Öz
The cultures of societies are
comprised of the human behaviors depending on the societies; of the perceptions
of the people towards women and/or men; and, of the opinions and perspectives
of the people living in them. Taking slight individual differences into
consideration, a society’s reactions, statements, and actions are usually
similar under certain circumstances. One of the occasions where this similarity
applies is the perceptions towards women. One of the efficient sources which
can shed light onto whether the perceptions towards women are positive or
negative is the compilations of the dialects of the people.
In this study, the examples of the
statements towards women from fairy tales, stories and real life in the
dialects of the district of Gerger of the city of Adiyaman were studied and the
perceptions towards women were analyzed using discourse analysis. Many concepts
used when speaking of women such as violence, delivery, administrator,
chastity, bride price, polygamy, slander, oppression, parental discord/domestic
violence, birth/stepmother, women’s will, etc. were identified in fairy tales
and real-life stories. The compilations were studied over those concepts, the
reflections of those concepts on women were explained, the difference between
the tone of the male and female narrators were emphasized and several other
details were statistically analyzed.
As a result of the compilations put
together in Gerger region, the traces of perceptions towards women were found
in the fairy tales and real-life stories of 16 narrators out of 39. Among those
perceptions are the qualities of polygamy, women not being able to keep secrets,
women treated as goods and being bought, and not being able administer well
stood out as significant.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Özdener, K. S. (1988). İslam Öncesi Türklerde Kadının İçtimai Yeri. Sosyoloji Konferansları Dergisi(22), 226-235.
- Berbercan, M. T. (2017). İslam Öncesi Türk Metinlerinde 'Kız' ve 'Kadın'. Journal of Old Turkic Studies(1), 7-19.
- Can, Y. (2014). Türk Ailesinde Aile İçi Şiddetin Kültürel Dinamikleri. Journal of Turkish Studies, 9(8), 13-19.
- Demiryürek, P. M. (2017). Kırk Kız Efsanesinin Yazılı Kültürdeki İki Örneği Üzerine Bir Değerlendirme. Milli Folklor Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi(116), 47-57.
- Güdekli, A. (2014). Kan Kusup Kızılcık Şerbeti İçtim Diyen Kadınlar: Aile İçi Şiddet Üzerine Göstergebilimsel Bir Çalışma. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 78-84.
- Işık, H. (2017). İlk Türk Devletlerinde Yönetimde Kadının Konumu Üzerine. Araştırma ve Deneyim Dergisi(2), 126-135.
- Köksal, A. (1980). Dil ile Ekin. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
- Sami, Ş. (2016). Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat. İzmir: Ottoman-Kum Saati Yayınları.
- Türkan, K. (2015). Anadolu Masallarında Çok Eşlilik. Milli Folklor Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi(105), 43-58.
- Tellioğlu, İ. (2016). İslam Öncesi Türk Toplumunda Kadının Konumu Üzerine. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi(55), 209-224.
- Yeşilkaya, M. (2007). Gerger Merkez ve Köyleri Ağızları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi.
Öz
Toplumdan
topluma değişen insan davranışları, kadına ve/veya erkeğe yönelik algıları,
çeşitli konulardaki görüşleri, bakış açıları kültürü oluşturur. Bireysel küçük
farklılıklar olmakla birlikte bir toplumun genelinin belirli koşullar altındaki
tepkileri, söylemleri, eylemleri benzerlik gösterir. Bu benzerlik alanlarından
biri de kadına yönelik algıdır. Kadına yönelik olumlu veya olumsuz algının
öğrenilebileceği kaynaklardan biri halk ağızlarından derlemelerdir.
Bu
çalışmada Adıyaman ili Gerger ilçesi ağızlarında masal, hikâye ve gerçek
yaşamdan örneklerde kadına yönelik ifadeler incelenmiş; kadın söylemi üzerinden, kadına yönelik algı analiz edilmiştir. Kadın
ile ilgili kullanılan şiddet, çocuk
doğurmak, yöneticilik, namus, başlık parası, çok eşlilik, iftira, zulüm, aile
içi çekişmeler/kavgalar, öz/üvey annelik, kadın iradesi gibi birçok konu
masallarda ve hayat hikâyelerinde tespit edilmiştir. Bu çerçevede derlemeler
incelenmiş, tespit edilen kavramların kadın söylemine dair etkileri açıklanmış,
erkek ve kadın anlatıcıların kadın söylemi arasındaki farka dikkat çekilmiş,
çeşitli ayrıntılar istatistiksel verilerle ortaya konmuştur.
Gerger
yöresinde yapılan derlemelerde 39 anlatıcıdan 16 tanesinin hayat hikâyelerinde,
masallarında kadına yönelik algının izleri tespit edilmiştir. Bu algılar
arasında çok eşlilik, kadının sır saklayamaması, kadının meta olarak görülüp
satın alınması, kadının yöneticilik yapamaması ilgi çekici başlıklar olarak ön
plana çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Özdener, K. S. (1988). İslam Öncesi Türklerde Kadının İçtimai Yeri. Sosyoloji Konferansları Dergisi(22), 226-235.
- Berbercan, M. T. (2017). İslam Öncesi Türk Metinlerinde 'Kız' ve 'Kadın'. Journal of Old Turkic Studies(1), 7-19.
- Can, Y. (2014). Türk Ailesinde Aile İçi Şiddetin Kültürel Dinamikleri. Journal of Turkish Studies, 9(8), 13-19.
- Demiryürek, P. M. (2017). Kırk Kız Efsanesinin Yazılı Kültürdeki İki Örneği Üzerine Bir Değerlendirme. Milli Folklor Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi(116), 47-57.
- Güdekli, A. (2014). Kan Kusup Kızılcık Şerbeti İçtim Diyen Kadınlar: Aile İçi Şiddet Üzerine Göstergebilimsel Bir Çalışma. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 78-84.
- Işık, H. (2017). İlk Türk Devletlerinde Yönetimde Kadının Konumu Üzerine. Araştırma ve Deneyim Dergisi(2), 126-135.
- Köksal, A. (1980). Dil ile Ekin. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
- Sami, Ş. (2016). Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat. İzmir: Ottoman-Kum Saati Yayınları.
- Türkan, K. (2015). Anadolu Masallarında Çok Eşlilik. Milli Folklor Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi(105), 43-58.
- Tellioğlu, İ. (2016). İslam Öncesi Türk Toplumunda Kadının Konumu Üzerine. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi(55), 209-224.
- Yeşilkaya, M. (2007). Gerger Merkez ve Köyleri Ağızları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dil Çalışmaları, Kültürel çalışmalar, Türk Halk Bilimi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Haziran 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 17 Nisan 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 13 Sayı: 30 |
