Öz
Mizah/karikatür dergileri, yayımlandıkları dönemlerin mizah anlayışını belirleyen ve belgeleyen en önemli unsurlardan biridir. Karikatürler, geçmişten günümüze kadar toplumun neye güldüğünün en canlı örneklerini oluşturmaktadır. Umut Sarıkaya, “Kemik”, “Lombak”, “Penguen”, “Uykusuz” ve “Naber” gibi dergilerde karikatürleri ve mizahî yazıları ile yer almış bir karikatüristtir. Karikatürlerinde insan ilişkilerine, metropollerde ve taşrada gündelik yaşama, toplumsal ve siyasi güncel konulara değinmektedir. Ayrıca yazılarında ve karikatürlerinde Türk halk bilimine göndermeler yapmaktadır. Sarıkaya’nın bu çalışmaya konu olan 4 adet karikatüründe ise Köroğlu anlatıları bulunmaktadır. Bu karikatürlerde “gözleri kör ederek cezalandırma” motifi ve Köroğlu’nun Bolu Beyi ile olan mücadelesi yer almaktadır. Köroğlu, babası ve Bolu Beyi’ni anlatılardaki özelliklerinin tam tersi bir biçimde parodileştirilerek çizilmiştir. Zaman, mekân, kişilerin konuşmalarında, giyimlerinde ve karakter özelliklerindeki uyumsuzluk, bu karikatürlerdeki mizahı oluşturmaktadır. Umut Sarıkaya bu yolla okuyucuda, Köroğlu’nun esas anlatısına merak uyandırmaktadır. Kendi zamanından, mizah okuyucusunun zamanına değişerek gelen Köroğlu’nun yarattığı ilgi, halkbilimi öğelerinin korunması ve sonraki nesillere aktarılması için son derece önem taşımaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Acınan, B. (2011). Türk sinemasında Köroğlu destanı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Aktulum, K. (2004). Parçalılık- metinlerarasılık. Ankara: Öteki Yayıncılık.
- Aktulum, K. (2015). Folklorik bir metnin metinlerarası çözümlemesinin temel kavramsal bileşenleri. Millî Folklor, 27 (108), 5-17.
- Arık, B. (1998). Değişen toplum değişen karikatür. İstanbul: Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
- Bakhtin, M. (2001). Karnavaldan romana, edebiyat teorisinden dil felsefesine seçme yazılar. (Çev. C. Soydemir), İstanbul: Ayrıntı Yay.
- Bayrak, M. (2001). Halk gülmecesi. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Cantek, L. (2002). Türkiye’de çizgi roman. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Cantek, L. (2015). Markopaşa: bir mizah ve muhalefet efsanesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Çatalcalı, A. (2016). Türkiye’de mizah dergilerinin tarihsel gelişimi. Medya ve mizah. (Ed. Kuruoğlu, H. - Boz, M.), (169-183), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Çeviker, T. (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türk karikatürü. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C.4, 1101-1108, İstanbul: İletişim Yayıncılık.
- Çeviker, T. (2010). Karikatürkiye. İstanbul: NTV Yayınları.
- Durgeç, P. (2009). Popüler kültür bağlamında mizah dergilerinin değişen işlevi: Penguen Dergisi. İzmir: Ege Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Ekici, M. (2004). Türk dünyasında Köroğlu (ilk kol)-inceleme ve metinler. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Kar, İ. (1999). Karikatür sanatı. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Karadavut, Z. (1996). Köroğlu’nun zuhuru kolu üzerine mukayeseli bir araştırma (inceleme-metinler). Konya: Selçuk Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi.
- Metin Basat, E. (2014). Sözden çizgiye: karikatüristlerin gözünden sözlü anlatılar. Millî Folklor, 26 (101), 225-236.
- Morreall, J. (1997). Gülmeyi ciddiye almak. (Çev. Kubilay Arsever–Şenar Soyar), İstanbul: İris Yayınları.
- Nesin, A. (2001). Cumhuriyet dönemi Türk mizahı. (Haz. Turgut Çeviker), İstanbul: Adam Yayınları.
- Öngören, F. (1998). Cumhuriyet’in 75. yılında Türk mizahı ve hicvi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
- Özdemir, N. (2009). Sanal mizah. 38. ICANAS (Ankara 10-15 Eylül 2007) Bildiri Kitabı. 1277- 1301, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
- Özdiş, H. (2010). Osmanlı mizah basınında batılılaşma ve siyaset. İstanbul: Libra Kitapçılık ve Yayıncılık.
- Özer, A. (2007). Karikatür yazıları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Özgüç, A. (2012). Ansiklopedik Türk filmleri sözlüğü. İstanbul: Horizon International Yayıncılık.
- Özünlü, Ü. (2000). Gülmecenin dilleri. Ankara: Doruk Yayınları.
- Sarıkaya, U. (2010). İşimdeyim Gücümdeyim-1. İstanbul: Mürekkep Basın Yayın.
- Sarıkaya, U. (2013). İşimdeyim Gücümdeyim-2. İstanbul: Mürekkep Basın Yayın.
- Şenyapılı, Ö. (2003). Neyi, neden, nasıl anlatıyor: karikatür kim, niye çiziyor!?. Ankara: ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık.
- Türkçe Sözlük (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu.
- Uygur, H. K. - Altıntop Taş, G. (2020). Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı karikatür bandının göstergebilimsel bir çözümlemesi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 13 (30), 614-635.
- Varlık, M. B. (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e mizah. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C.4, 1092-1100, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Yakıcı, A. (2007). Halk anlatılarında yer alan Köroğlu tipleri ve Âşık Köroğlu’nun bu tipler arasındaki yeri. Millî Folklor, 19 (76), 113-123.
- URL-1 https://tr.wikipedia.org/wiki/Umut_Sar%C4%B1kaya (Erişim: 06.04.2022)
- URL-2 https://www.bolci.com.tr/bir-lezzet-hikayesi (Erişim: 06.04.2022)
- URL-3 https://www.imdb.com/title/tt1375666/?ref_=nv_sr_srsg_0 (Erişim: 06.04.2022)
- URL-4 https://www.colins.com.tr/t/hakkimizda (Erişim: 06.04.2022)
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türk Halk Bilimi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 12 Haziran 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 6 Nisan 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 15 Sayı: 38 |
