CULTURAL ANALYSIS OF CORONAVIRUS (COVID-19) POETRY SHARED IN THE ELECTRONIC CULTURE ENVIRONMENT IN THE CONTEXT OF THE PROTEST FUNCTION OF FOLKLORE AND HUMOUR

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 30, 502 - 536, 15.06.2020

Ahmet Keskin

https://doi.org/10.12981/mahder.712405

Cited By: 4

Öz

: The corona virus, technically known as
SARS-CoV-2 or Covid-19, was first identified in december
2019 in Wuhan, China (Hubei). Before long, it rapidly spread around the globe,
leaving behind mass devastation in its wake. The first ever case to appear in
Turkey was announced on March 11, 2020. This pandemic has brought the world, our country [Turkey],
our daily lives, production, and consumption to a grinding halt. Of course,
such out breaks are not new to history. For example, between 1918 and 1920, the
Spanish flu a subtype of the H1N1 virus wiped out between 50 million and 100
million people. However, as one might assume, a lack of advanced communication
tools or solution models meant that the exchange of knowledge back then was
nowhere near as fast or accurate as it is today. That said, it is possible to
take a closer look the core beliefs and values that underlie the current corona
virus within an digital cultural environment as the virus is identified and
spreads this granted our living in an age where communication technology and
range are at their peak. Moreover, also can assess how such information is
rapidly created and shared within the framework of the same causes. Many a
humorous [social media] post related to coronavirus have surfaced online,
especially now that the virus has put much of the world is under quarantine
(something not yet fully felt in Turkey). Alas, as the situation worsens, it
seems that they are losing ground. Intriguingly, many have either a comedic or
a protest-like air about them in terms of their type, form, and content. This
study has focused several posts that are poetic in nature and analysed them in
terms of their folkloric and comedic-protest functions using a culturalist
approach and interdisciplinary paradigms. 

Anahtar Kelimeler

Folklore, humour, digital culture environment, protest, coronavirus, poetry, cultural analysis

ELEKTRONİK KÜLTÜR ORTAMINDA PAYLAŞILAN KORONAVİRÜS (COVID-19) ŞİİRLERİNİN FOLKLORUN VE MİZAHIN PROTESTO İŞLEVİ BAĞLAMINDA KÜLTÜRBİLİMSEL ANALİZİ

Öz

2019
yılı aralık ayında Çin’in Hubey eyaletinin Wuhan kentinde tespit edilmesinin
ardından dünya ölçeğinde hızlı ve yıkıcı bir yayılım gösteren ve Türkiye’de de
bu doğrultuda görülen ilk vakası 11 Mart 2020 tarihinde açıklanan, teknik
olarak SARS-CoV-2; Covid-19 gibi adlarla da anılan koronavirüs salgını bütün
dünyayı olduğu gibi ülkemizi, gündelik yaşamımızı, üretim ve tüketim
faaliyetlerimizi derinden etkilemiştir. Benzeri salgınların aslında tarihi
süreçte de görüldüğü –örneğin 1918-1920 yılları arasındaki “İspanyol gribi” adı
verilen H1N1 virüsünün alt türü nedeniyle gerçekleşen salgında 50 milyon ila
100 milyon arasında insanın yaşamını yitirdiği düşünülmektedir- fakat etkileşim
araçlarının, korunma ve çözüm modellerinin bu denli gelişmemiş olması nedeniyle
insanların tarihte, günümüzdeki kadar hızlı ve doğru bilgi alışverişinde bulunamadığı
öngörülebilir. Bu durumun, iletişim tür ve araçlarının teknolojik açıdan çok
üst düzeylerde olduğu çağımız şartlarında virüsün salgın olarak belirmesi ve
dünyaya yayılması süreçlerinde elektronik kültür ortamında koronavirüs
konusunda yaratılan ortak düşünce ve değerlerin, bu doğrultudaki yaratım ve
paylaşım tutumlarının da hızlı bir etkileşim ve dolaşım içinde gerçekleşmesiyle
aynı nedensellik ve düzlemde değerlendirilmesi mümkündür. Salgının küresel bir
karantinaya yol açmaya başladığı fakat etkilerinin ülkemizde henüz tam olarak
hissedilmediği dönemler esas olmak üzere koronavirüsle ilgili elektronik kültür
ortamında çok sayıda mizahi paylaşımda bulunulmuştur ve bu paylaşımlar görece
azalmış olmak kaydıyla devam etmiştir. Tespit edilen paylaşımların önemli bir
kısmında mizah ve protesto odaklı söylem tür, biçim ve içerikleri ağırlıklı
olarak dikkat çekmiştir. Bu çalışmada, söz konusu paylaşımlar arasından şiir
niteliği taşıyan örnekler folklorun ve mizahın protesto işlevi bağlamında, kültürbilimsel
yaklaşımla ve disiplinlerarası paradigmalarla ele alınarak çözümlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Folklor, mizah, elektronik kültür ortamı, protesto, koronavirüs, şiir

Kaynakça

• ‘t Hart, Marjolein (2007). “Humour and social protest: an introduction.” IRSH, 5: 1–20. ‘t Hart, Marjolein (2016). “The role of humor in protest cultures.” K. Fahlenbrach, M. Klimke, ve J. Scharloth (Eds.), Protest cultures: a companion (protest, culture and society, Vol. 17, pp. 198-204). New York-Oxford: Berghahn Books. BASAT, Ezgi M. (2016). “İşsiz Karagöz’den İşler Güçlere halk mizah tiplerinin dönüşümü.” Medya ve Mizah(Ed: Huriye Kuruoğlu-Mikail Boz). Ankara: Nobel Akademik, ss. 151-166. BASCOM, William R. (1954). “Four functions of folklore.” The Journal of American Folklore, 67 (266): 333-349. BAŞGÖZ, İlhan (1986). “Türk halk edebiyatında protesto geleneği”. Folklor yazıları. İstanbul: Adam Yayınları, ss. 181-191. BAŞGÖZ, İlhan (1996). “Protesto: folklorun beşinci işlevi (fonksiyonu)”. Folkloristik. Umay Günay armağanı (Ed. Özkul Çobanoğlu-Metin Özarslan). Ankara: Feryal Matbaası, ss. 1-4. BAYAT, Fuzuli (2019). “Sözlü kültürde protesto yönüyle mizah.” Türk edebiyatında mizah sempozyumu (13-15 Mayıs 2016) bildirileri, Ankara: TDK, ss. 369-379. BİNARK, Mutlu (2015). “Yeni medya özel sayısı hakkında: neden?”. Folklor/Edebiyat, 21 (83): 9-18. BLANK, Trevor J. (2009). “Toward a conceptual framework for the study of folklore and the internet.” Folklore and the internet. Vernacular expression in a digital world. Utah: Utah State University Press, ss. 1-20. BLANK, Trevor J. (2012). “Pattern in the virtual folk culture of computer-mediated communication.” Folk culture in the digital age: the emergent dynamics of human interaction. Utah: Utah State University Press, ss. 1-24. BLANK, Trevor J. (2013). The last laugh: folk humor, celebrity culture, and mass-mediated disasters in the digital age. Wisconsin: The University of Wisconsin Press. BLANK, Trevor J. (2014). Toward a conceptual framework for the study of folklore and the internet. Colorado: University Press of Colorado. BÜYÜKOKUTAN, Aslı (2011). Muğla yöresi kadın merkezli geleneksel uygulamalarla bu uygulamalara bağlı sözlü ürünlerin işlevleri üzerine bir araştırma. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi. CHIMUANYA, Lily ve AJIBOY, Esther (2016). “Socio-semiotics of humour in Ebola awareness discourse on facebook.” Analyzing language and humor in online communication (Ed: Rotimi Taiwo vd.), Hershey: IGI Global Press, ss. 252-273. ÇOBANOĞLU, Özkul (1999). “Elektronik kültür ortamında âşık tarzı şiir geleneği bağlamında çukurova âşıkları üzerine tespitler.” III. Uluslararası Çukurova halk kültürü bilgi şöleni (30 Kasım-2 Aralık 1998)bildiriler kitabı. Adana: T.C. Adana Valiliği-Çukurova Üniversitesi Yayınları, ss. 246-253. Erişim: http://turkoloji.cu.edu.tr/CUKUROVA/sempozyum/semp_3/cobanoglu.php ÇOBANOĞLU, Özkul (2000). Âşık tarzı kültür geleneği ve destan türü. Ankara: Akçağ Yayınları. ÇOBANOĞLU, Özkul (2016). Halkbilimi kuramları ve araştırma yöntemleri tarihine giriş. Ankara: Akçağ Yayınları (8. Baskı). ÇOBANOĞLU, Özkul (2018). “Halkbiliminde yeni paradigmalar bağlamında internet folkloru.” 9. milletlerarası türk halk kültürü kongresi bildirileri (genel konular), , Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, ss. 121-126. ÇOBANOĞLU, Özkul (2019). “Âşık tarzı edebiyat geleneğinde anlatım tutumları bağlamında mizah ve taşlamanın işlevselliği üzerine.” Türk edebiyatında mizah sempozyumu (13-15 Mayıs 2016) bildirileri, Ankara: TDK, ss. 769-777. ÇÖGENLİ M. Zahid (2013). Üniversitelerde mobbing'in incelenmesi ve akademisyenler üzerine bir uygulama Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi. EKER, G. Öğüt (2014). İnsan kültür mizah. İnsanlık tarihinde mizahın serüveni: felsefi bir problem olan mizahtan eğlence endüstrisinde tüketim nesnesi mizah. Ankara: Grafiker Yayınları (2. Baskı). EKİCİ, Metin (2013). Halk bilgisi (folklor) derleme ve inceleme yöntemleri. Ankara: Geleneksel Yayıncılık (. Baskı). FOLEY, John M. (2012). Oral tradition and the internet. Pathways of the mind. Urbana: University of Illinois Press. FREEMAN, Linton C. (1957). “The changing functions of a folksong.” The Journal of American Folklore, 70 (277): 215-220. GÜLÜM, Erol (2018), “Dijital iletişim teknolojileri aracılı bir folklorik seneyim alanı olarak sanal ortam.” Millî Folklor, 119: 127-139.. KLEIN, Allen (1989). Mizahın iyileştirici gücü. İstanbul: Epsilon. KOESTLER, Arthur (1997). Mizah yaratma eylemi. (Çev. Sevinç ve Özcan Kabakçıoğlu). İstanbul: İris Yayıncılık. KRESS, Gunther (2003). Literacy in the new media age. London: Routledge KUIPERS, Giselinde (2016). “Mizahın sosyolojisi.” Medya ve mizah. (Ed: Huriye Kuruoğlu-Mikail Boz). Ankara: Nobel Akademik, ss. 47-78. MEŞE, Gülgün (2016). “Mizah ve sosyal psikoloji.” (Ed: Huriye Kuruoğlu-Mikail Boz). Ankara: Nobel Akademik, ss. 81-96. MORREAL, John (1997). Gülmeyi ciddiye almak. İstanbul: İris Yayıncılık. ONG, Walter J. (2014). Sözlü ve yazılı kültür. Sözün teknolojileşmesi. (Çev. Sema P. Banon), İstanbul: Metis (5. baskı). ORING, Elliott (1976). “Three functions of folklore: traditional functionalism as explanation in folkloristics.” The Journal of American Folklore, 89 (351): 67-80. ORING, Elliott (2003). “The context of internet humor.” Engaging Humor. Urbana-Chicago: University of Illinois Press, ss. 129-140. ÖNGÖREN, Ferit (1998). Cumhuriyetin 75. yılında Türk mizahı ve hicvi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1983.ÖZDEMİR, Nebi (2015). Medya kültür ve edebiyat Ankara: Grafiker Yayınları (3. Baskı). ÖZCAN, Ömer (2002). Başlangıçtan günümüze Türk edebiyatında hiciv ve mizah (yergi ve gülmece). İstanbul: İnkılap. ÖZDEMİR, Nebi (2017). Kültür bilimi ve yönetimi, Ankara: Grafiker Yayınları. PEHLİVAN, Sinem (2016), Türkiye’de 1980 sonrası protest sanat incelemeleri. İstanbul: İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. SARIKAYA, Elif Eda (2019). 20. yy. Doğu Anadolu taşlamalarında mizahın protesto işlevi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. SEVİNDİK, Azem (2017a). Türk halk kültüründe mizah ekolojisi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi. SEVİNDİK, Azem (2017b). “Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi üzerinden Türk mizahının geçmişi ve bugünü.” ASOS Journal, 58: 367-378. YILMAZ, Adile (2018). “Araba arkası yazılar ve folklorun beş işlevi.” Millî Folklor, 118: 49-62.