Leylâ and Mecnun based on verbal, written,
audio, visual and digital contents.

Anahtar Kelimeler

Oral culture, written culture, digital culture, story, Leyla and Mecnun

SÖZLÜ KÜLTÜRDEN YAZILI KÜLTÜRE KİTAPTAN EKRANA: LEYLÂ VE MECNUN

Öz

Anlatı, insanoğlunun yaşantı, hayal ve kurmaca
boyutuyla coğrafyalar arasında aktarımda bulunduğu hikâyelerin ortak adıdır.
Hikâyenin çekirdeği çoğu zaman yaşanmış veya yaşanması muhtemel bir olaya
bağlanmaktadır. Bu bağlamda bazı anlatılar, doğduğu kökenden aldığı güçle
evrensel bir karakter kazanmaktadır. Bu çalışmada Leylâ ve Mecnun efsanesinin
geçmişi ile bugünü; mesnevî, halk hikâyesi, roman, tiyatro, kapsamında yazılı
kültür verileri ile radyo, televizyon, sinema ve internet üzerinden dijital
ortamdaki durumu incelenmektedir. Arap kaynaklı bir efsane olan Leyla ve
Mecnun, Türk kültür ikliminde kendisine özgü ve özgün bir kültürel mirasa
dönüşmüştür. Leylâ ve Mecnun’un kökeni, Divan edebiyatındaki yükselişi ve
modern edebiyata olan yansımaları yanında perdeye ve ekrana aktarımı da
çözümlenmeye ihtiyaç duyulan konular arasındadır. Leylâ ve Mecnun, sadece Divan
edebiyatındaki çalışmalarla sınırlı kalmamıştır; başta romanlara, sonra şiir
kitaplarına ve karikatürlere konu olmuştur. Bu aşk trajedisi popüler edebiyata,
tiyatroya, sinema ve internet bağlamına da önemli bir birikim olarak
aktarılmıştır. Dolayısıyla bu çalışmada Leylâ ve Mecnun hikâyesi hakkında
sözlü, yazılı, işitsel, görsel ve dijital içeriklerden hareketle analitik
çözümlemeler yapılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Sözlü, yazılı, dijital kültür, hikâye, Leyla ve Mecnun

Kaynakça

• Aksak, B. (2018). Leylâ ile mecnun, İstanbul: Küsurat Yayınları Aktulum, K. (2013). Folklor ve metinlerarasılık, Ankara: Çizgi Kitabevi Alıç, F. (2011). Halk hikâyeciliğinde yeni icra ortamı olarak sinema ve sinemaya uyarlanan Türk halk hikâyeleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Alptekin, Ali B. (2011). Halk hikâyelerinin motif yapısı, Ankara: Akçağ Yayınları Aytaç, G. (2005). Edebiyat ve medya, Ankara: Hece Yayınları. Doğan, Muhammet N. (2010). Fuzulî leylâ ve mecnun, İstanbul: Yelkenli Yayınevi. Ergin, M. (2004). Dede korkut kitabı-ı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Günay, U. (2011). Türkiye’de âşık tarzı şiir geleneği ve rüya motifi, Ankara: Akçağ Yayınları Güntekin, Reşat N. (2007). Leylâ ile mecnun, İstanbul: İnkılap Yayınları Karakoç, S. (2017). Leylâ ile mecnun, İstanbul: Diriliş Yayınları Keskin, A. (2016). “Sevdiğin dizi gün değiştirsin”: leyla ile mecnun dizisindeki kargışların (beddua) pragmatik analizi”, Millî Folklor, 109, 44-57. Nesin, A. (2013). Leyla ile mecnun, İstanbul: Nesin Yayınevi Ong, W. J. (2010), Sözlü ve yazılı kültür, sözün teknolojileşmesi, (Çev. S. Postacıoğlu Banon), İstanbul: Metis Yayınları. Özdemir, N. (2008). Medya kültür ve edebiyat, Ankara: Geleneksel Yayıncılık. Özyön, A. (2013). “Goethe’nin genç werther’in acıları ve mehmet rauf’un eylül romanlarında umutsuz aşk izleği”, International Journal of Language Academy, 1/1 Winter, 23-38. Pala, İ. (2010). Leylâ ile mecnun, İstanbul: Kapı Yayınları. Pala, İ. (2011). Ansiklopedik divân şiiri sözlüğü, (20. Basım), İstanbul: Kapı Yayınları. Sakaoğlu, S. vd. (1999). Meddah behçet mahir’in bütün hikâyeleri-ıı, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. Şenocak, E. (2000). Leylâ ile mecnûn hikâyesi üzerine mukayeseli bir araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tarlan, Ali N. (1981). Fuzûlî divan şerhi, Ankara: Akçağ Yayınları Törenek, M. (1999). Hikâye ve romanlarıyla mehmet rauf, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• İnternet Kaynakları: ULR-1: http://tr.wikipedia.org/wiki/Romeo_ve_Juliet (Erişim: 26.01.2020). ULR-2: http://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Yasar-ne-yasar-ne-yasamaz-1974.jpg, (Erişim: 26.01.2020). ULR-3: http://siir.sitesi.web.tr/abdurrahim-karakoc/seni-aradim.html, (Erişim: 16.01.2020). ULR-4: https://tr.wikipedia.org/wiki/Leyla_ve_Mecnun_(opera), (Erişim: 15.12.2019). ULR-5: http://www.bursasehirtiyatrosu.gov.tr/leyla-ile-mecnun.html, (Erişim: 15.12.2019). ULR-6: Leylâ ile Mecnun (Film:1); https://www.youtube.com/watch?v=lrdZ3wzlang. (Erişim: 25.01.2020). ULR-7: https://www.youtube.com/watch?v=lrdZ3wzlang, (Erişim: 05.01.2020). ULR-8: https://www.youtube.com/watch?v=lrdZ3wzlang, (Erişim: 25.01.2020). ULR-9: https://www.youtube.com/watch?v=lrdZ3wzlang, (Erişim: 25.01.2020). ULR-10: Leylâ ile Mecnun (Film: 2); http://www.yesilcamtv.eu/leyla-ile-mecnun-1.html, (Erişim: 26.01.2020). ULR-11: https://islamansiklopedisi.org.tr/musa--peygamber (Erişim: 17.01.2020). ULR-12: http://tr.wikipedia.org/wiki/Leyla_ile_Mecnun_dizi (Erişim: 15.02.2020). ULR-13: Leylâ ile Mecnun (Dizi: 1) https://www.youtube.com/watch?v=ABnP9ZeIc8E (Erişim: 26.01.2020). ULR-14: https://www.radyotiyatrosu.net/leyla-ile-mecnun (Erişim: 21.12.2019). ULR-15: http://www.fikracenneti.com/temel-fikralari/leyla-ile-mecnun-2-2 (Erişim: 29.122019). ULR-16: https://www.youtube.com/watch?v=ZRkzcfUyTyc (Erişim: 22.02.2020). ULR-17: www.google.com.tr (Erişim: 21.01.2020). ULR-18: Şentürk, Semiha, (2012), “Ekranın Dizi Dizi Romanları” Milliyet Gazetesi, http://www.milliyet.com.tr/pembenar/ekranin-dizi-dizi-romanlari-1212854 (Erişim: 26.01.2020).