AN EVALUATION ABOUT IMPLEMENTATION WHICH IS AT THE CENTRE OF GROOM AMONG THE WEDDING CUSTOMS: AN EXAMPLE OF BANDIRMA

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 39, 779 - 796, 15.09.2022

İrem Kabay

https://doi.org/10.12981/mahder.1116426

Öz

DÜĞÜN GELENEKLERİ BAĞLAMINDA DAMAT ETRAFINDA ŞEKİLLENEN UYGULAMALAR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: BANDIRMA ÖRNEĞİ

Öz

İnsan hayatı boyunca üç önemli dönem ile karşılaşmaktadır. Bu dönemler; doğum, evlenme ve ölümdür. Her biri kendi içerisinde birçok basamaklara ayrılmaktadır. Bu çalışma ise Türk evlenme kültüründe damat merkezli gelenekleri ele almayı hedeflemiş, Balıkesir ili Bandırma ilçesinde damat merkezli pratikler üzerinde durmuştur. Evlilik üzerine yapılan çalışmalar ve Bandırmada yapılan mülakatlar çerçevesinde düğün öncesi ve sonrasında gerçekleşen ritüel ve uygulamalarda, damada karşı geliştirdikleri pratikleri ve uygulamaları tespit etmektedir. Evlenme, kadınla erkeğin aile kurmak için yasalarca birleşmesine verilen addır. İki cinsiyetin(kadın-erkek) bir araya gelmesi toplumun sosyal, ekonomik, dinî, etnik kabulleri ile yaşanılan topluma ait ritüellerin gerçekleşmesi ile meşru bir hâle gelmektedir. Kadın ve erkeğin evlenmesi statü ve rol bağlamında hem çiftler hem de aileleri için önem arz etmektedir. Araştırmada doküman analizi, sahada derleme yöntemi ve mülakat tekniği kullanılmıştır. Yapılan taramalar sonucunda damat, bölgelere göre değişiklik göstererek uygulamalarda pasif ya da aktif olarak rol oynamaktadır. Çoğunlukla ataerkil bir düşünceye sahip olan Türk kültürü sıklıkla düğün geleneklerinde damadı merkez haline getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

kültür, gelenek, evlilik, düğün, damat

Kaynakça

• Abalı, İ. (2018). Aydın İli Gözyaka Köyünde Geleneksel Halk Hukukuna Dair Örf ve Âdetler. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2018, 5(2), 105-121. Aça, M. (2016). Türk Düğünlerinde Gerdeğe Giren Damadın Sırtını Yumruklama Geleneği. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Araştırmaları Dergisi, 2014, 48-54.
• Akca, G. (2009), Diyarbakır İli Ergani İlçesi Halk Kültürü Araştırması, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Aksoy, İ. (2011). Türklerde Aile ve Çocuk Eğitimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi,16:11-19.
• Akyol, N. (2006), Adana (Merkez) Halk Kültüründe Halk İnançları Bayramlar ve Törenler, Adana: Çukurova Üniversitesi Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Altuncu, A. Kılıç, S. (2014). Karakoçan’da Evlilik Âdetleri. Turkish Studies, 2014, 233- 250.
• Artun, E. (2008). Türk Halk Bilimi. İstanbul: Karahan Kitabevi.
• Ayaz, B. (2021). Kardeşten Öte Sanal Akrabalık İlişkilerine Halkbilimsel Bir Yaklaşım: Balıkesir Örneği. İstanbul: Paradigma Akademi.
• Balaban, T. (2006), Sandıklı Halk İnanışları ve Uygulamaları, Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Balkan, K. (1948). Eti Hukukunda İçgüveylik. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 6 (3), 147-152.
• Başçetinçelik, A. (2009). Adana Halk Kültüründe Doğum-Evlenme-Ölüm. Adana: Altın Koza Yayınları.
• Bayat, F. (2009). Geçiş Ritüeli Bağlamında Arınma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 74-78.
• Bayram, P. (2013). Nevşehir’in Avanos İlçesi, Uçhisar ve Göreme Beldelerinde Evlilik Merasimleri. Nevşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17- 37.
• Coşkun, H. (2014). Sivas’ın Altınyayla İlçesinde Evlenme ile İlgili Örf, Âdet ve İnançlar. Erciyes Aylık Fikir ve Sanat Dergisi, 37 (436), 15-24.
• Çelepi, M. S. (2017). Somut Olmayan Kültürel Miras ve Üniversite Gençliği. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (3), 15-35.
• Delaney, C. (2014). Tohum ve Toprak. İstanbul: İletişim Yayınları Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Dilmen, D. (2009), Niğde İli Ulukışla İlçesi Halk Kültürü Araştırması, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Dinç, M. (2014), Kütahya-Altıntaş Folkloru, Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Ercan, A. M. (2002), Gelibolu Yarımadası’nın Geçiş Dönemi Âdetleri Üzerine Bir İnceleme (Doğum- Düğün- Ölüm), Çanakkale: Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Doktora Tezi.
• Erdentuğ, N. (1977). Sosyal Âdet ve Gelenekler. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Ergün M. (2014). Düğün Kavgalarının Mitolojik Kökenleri. Milli Folklor Dergisi, 26 (101), 60-72.
• Göçer, O. (2015), Adana İli Karaisalı İlçesi Halk Kültüründe Halk İnançları, Bayramlar ve Törenler, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Irmak, Y., Taş, E. (2012). Tersine Dönen Bir Evlilik Modeli Olarak Sakarya’da Damat Alma Geleneği ve Psikolojik Etkileri. Milli Folklor Dergisi, 96, 216-228.
• Kalafat, Y. (2000). Türk Dünyası Karşılaştırmalı Türkmen Halk İnançları. Ankara: Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi.
• Kalafat, Y. (2009). İslâmiyet ve Türk Halk İnançları (Genişletilmiş ikinci baskı) Ankara: Berikan Yayınları.
• Karabacak, Y. (2011), Nizip-Söğütlü Köyü Folkloru, Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Karakaş, R. (2013). Unutulmaya Yüz Tutmuş Bir Düğün Geleneği Olarak “Ağaç Süsleme”. Karadeniz (Black Sea), 5(18), 109-122.
• Kaya, H. Ç. (2011), Ünye Halk Kültürü, Ordu: Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Kayabaşı, O. (2008), Anamur Folkloru, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Koşay, H. Z. (1944). Türkiye Türk Düğünleri Üzerine Mukayeseli Malzeme. Ankara: Maarif Matbaası.
• Kriye, A. (2014), Türkiye Türkleri ile Uygur Türklerinin Hoten-Konya İlleri Çevresinde Halk Kültürü Bakımından Karşılaştırılması, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Kurt, B. (2012), Malatya İli Doğanşehir İlçesi Halk Kültürü Araştırması, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Kutlu, S. S. (2011), Gaziantep Geleneksel Kültüründe Evlenme, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Moumin, M. (2009), Batı Trakya Türk Folkloru Üzerine Bir Araştırma (Doğum-Evlenme-Ölüm Âdetleri), İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Ögel, B. (2001). Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Örnek, S. V. (2000). Türk Halk Bilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Özcan, D. (2016). Uşak Yöresinde Evlilikle İlgili Ritüel ve Büyüsel içerikli Pratikler. Tarih Okulu Dergisi, 17: 259-272.
• Öztürk, F. (2010), Geçmişten Günümüze Nallıhan Folkloru, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Polat, E. A. (2015), Kocaeli Romanlarında (Akçakayran, Kozluk, Serdar, Tavşantepe) Geçiş Dönemleri (Doğum-Evlenme-Ölüm), Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Sabuncuoğlu, A. E. (2013), Kilis İlinde Geçiş Ritleri Bağlamında Evlenme, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Savur, S. (2010), Adana İli Tufanbeyli İlçesi Halk Kültürü Araştırması, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Sevinç, M. (2008), Akdağmadeni Folkloru, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Tezcan, M. (2000). Türk Ailesi Antropolojisi. Ankara: İmge Kitabevi
• Turhan Tuna, S. (2006). Türk Dünyasındaki Düğünlerde Koltuklama ve Kırmızı Kuşak Bağlama Geleneği. Bilig Dergisi, 38, 149-160.
• Türker, E. (2010), Çan Yöresi Halk Bilimi Ürünleri, Çanakkale: Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Üçok Hacışeyhoglu H. (2002). Çankırı Tarih ve Halkıyatı, Ahilikten Kalma Esnaf ve Sohbet Teşkilatı. Ankara: Okuyan Adam.
• Üstünova, K. (2011). “Erzurum Düğünlerinde Elma Atma Geleneği.” Milli Folklor Dergisi, 23(90), 146-155.
• Varvar, M. (2010), Çankırı’da Kına, Nişan ve Düğün Geleneği, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Yıldız, N. Ç. (2010), Nevşehir İli Gülşehir İlçesi Halk Edebiyatı ve Folkloru Üzerine Bir İnceleme, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Yılmaz, E. (2016), Erciş Folkloru, Yayımlanmış Niğde: Ömer Halisdemir Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Yolcu, F. (2008), Adana İli Ceyhan İlçesi Halk Kültürü Araştırması, Adana: Çukurova Üniversitesi Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• İNTERNET KAYNAKLARI URL-1: “damat” Türk Dil Kurumu. Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/ (Erişim: 05.07.2021)
• URL-2: “güvey” Türk Dil Kurumu. Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/ (Erişim: 05.07.2021)
• URL-3: “nikâh” Türk Dil Kurumu. Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/ (Erişim 05.07.2021)