KUZEY MAKEDONYA CUMHURİYETİ’NİN GOSTİVAR ŞEHRİ’NDE YAŞAYAN TÜRKLERİN İCRA ETTİKLERİ DÜĞÜN TÜRKÜLERİ

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 36, 1265 - 1276, 17.12.2021

Mesut Uğurlu

https://doi.org/10.12981/mahder.1014554

Öz

Kuzey Makedonya Cumhuriyeti tarihte uzun bir dönem büyük bir imparatorluk olarak varlık göstermiştir. Ortaçağda uzun yıllar Osmanlı Devleti’nin himayesi altında bulunan ülke, Balkan Savaşları’nda Osmanlı Devleti’nin bölgeden çekilmesi neticesinde bir dönem Yugoslavya Krallığı ve sonrasında Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti yönetimi himayesinde varlığını sürdürmüştür. 2019 yılından itibaren Kuzey Makedonya Cumhuriyeti adı altında farklı etnik grupların vatandaşlığında “devlet” olarak işlevi haiz olan ülkenin en büyük etnik grup unsurları Makedonlar, Arnavutlar ve Türklerdir. Yüzyıllardır aynı coğrafyada bir arada varlıklarını sürdüren bu halklar, her ne kadar birbirilerinden etkilenmiş olsalar da kendi kültürlerini korumayı başarabilmişlerdir. Özellikle geçtiğimiz yüzyıl içerisinde büyük zorluklarla karşı karşıya kalmış olan Türkler, tüm bu sıkıntılı sürece rağmen dinlerini, dillerini ve kültürlerini korumayı başarabilmişlerdir. Sahip oldukları halk edebiyatı unsurlarını da mümkün mertebe ayakta tutmayı başarabilen Türklerin sözlü kültür mirasları üzerine bugüne kadar çok sayıda araştırma gerçekleştirilmiş olsa da henüz derlenmemiş halk kültürü mahsullerinin olabileceği düşüncesinden hareketle bölgede yaşayan Türklerin sözlü kültür ürünlerini derlemeye yönelik saha çalışması yapılmıştır. TÜBİTAK kuruluşunun desteğiyle gerçekleştirilen çalışma kapsamında Kuzey Makedonya Cumhuriyeti’nin Gostivar şehrinde yaşayan Türklerle mülakat gerçekleştirilmiş, kendilerinden türkü icra etmeleri istenmiş ve çok sayıda daha önce kayıt altına alınmamış olan türküler tespit edilmiştir. Tespit edilen bu türkülerden düğün gelenekleri öncesinde ve/veya esnasında icra edilenler bir araya getirilerek yapısal analizi ile birlikte bu makale kapsamında sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kuzey Makedonya, Gostivar, Türk sözlü kültürü, Türk halkbilimi, türkü, düğün türküleri.

Destekleyen Kurum

Tübitak

Proje Numarası

1059B191900519

Teşekkür

TÜBİTAK kuruluşuna ve Uluslararası Vizyon Üniversitesi Rektörü Fadıl HOCA'ya ve tüm üniversite personeline

WEDDING FOLK SONG PERFORMED BY TURKS WHO LIVING IN GOSTIVAR, REPUBLIC OF NORTH MACEDONIA

Öz

The Republic of North Macedonia existed as a great empire for a period in history. The country, which existed for many years under the auspices of the Ottoman Empire in the Middle Ages, continued its existence for a while under the auspices of the Kingdom of Yugoslavia and then the Socialist Federal Republic of Yugoslavia as a result of the withdrawal of the Ottoman Empire from the region in the Balkan wars. Macedonians, Albanians and Turks are the largest ethnic group elements of the country, which has a function as a “state” in the citizenship of different ethnic groups under the name of the Republic of North Macedonia since 2019. These peoples, who have lived together in the same geography for centuries, have succeeded in preserving their own cultures, although they have been influenced by each other. The Turks, who have faced great difficulties especially in the last century, have succeeded in preserving their religion, language and culture despite all this troublesome process. Although many studies have been carried out on the oral cultural heritage of the Turks, who have managed to keep their folk literature elements alive as much as possible, field work has been carried out to compile the oral cultural products of the Turks living in the region, based on the idea that there may be folk culture products that have not been compiled yet. Within the scope of the study carried out with the support of TÜBİTAK, interviews were conducted with Turks who living in the city of Gostivar in the Republic of North Macedonia, they were asked to perform Turkish songs, and many previously unrecorded folk songs were identified. Of these folk songs that were performed before and/or during the wedding traditions, they were brought together and presented within the scope of this article with their structural and thematic analysis.

Anahtar Kelimeler

North Macedonia, Gostivar, Turkish oral culture, Turkish folklore, folk songs, wedding folk songs

Proje Numarası

1059B191900519

Kaynakça

• Aça, M. (2006). Halk edebiyatı (sözlü edebiyat) konularının edebiyat dersi kitaplarında ele alınışına dönük bazı tespit ve öneriler. Milli Eğitim Dergisi, S. 169, 337-354.
• Başgöz, İ. (2008). Türkü. İstanbul: Pan.
• Çevik, M. (2013). Türkü ve algı: Türkü kültüründe değişim süreci. Ankara: Ürün.
• Dilçin, C. (2004). Türk şiir bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Dilçin, C. (2016). Örneklerle Türk şiir bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Hasan, H. (2005). Makedonya Türklerince söylenen bilmeceler ve tekerlemeler. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
• Hasan, H. (2007). Makedonya Türklerince söylenen mâniler. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
• Hasan, H. (2008). Makedonya Türklerince söylenen türküler. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
• İvgin, H. (2013). Türkülerimizin insan hayatındaki yeri ve işlevleri. Kültürümüzde Türkü Sempozyumu Bildirileri II, 41-49, Sivas: Sivas Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
• Kurt, B. (2016). Malatya yöresi türkü söyleme geleneği ve Malatya türküleri. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili Ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Oğuz, M. Ö. vd. (2004). Türk halk edebiyatı el kitabı. Ankara: Grafiker.
• Mirzaoğlu, F. G. (2015). Halk türküleri. Ankara: Akçağ.
• Uğurlu, M. (2021). Kuzey Makedonya’nın Aşağı Banisa ve Dorfullu köylerinde tespit edilen mânilerin tematik ve yapısal analizi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 14 (33), 107- 116.
• Artun, E. (2007). Türk halk kültüründe mani söyleme geleneği, manilerin iletişim boyutu ve işlevselliği. Türk Dünyası’nda Maniler Sempozyumu Bildirileri, İzmir. http://www.turkoloji.cukurova.edu.tr/HALKBILIM/artun_mani.pdf (Erişim: 18.01.2021)
• Fidan, S. (2018). Kına geleneği bağlamında oluşan sözlü şiir ürünlerinin işlevleri: Gaziantep örneği. Asia Minor Studies Dergisi, Cilt: 6, Sayı: AGP Özel Sayısı, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/553880, (Erişim: 05.10.2021).
• Kültür ve Turizm Bakanlığı, (2021). Makedonya Türk halk edebiyatı, e-kitap, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78499/makedonya-turk-halk-edebiyati.html (Erişim: 02.08.2021)
• K.K-1: İmeri, Rukiye. 1950. Türk. Aşağı Banisa Köyü-Gostivar-Kuzey Makedonya. Ev Hanımı (Okur-Yazar). Miftari, Azra. 09.11.2020.
• K.K-2: Nuredin, Nesrin. 1950. Türk. Aşağı Banisa Köyü-Gostivar-Kuzey Makedonya. Ev Hanımı (Okur-Yazar). Miftari, Azra (Der.). 13.11.2020.
• K.K.3. Alilov, Gülsüm. 1952. Türk. Dorfullu Köyü-Cumalı (Lozovo)-Kuzey Makedonya. Ev Hanımı (Okur-Yazar). Uğurlu, Mesut (Der.). 25.11.2020.
• K.K-4: Recep, Mefail. 1965. Türk. Gostivar-Kuzey Makedonya. İş Adamı (Okur-Yazar). Uğurlu, Mesut (Der.). 17.11.2020.
• K.K-5: Selim, Aybeyan. 1980. Türk. Gostivar-Kuzey Makedonya. Akademisyen. Uğurlu, Mesut (Der.). 17.11.2020.
• K.K-6: Ali, İlker. 1973. Türk. Gostivar-Kuzey Makedonya. Bilgisayar Progamcısı. Uğurlu, Mesut (Der.). 17.11.2020.