Öz
Erbil, Irak’ın bir parçası olup tarihin en eski şehirlerinden biridir. Osmanlı devrinde en parlak dönemini yaşayan Erbil, oldukça köklü zengin mimarisi ve kurumlarının yanı sıra devrinin en önemli bilim, kültür ve edebiyat merkezi de olmuştur. Bu zengin kültür içerisinde dikkat çeken önemli unsurlardan biri de Irak Erbil yöresinde kadınların, Erbil mutfak kültürünün geliştirilip korunmasına katkıda bulundukları yemekler olmuştur.
Çalışmamızda Erbil yöresi mutfak kültürü ana konumuz olmuştur. Konuyla ilgili bugüne kadar kapsamlı bir çalışma yapılmamıştır. Mutfak konusunda, Erbil mutfağı zengin bir kültüre sahiptir. Kendisini çeşitli ve bol malzemeli olarak her zaman bütün dünyaya göstermiş ve özellikle Irak’ın genelinde Arap ülkeleri arasında en meşhur mutfaklardan birisi de Erbil mutfağı olmuştur. Bu yüzden Erbilliler, mutfaklarında hem yerli hem de diğer etnik gurupların mutfak kültüründen karışık zengin bir malzemeye sahip olan bir kent hâline gelmiştir. Özetle, mutfak, bir uygarlık simgesidir. Erbilliler çeşitli uygarlık aşamalarında her türlü yemekler yapmışlardır. Bu bağlamda mutfağın büyük yükü kadınlara düşmüştür.
Çalışmada hem yazılı hem sözlü kaynaklardan yararlanılmıştır. Yerli ve yabancı yazılı kaynaklara başvurulmuştur. Aynı zamanda kamu veya özel kütüphaneler, vakıflara ait arşivler taranmış, ayrıca konuyla ilgili kişilerin ellerindeki kaynaklara, Irak ve Türkiye başta olmak üzere diğer ülkelerde yapılan çalışmalara da ulaşılmaya gayret edilmiştir. Sözlü kaynak bağlamında ise, bizzat Erbil bölgesinde ve çevresinde var olan ilçe, kasaba ve köy de yerleşimde olan Türkmen, Kürt, Arap ailelerle görüşmeler yapılmıştır. Görüşme yaptığımız kişiler farklı yaş guruplarından kimseler olmuştur. Kadınlarda genellikle 25- 80 yaş arasında, erkeklerde ise 35- 70 arasında görüşme yapılmıştır. Görüşme sonucunda ortaya çıkan verileri deşifre edilerek ayrı ayrı başlıklar altında incelenmiştir.
Kaynakça
- Aça, M. - Yolcu, M. A. - Aça, M. (2019). Kadın folkloru: Statü ve famaj. Çanakkale: Paradigma Akademi.
- Ağan, N. (2019). Çanakkale muhacirlerinde toplumsal cinsiyetin temel belirleyicileri ve kadın folkloru. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Akın, G. - Özkoçak, V. - Gültekin, T. (2015). Geçmişten günümüze geleneksel Anadolu mutfak kültürünün gelişimi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi, 30, 33-51.
- Assafi, H. S. (2013). Lamahat ictimaiya an tarih Erbil. Erbil: Hiva.
- Beşirli, H. (2010). Yemek, kültür ve kimlik. Milli Folklor, 87, 159-169.
- Goody, J. (2013). Yemek, mutfak, sınıf karşılaştırmalı sosyoloji çalışması. (Çev.: M. G. Güran), İstanbul: Pinhan.
- İnce, Ş. (2015). İki kadın bir mutfak: Kadınlararası iktidar ilişkileri. Moment Dergisi, 2, 135-156.
- Standage, T. (2018). İnsanlığın Yeme Tarihi. (Çev.: G. Çakır), İstanbul: Maya Kitap.
- Tezcan, M. (2000). Türk yemek antropolojisi yazıları. Ankara: Kültür Bakanlığı.
Öz
Erbil, as a part of Iraq, is one of the oldest cities in history. Erbil, which experienced its brightest period in the Ottoman period, became the most important science, culture and literature center of its time, as well as its deep-rooted rich architecture and institutions. One of the important elements that draw attention in this rich culture is the women of Iraq Erbil region had contributed to the development and protection of Erbil culinary culture with their local foods.
In our study, the culinary culture of the Erbil region has been our main subject. A comprehensive study on the subject has not been conducted so far. In terms of cuisine, Erbil cuisine has a rich culture. It has always shown itself to the whole world with its variety and abundant ingredients and one of the most famous cuisines among Arab countries, especially in Iraq, has been Erbil cuisine. Therefore, the people of Erbil have become a city that has a rich mix of culinary culture from both local and other ethnic groups in its cuisine. In summary, the kitchen is a symbol of civilization. The people of Erbil have cooked all kinds of dishes in various civilization stages. In this context, the great burden of the cuisinehas been fallen on women.
Both written and oral sources were used in the study. Domestic and foreign written sources were consulted.At the same time, archives belonging to public or private libraries and foundations were scanned, besides, efforts were made to reach the existing resources of the people concerned, as well as the studies conducted in other countries, especially in Iraq and Turkey.In the context of oral sources, interviews were conducted with Turkmen, Kurdish and Arab families living in districts, villages and towns in and around Erbil.The people interviewed were from different age groups. Interviews were made between the ages of 25-80 for women, and between 35-70 for men. The data that emerged as a result of the interview were deciphered and examined under separate headings.
Kaynakça
- Aça, M. - Yolcu, M. A. - Aça, M. (2019). Kadın folkloru: Statü ve famaj. Çanakkale: Paradigma Akademi.
- Ağan, N. (2019). Çanakkale muhacirlerinde toplumsal cinsiyetin temel belirleyicileri ve kadın folkloru. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Akın, G. - Özkoçak, V. - Gültekin, T. (2015). Geçmişten günümüze geleneksel Anadolu mutfak kültürünün gelişimi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi, 30, 33-51.
- Assafi, H. S. (2013). Lamahat ictimaiya an tarih Erbil. Erbil: Hiva.
- Beşirli, H. (2010). Yemek, kültür ve kimlik. Milli Folklor, 87, 159-169.
- Goody, J. (2013). Yemek, mutfak, sınıf karşılaştırmalı sosyoloji çalışması. (Çev.: M. G. Güran), İstanbul: Pinhan.
- İnce, Ş. (2015). İki kadın bir mutfak: Kadınlararası iktidar ilişkileri. Moment Dergisi, 2, 135-156.
- Standage, T. (2018). İnsanlığın Yeme Tarihi. (Çev.: G. Çakır), İstanbul: Maya Kitap.
- Tezcan, M. (2000). Türk yemek antropolojisi yazıları. Ankara: Kültür Bakanlığı.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türk Halk Bilimi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 16 Mart 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 3 Ağustos 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 15 Sayı: 37 |
