KAPSAM VE YÖNTEM ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE’DEKİ ÇOCUK FOLKLORU ÇALIŞMALARI

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 40, 1174 - 1182, 18.12.2022

Nagihan Çetin

https://doi.org/10.12981/mahder.1193939

Öz

Bilimsel çalışmalarda sistematize etme gereksinimiyle sınıflandırmalar yapılırken halkbilimi alanındaki bu sınıflandırmalardan biri olan çocuk folkloru, en kapsamlı şekliyle çocuğun merkezde olduğu kültürel çalışmalar olarak düşünülebilir. Çocuk folklorunun ne olduğu kadar nasıl çalışıldığı ve çalışılması gerektiği de önem taşır. Bu çerçevede yapılan bu çalışmanın evrenini Türkiye’deki çocuk folkloru çalışmaları oluştururken örneklem çocuk folkloru ismiyle hazırlanmış lisansüstü tezlerden seçilmiştir. Çalışmanın temel problemi incelenen çalışmalarda çocuğun konumunun ne olduğudur. Söz konusu çalışmaların kapsamı ile bu çalışmalarda kullanılan yöntemler, kültürün hangi alanlarının çalışmalara konu edildiği, derleme yapılan kaynak kişilerin seçiminde kullanılan kriterler ve bu kriterlerin çocuk folkloru için ne derece uygun olduğu; bu çalışmalarda kültür içerisinde çocuğun etkin olduğu alanlara mı odaklanıldığı yoksa çocuğun bir nesne konumuna indirgenerek pasif olarak yer aldığı alanlara mı ağırlık verildiği soruları çalışmanın alt problemlerini oluşturmaktadır. Literatür taramasına dayalı içerik analizleri çalışmanın yöntemini oluştururken; çalışma neticesinde söz konusu çalışmalarda çoğu zaman çocuğun aktif değil pasif, özne değil nesne olarak konumlandırıldığı, çalışmaların kültürün belirli alanlarına odaklandığı, kullanılan yöntemlerin, kaynak kişi belirleme kriterlerinin çocuk merkezli çalışmalar için yeterli olmadığı çıkarımına varılarak daha sonra yapılabilecek çalışmalar için çocuk folkloru çalışmalarının kapsam ve yöntemine ilişkin önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Folklor, Çocuk, İçerik, Yöntem, Kaynak Kişi.

Kaynakça

• Aça, M. (2016), “Halk Bilimi Veri Toplama ve İnceleme Teknikleri”, Halk Bilimi El Kitabı, Ed. Mustafa Aça, Konya: Kömen Yayınları.
• Aksu, B. (2010), Muş Çocuk Folkloru, Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Ayaz, B. (2021), “Türkiye’de Çocuk Folkloru Çalışmaları Üzerine Bir Değerlendirme”, O Piti Piti Karamela Sepeti- Çocuk Folkloru Kitabı, Ed. Nursel Uyanıker- Berna Ayaz, Çanakkale: Paradigma Akademi.
• Brian Sutton, Smith (1999), “What Is Children’s Folklore?”, Children’s Folklore, Ed. Brian Sutton-Smith, Jay Mechling, Thomas W. Johnson,Felicia R. McMahon, Utah State University Press Logan, Utah, 3-9
• Çalık, N. (2011), Kahramanmaraş’ta Çocuk Folkloru, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Fidan, S. (2019), Kütahya Yöresi Çocuk Folkloru Üzerine Derlemeler ve İncelemeler, Kütahya: Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Keskin, A. (2021), “Çocuk Folklorunun Kavramsal Çerçevesi, Tanımı, Kapsamı, Sınıflandırılması, Başlıca Özellikleri ve İşlevleri”, O Piti Piti Karamela Sepeti- Çocuk Folkloru Kitabı, Ed. Nursel Uyanıker- Berna Ayaz, Çanakkale: Paradigma Akademi.
• Korkusuz, G. (2019), Alaşehir Yöresi Doğum Gelenekleri ve Çocuk Folkloru Ürünleri, Uşak: Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Örnek, S. V. (1979), Geleneksel Kültürümüzde Çocuk, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Örnek, S. V. (2000), Türk Halkbilimi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Sarıtaş, S. (2021), “Batıda Çocuk Folkloru Araştırmaları”, O Piti Piti Karamela Sepeti- Çocuk Folkloru Kitabı, Ed. Nursel Uyanıker- Berna Ayaz, Çanakkale: Paradigma Akademi.
• Yaşar, H. (2008), Balıkesir ve Yöresinde Çocuk Folkloru Ürünleri Üzerine Derlemeler ve İncelemeler, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.