İSTANBUL FOLKLORUNDA KUŞÇULUK

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 40, 1372 - 1391, 18.12.2022

Metehan Korkmaz

https://doi.org/10.12981/mahder.1179997

Öz

Tarihi geçmişi ve kültürel dokusuyla sayısız geleneği ve kültürü yaşatma imkânına sahip güzide bir şehir olan İstanbul’da birçok değer yaşayarak günümüze erişmiştir. Bu değerler bütünü içerisinde yer alan kuşçuluk kültürü, saraydan toplum hayatına kadar her zümreden insana hitap eden köklü bir gelenek olarak varlığını sürdürmüştür. İstanbul’da yer alan kuşçu kahvehaneleri, kuş pazarları, kuşçu dernekleri, “kuşçuluk” çatısı altında toplanmış federasyonlar bu kültürel değerin icra edildiği ve kuşbazların bir araya gelerek sözlü kültür ortamlarının oluştuğu bir bütünü teşkil etmektedir. Kuşçuluk kültürü ekseni etrafında oluşmuş sözlü anlatılar, bu kültürü sürdürenler arasında oluşan deyişler, özel olarak adlandırılan kuş isimleri ve düzenlenen yarışmalar, kentin kültürel dokusunu anlamak adına araştırmacılara birer ipucu sunarken aynı zamanda halk arasında canlı olarak yaşayan değerlerin gün yüzüne çıkması hususunda da önem teşkil etmektedir. Çalışmada İstanbul’da yaşayan kuşçuluk kültürünün güncel durumu üzerinde durularak bu kültürün etrafında oluşan yapılar değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

istanbul folkloru, kuşçuluk, kuşçu kahvehaneleri, güvercin, inanış ve uygulamalar

Kaynakça

• Aça, Mehmet. (2017). “Kuşlar Geleneksel Toplumlara Ne Söylüyor/du?”. Kuş Kitabı. Editörler: Emine G. Naskali - Ayşe Şeker. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Akalın, L. Sami. (1993). Türk Folklorunda Kuşlar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Aksel, Malik. (1968). Eski İstanbul’da Kuş Evleri ve Kuşlar. Türk Folklor Araştırmaları Dergisi. Y:19, C:11.
• Beysanoğlu, Şevket. (1979). Diyarbakır Folklorunda Güvercin I. Türk Folklor Araştırmaları Dergisi. Y:30, C:18.
• Emeksiz, Abdulkadir. (2009). “İstanbul Folkloru” Karaların ve Denizlerin Sultanı İstanbul II. (Ed. Filiz Özdem). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ersoylu, Halil. (2015). Türk Kültüründe Kuşlar. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Evliya Çelebi. (2013). Seyahatname 1-6 Kitaplar. (Haz. Seyit A. Kahraman - Yücel Dağlı). İstanbul: YKY Yayınları.
• Günergun, Feza. (2006). “Türkiye'de Hayvanat Bahçeleri Tarihine Giriş”, I. Ulusal Veteriner Hekimliği Tarihi ve Mesleki Etik Sempozyumu Bildirileri. Prof. Dr. Ferruh Dinçer’in 70. yaşı anısına. Editör: Abdullah Özen. Elazığ.
• Hobsbawm, Eric; Ranger, Terence. (2016). Geleneğin İcadı. (Çev: Mehmet Murat Şahin), İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Kaplan, Mehmet. (2007). Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 3 Tip Tahlilleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kaya, Doğan. (1978). Sivas’ta Kuşçuluk ve Kuş Çeşitleri. Sivas Folkloru. VI (61), S:2.
• Kılıçkıran, Mazlum Nusret. (1978). Gelenekler, Kuş Sevgisi ve Ticareti: Kilis’te Kuşçuluk - Güvercin Uçurmak. Türk Folklor Araştırmaları Dergisi. Y:30, C:18.
• Olgunsoy, Berna. (2007). Balıkesir Yöresinden Derlenmiş Bitki ve Hayvanlarla İlgili İnanış ve Uygulamalar Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ögüt, Salim. (2002). Şatıbi'ye Göre Mesalih-i Mürsele İle Bid'at Arasındaki Farklar. Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi. C:1, S:2.
• Örnek, Sedat Veyis. (2018). Türk Halkbilimi. Ankara: Bilgesu Yayınları.
• Örnek, Sedat Veyis. (2020). 100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane. Ankara: Bilgesu Yayınları.
• Özer, Sevilay. (2015). Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Posta Güvercinleri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih - Coğrafya Fakülyesi Dergisi. C:55, S:2.
• Roux, Jean-Paul. (2005). Orta Asya’da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar. (Çev. Aykut Kazancıgil - Lale Arslan). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Somçağ, Selim. (1997). “İstanbul’da Kuşçuluk - 2 Kuş Ötüşleri ve Kuşçu Kahveleri”. İstanbul Araştırmaları. S2.
• Somçağ, Selim. (1997a). “İstanbul’da Kuşçuluk - 3 Kuşçular: Bir Nağmeye Adanan Ömür”. İstanbul Araştırmaları. S3.
• Sural, Mahmut. (1979). Kuş Sevgisi ve Geleneksel Kuşçuluk: Konya’da Kuşçuluk ve Kuşlar - 3 . Türk Folklor Araştırmaları Dergisi. Y:30, C:18.
• Tryjarski, Edward (2016). “Türk Çatılarında Güvercinler Bazı Tarihsel ve Dil Bilimsel Notlar”. (Çev. Reşide Gürses - Dursun Ayan). Türkler ve Doğa. Editör: Dursun Ayan. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Yılmaz, Orhan., vd. (2012). Batman, Diyarbakır, Mardin ve Şanlıurfa İllerinde Güvercin Yetiştiriciliği Kültürü, Kimi Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi. C:16, S:1.
• Yılmaz, Orhan., vd. (2012a). Güvercin ve Yetiştiriciliğinin Türk Kültür Tarihindeki Yeri. Nevşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi. C:1, S:2.
• Yılmaz, Orhan., vd. (2014). Güvercinin (Colombia Livia Gmelin, 1789) Ekonomik Önemi. BEÜ Fen Bilimleri Dergisi. C:3, S:2.