On the Use of Hyperbola (Exaggeration) in the Tuvan Epics

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 41, 82 - 97, 16.03.2023

Salih Mehmet Arçın

https://doi.org/10.12981/mahder.1219751

Öz

Hyperbole (Exaggeration / Exaggeration) can be defined in the most general terms as a way of speaking or writing something better, more strikingly than it is. In this study, firstly, information is given about the concept of hyperbola and its different forms in the literature, and the theoretical dimensions of the use of the concept in the West both in theoretical and literary contexts and on corpus-based studies are tried to be introduced. In this context, Tuvan heroic epics were analyzed within the framework of the data obtained. Ergun - Aça (2004), Tuvan Heroic Epics I; Ergun - Aça (2005), Heroic Epics of Tuvan II; Arıkoğlu - Borbaanay (2007), Epics of Tuvan; Data were collected from the texts of Arçın (2014), Tuvan Epics 2: Haan-Tögüldür by sampling method. In this respect, a qualitative method was applied in the study.
In the study, a model suitable for the structure of Turkish is proposed as an alternative to the modeling of hyperbola approaches in the West. As a result, hyperbolas are presented with variations in accordance with the general structure of Turkish according to the data in the Tuvan Turkish epic texts and are exemplified under 4 titles: 1. Objective Hyperbolas 2. Quantitative Hyperboles 3. Qualitative Hyperboles 4. Indicative Hyperbolas.

Anahtar Kelimeler

Hyperbola (Exaggeration / Exaggeration), literary language, Tuvan heroic epics, Tuvan Turkish.

Tuva Destanlarında Hiperbol (Mübalağa) Kullanımı Üzerine

Öz

Hiperbol (Abartı / Mübalağa) söylemde en genel ifadeyle bir şeyi olduğundan daha iyi, daha çarpıcı bir şekilde konuşma veya yazmanın yolu olarak tanımlanabilir. Bu çalışmada öncelikle hiperbol kavramı ve kavramın alanyazındaki farklı biçimleri hakkında bilgi verilmiş, kavramın Batı’da hem teorik ve edebî bağlamlarda hem de derlem tabanlı çalışmalar üzerinde kullanımının teorik boyutları tanıtılmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda elde edilen veriler çerçevesinde Tuva kahramanlık destanları analiz edilmiştir. Araştırma nesnesi olarak seçilen Tuva kahramanlık destanlarına ait bir derlem mevcut olmadığı için Türkiye Türkçesine aktarılmış olan Ergun - Aça (2004), Tıva Kahramanlık Destanları I; Ergun - Aça (2005), Tıva Kahramanlık Destanları II; Arıkoğlu - Borbaanay (2007), Tuva Destanları; Arçın (2014), Tuva Destanları 2: Haan-Tögüldür metinlerinden örnekleme yöntemi ile veri toplanmıştır. Bu açıdan çalışmada nitel bir yöntem uygulanmıştır.
Çalışmada, Batı’daki hiperbol yaklaşımlarının modellemelerine alternatif olarak Türkçenin yapısına uygun bir model önerilmektedir. Sonuç olarak, hiperboller Tuva Türkçesi destan metinlerindeki verilere göre Türkçenin genel yapısına uygun bir biçimde varyasyonları ile ortaya konulmuş ve 4 başlık adı altında örneklendirilmiştir: 1. Nesnel Hiperboller 2. Nicel Hiperboller 3. Nitel Hiperboller 4. Belirteç Hiperboller.

Anahtar Kelimeler

Hiperbol (Abartı / Mübalağa), edebi dil, Tuva kahramanlık destanları, Tuva Türkçesi.

Kaynakça

• Akalın, L. S. (1984). Edebiyat terimleri sözlüğü. İstanbul: Varlık.
• Akdemir, H. (1999). Belâğat terimleri ansiklopedisi. İzmir: Nil Yayınları.
• Arçın, S. M. (2014). Tuva destanları 2: Haan-Tögüldür. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Arıkoğlu, E.-Borbaanay, B. (2007). Tuva destanları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Averbeck, J. M. (2015). Irony in interpersonal conflict scenarios: Differences in ironic argument endorsement and suppression across topics. Journal of Argumentation in Context, 4 (1), 87-109.
• Burgers, C., vd. (2016). HIP: A method for linguistic hyperbole identification in discourse. Metaphor and Symbol, 31 (3), 163-178.
• Claridge, C. (2011). Hyperbole in English: A corpus-based study of exaggeration. UK: Cambridge University Press.
• Çobanoğlu, Ö. (2003). Türk dünyası epik destan geleneği. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ergun, M.- Aça, M. (2004). Tıva kahramanlık destanları I. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ergun, M.- Aça, M. (2005). Tıva kahramanlık destanları II. Ankara: Akçağ Yayınları.