GELENEKSEL KÖY ÇALIŞMA HAYATINDA EKMEĞİN ÜRETİM SÜRECİNİN KADIN-ERKEK İŞBÖLÜMÜ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 36, 1333 - 1352, 17.12.2021

Hayrettin Şahin

https://doi.org/10.12981/mahder.996409

Öz

Geleneksel köy yaşamında ekmek kadar önemsenen başka bir besin kaynağı yoktur. En fazla tüketilen ve bu kadar çok önemsenen ekmeğin, üretim süreci de uzun ve oldukça meşakkatlidir. Köy yaşamında ekmeğin üretimi kadın ve erkeğin iş bölümü ve iş birliğine dayanır. Bu çalışmanın amacı, geleneksel köy çalışma hayatında ekmeğin üretim sürecini ve ortaya konulan topyekûn emeği toplumsal cinsiyete dayalı işbölümü ve işbirliği çerçevesinde irdelemektir. Araştırmanın evrenini Erzurum’a bağlı Oltu ilçesinin Sivridere mevkiinde bulunan köyler oluşturmaktadır. Araştırmada etnografyanın veri toplama tekniklerinden katılımcı gözlem ve derinlemesine mülakat teknikleri kullanılmıştır. Yaklaşık altı yıllık süreçte, yerleşim yerleri, çalışma biçimleri, kadın-erkek işbölümleri ve işbirlikleri gözlemlenmiş ve geleneksel döneme ait bilgiler toplanmıştır. Aynı zamanda bölge insanlarıyla mülakatlar yapılmıştır. Araştırma sonucunda, buğdayın ekimden sofraya gelişine kadar bazı işlerde erkeğin bazı işlerde ise kadının ağır bastığı ortaya çıkmıştır. Ortaya çıkan bulgular bugüne ait olanı değil kabaca Cumhuriyet sonrasından 1970’lere kadar olan geleneksel köy iş hayatını anlatmaktadır.
Tarlanın ekime hazır hale getirilmesinde, tohum ekiminde, tarlanın sulanmasında, sapların tarlada toplanmasında, harmana getirilmesinde, harman yapılmasında ve değirmende buğdayın öğütülmesinde erkeklerin çalıştığı tespit edilmiştir. Ekinlerin biçilmesinde, toplanmasında, buğdayın yıkanmasında, kurutulmasında, hamur yapımında ve ekmeğin pişirilmesinde ise kadınların çalıştıkları gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel Köy Çalışma Hayatı, Ekmeğin Üretim Süreci, Cinsiyet Göre İş Bölümü, Geleneksel Tahıl Hasadı

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

işlerinizde başarılar dilerim

EVALUATION OF BREAD PRODUCTION PROCESS IN TRADITIONAL VILLAGE WORK LIFE IN TERMS OF FEMALE-MALE LABOR DIVISION

Öz

There is no other food source that is as important as bread in traditional village life. The production process of bread, which is consumed the most and given so much importance, is also long and very arduous. The production of bread in village life is based on the division of labor and cooperation between men and women. The aim of this study is to examine the production process of bread and the total labor in traditional village working life within the framework of gender-based division of labor and cooperation. The population of the research consists of villages located in Sivridere district of Oltu district of Erzurum. Participant observation and in-depth interview techniques, which are among the data collection techniques of ethnography, were used in the research. In a period of about six years, settlements, working styles, division of labor and cooperation between men and women were observed and information on the traditional period was collected. At the same time, interviews were conducted with the people of the region. As a result of the research, it has been revealed that men dominate in some jobs and women dominate in some jobs from planting to table. The findings that emerged do not describe the present day, but roughly describe the traditional village business life from the post-Republican era to the 1970s.
It has been determined that men work in making the field ready for planting, planting seeds, irrigating the field, collecting the straw in the field, bringing it to the threshing, threshing and grinding the wheat in the mill. It has been observed that women work in harvesting and harvesting the crops, washing and drying the wheat, making dough and baking the bread.

Anahtar Kelimeler

Traditional Village Work Life, Bread Production Process, Division of Labor by Gender, Traditional Grain Harvest

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Aliyeva, N. (2021). Nahcivan bölgesinde ekmek pişirme kültürü ve terminolojisi. Milli Folklor, S. 129, 229-238.
• Aras, M. S. - Sönmez, A. Y. (2009). Erzurum’da ziraat kültürü: Mahalli ziraat terimleri. İstanbul: Dergah.
• Aşkın, E. (2010). Olba Bölgesi’ndeki harman yerleri. OLBA XVIII Mersin Üniversitesi Kılıkıa Arkeolojisini Araştırma Merkezi (KAAM), 241-266.
• Bates, D. G. (2013). 21. yüzyılda kültürel antropoloji insanın doğadaki yeri. İstanbul: Bilgi Üniversitesi.
• Berkay, F. (2009). Tarih ve toplum: Köy ve kent. İstanbul: Ekin.
• Candan E. - Özalp Günal S. (2013). Tarımda kadın emeği. Tarım Ekonomisi Dergisi, S. 93-101.Çapar, M. (2019). Toplumsal cinsiyet ve işbölümü. Eğitim Bilim Toplum, 56-74.
• Çelik, M. (2008). Erzurum kitabı. İstanbul: Dergah.
• Delaney, C. (2014). Tohum ve toprak. İstanbul: İletişim.
• Dinç, M. (2021). Halk bilgisinin beslenme ve mutfak kültürüne dönük temsilleri. Halk Bilimi El Kitabı, (Ed. M. Aça), 287-314, Ankara: Nobel.
• Eren, H. (1999). Türk dilinin etimolojik sözlüğü. 2. b., Ankara: Bizim Büro Basım Evi.
• Eserpek, A. (1977). Türk köy ailesinde işbölümüne ilişkin yapısal değişmeler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 136-152.
• Gemalmaz, E. (1995). Erzurum ili ağızları: İnceleme, metinler, sözlük ve dizinler. C. III, Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Gül, B. (2016). Eski Türkçe tarıyçı (tarımcı, ekinci) adı üzerine. Türkbilig, S. 32, 85-96.
• Konig, R. (1968). İş bölümü. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 173-183.
• Küçükuğurlu, M. (2018). Erzurum çarşı pazar: Eski Erzurum çarşıları ve üretim mekanları. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Reyhanoğlu, G. - Yavuz, M. (2020). İşlevsel bakış açısıyla Kilis’te dam kültürü. Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi, 1118-1140.
• San, S. Ö. (1990). Gümüşhane kültür araştırmaları ve yöre ağızları. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• Sepetçioğlu, T. E. (2017). Etno tarih: Üç köy. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Şahin, İ. (2015). Türk dilinde renk Adı +mAn sistemi ve {mAn} ekinin kökenine dair. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 45-68.
• Tekin, H. H. (2006). Nitel araştırma yönteminin bir veri toplama tekniği olarak derinlemesine görüşme. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 101-116.
• Tezcan, M. (2000). Türk yemek antropolojisi yazıları. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Tietze, A. (2002). Tarihi ve etimolojik Türkiye Türkçesi lügati. C. I (I), Ankara: Simurg.
• Tietze, A. (2009). Tarihi ve etimolojik Türkiye Türkçesi lügati: C. II. OAW.
• Türkdoğan, O. (2013). Türkiye’nin etnik yapısı: Sosyolojik bir analiz. Konya: Çizgi Kitapevi.
• Ünal, M. A. (2007). Osmanlı müesseseleri tarihi. Ankara: Fakülte Kitapevi.