HALKBİLİMSEL METAETİK KURAM VE BİR İDEOLOJİ OLARAK DEDE KORKUT KİTABI’NIN “VERDİĞİ SÖZÜ TUTMAMAK OLUMSUZ ETİK DEĞERİ” BAĞLAMINDA METAETİKSEL ÇÖZÜMLEMESİ

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 37, 54 - 71, 16.03.2022

Sacide Çobanoğlu

https://doi.org/10.12981/mahder.1028757

Cited By: 2

Öz

Bilimsel anlamda kuram, toplumsal dünya hakkındaki bilgileri özetleyen birbiriyle bağlantılı fikirler sistemi olarak tanımlamaktadır. Kuramlar, sistematik gözlemler sonucunda elde edilen kanıtlarla desteklenmiş ve olgulara ait davranışların nedenini açıklayan yeni bilimsel araştırmalar için sorular üretme ve öngörüler geliştirebilme potansiyeline sahip ve modifiye edilebilen kapsamlı önermelerdir. Bilimsel kuramlar, birden çok bilim alanını ilgilendiren olgu kümelerini ilişkilendiren kuramsal açıklama dizgeleri oluşturmaya yararlar. Her kuram problemin çözümüne farklı açıdan bakar. Bu sebeple bir problemin çözümünde bazen bir alana ait bir kuram yeterli olurken bazen disiplinlerarası bir çalışma yapılarak söz konusu disiplinlerdeki farklı kuramlardan yararlanmak ya da bu disiplinlerin senteziyle yeni bir kuram oluşturmak gerekmektedir.
Halkbilimi ve etik alanlarında disiplinlerarası bir çalışmayla yeni bir kuram olarak ortaya koyduğumuz Halkbilimsel Metaetik Kuram ve kuramın çalışma yöntemi olarak geliştirdiğimiz Halkbilimsel Temellendirme Metaetiksel Çözümleme yöntemimizle nedenlere ihtiyaç duymaksızın, sadece, bizzat kendisi olmakla bir ideoloji olma ayrıcalığına sahip Dede Korkut Kitabı’nın olumlu ve olumsuz etik değer indeksini yapmış ve halk felsefesini ortaya koymuş bulunmaktayız.
Dede Korkut Hikâyeleri’nde yer alan etik değerlerin ortaya çıkışlarında, bağlam görevi üstlenen geleneklere göre yaptığımız tasnif doğrultusunda, ahlâkî gelenekler içinde yer alan Verdiği Sözü Tutmamak Olumsuz Etik Değeri bağlamında Türk halk felsefesinde olumsuz etik değerlerin öneminin ortaya konması bu çalışmanın konusunu; Halkbilimsel Metaetik Kuramın ahlâksal yaşamı gelenekler, görenekler, âdetler, töre ve örfleri esas alarak incelemeyi sağlayan yöntemi vasıtasıyla Verdiği Sözü Tutmamak Olumsuz Etik Değeri’nin halkbilimsel temellendirilme metaetiksel çözümlemesinin uygulamasını yapmak çalışmamızın amacını oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Halkbilimi Etik, Metaetik, Kuram, ideoloji, Dede Korkut Kitabı

FOLKLOGICAL METHETIC THEORY AND THE BOOK OF DEDE KORKUT AS AN IDEOLOGY IN THE CONTEXT OF “NEGATIVE ETHICAL VALUE FOR NOT KEEPING IT'S PROMISE” METAETHICAL ANALYSIS

Öz

In a scientific sense, theory defines it as a system of interconnected ideas that summarizes knowledge about the social world. Theories are comprehensive propositions that are supported by evidence obtained as a result of systematic observations and that can be modified and have the potential to generate questions and develop predictions for new scientific research that explain the reason for the behavior of phenomena. Scientific theories serve to construct theoretical explanation systems that relate sets of facts that concern more than one field of science. Each theory looks at the solution of the problem from a different angle. For this reason, while a theory belonging to a field is sufficient in solving a problem, sometimes it is necessary to make use of different theories in the disciplines in question by conducting an interdisciplinary study or to create a new theory with the synthesis of these disciplines.
The positive and negative ethics of Dede Korkut Book, which has the privilege of being an ideology just by being itself, without the need for reasons, with the Folklore Metaetic Theory, which we have put forward as a new theory with an interdisciplinary study in the fields of folklore and ethics, and our method of Folklore Grounding Metaethics Analysis as its working method. We have made the value index and revealed the folk philosophy.
The subject of this study is to reveal the importance of negative ethical values in Turkish folk philosophy in the context of the Negative Ethical Value of Not Keeping One's Promise, which is included in the moral traditions, in line with the classification we made according to the traditions that serve as the context in the emergence of the ethical values in the Dede Korkut Stories; The purpose of our study is to apply the folkloric grounding metaethical analysis of the Negative Ethical Value of Not Keeping One's Promise, through the method of Folkloric Metaetic Theory, which enables to examine moral life on the basis of traditions, customs, customs and traditions.

Anahtar Kelimeler

Folklore ethics, metaethics, theory, ideology, The Book of Dede Qorqud

Kaynakça

• Abdullah, K. (1997). Gizli Dede Korkut. (Akt.: A. Duymaz), 1. Baskı, İstanbul: Ötüken.
• Abdullah K. (2006). Eksik el yazması. (Akt.: A. Duymaz), İstanbul: Ötüken.
• Armağan M. (1992). Gelenek. İstanbul: Ağaç.
• Bahtin, M. M. (2001). Karnavaldan romana. (Çev.: S. Irzık), İstanbul: Ayrıntı.
• Bahtin, M. M. (2004). Dostoyevski poetikasının sorunları. (Çev.: C. Soydemir), İstanbul: Metis.
• Bayoğlu, F. (2018). W. D. Ross’un ‘Prima Facie Duty’ kavramı. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, S. 25, 225-238. Cevizci, A. (2002). Etiğe giriş. Engin.
• Çobanoğlu, Ö. (2000). Geleneksel dünya görüşü veya halk felsefesinin halkbilimi çalışmalarındaki yeri ve önemi üzerine tespitler. Milli Folklor, S. 45, 12-14.
• Çobanoğlu, S. (2018). Sözlü edebiyat ve anlatım tutumu. Ankara: Akçağ.
• Çobanoğlu, S. (2020). Halkbilimsel açıdan Türk dünyası sosyokültürel bağlamında etik ve metaetik. Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, S. 5, 147-168.
• Çobanoğlu, S. (2021a). Halkbilimi bağlamında Dede Korkut Hikâyeleri’nin halk felsefesi ve metaetiksel çözümlemesi. C. I, Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Çobanoğlu, S. (2021b). Halkbilimi bağlamında Dede Korkut Hikâyeleri’nin halk felsefesi ve metaetiksel çözümlemesi. C. II, Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Çobanoğlu, S. (2021c). Halkbilimsel bakış açısı ve disiplinlerarası bir yaklaşımla halkbilimi etik ve metaetik ilişkisi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, S. 9, 402-418.
• Dundes, A. (1972). Folk ideas as units of worldview. Toward New Perspectives in Folklore, (Ed. Americo Paredes - R. Bauman), 93-103, Austin: The Universİty of Texas Press.
• Ergin M. (1989). Dede Korkut Kitabı. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Gökberk M. (2010). Felsefe tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Mardin Ş. (1992). İdeoloji bütün eserleri 3. 1. Baskı, İstanbul: İletişim.
• Onart, A. (1976). Ahlâk felsefesinde doğalcılık nedir, ne değildir?. Felsefe Arkivi 0, S. 20,79-97.
• Özlem, D. (2015). Etik ahlâk felsefesi. 2. b., İstanbul: Notos Kitap.
• Pehlivan, G. (2015). Dede Korkut Kitabı’nda yapı, ideoloji ve yaratım. İstanbul: Ötüken.
• Rehmann J. (2020). İdeoloji kuramları yabancılaşmanın ve boyun eğmenin güçleri. (Çev.: Şükrü Alpagut), 2. Baskı, İstanbul: Yordam Kitap.
• Fairclough, N. - Graham, P. (2015). Söylem ve ideoloji, “Eleştirel söylem çözümlemecisi olarak Marx: Eleştirel yöntemin yaratılışı ve küresel sermayenin eleştirisi ile bağıntısı”. (Çev.: B. Çoban - Z. Özarslan), İstanbul: Su.
• Strausse L, C. (1994). Yaban düşünce. 1. Baskı, İstanbul: Yapı Kredi.
• Tepe, H. (2011). Etik ve metaetik. 2. Baskı, Türkiye Felsefe Kurumu.
• Tezcan, S. - Boeschoten, H. (2001). Dede Korkut Oğuznâmeleri. İstanbul: Yapı Kredi.