KUZEY MAKEDONYA GELENEKSEL SIRMA SÜSLEMELERİ ESAS ALINARAK KADIN PANTOLON TASARIMLARININ OLUŞTURULMASI

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 42, 524 - 543, 12.06.2023

Mücella Özkan , Hatice Harmankaya

https://doi.org/10.12981/mahder.1219027

Öz

Küreselleşmenin sonuçlarından biri olarak dünya genelinde modanın etkisiyle insanların giyimleri birbirine benzer bir yapıya dönüşmüştür. Geçmiş yıllarda her ülkenin, her bölgenin hatta her şehrin geleneksel unsurları olduğu için giyen kişiye ait sosyal, kültürel ve ekonomik faktörler giysiler kullanılarak ayrışmıştır. Aynı şekilde kadınların giyimlerinde kullandıkları renklerden, süslemelerden ya da baş örtme şekillerinden bekar ya da evli olup olmadıkları ya da eşini kaybetmiş olması gibi sormadan cevabını alabileceğimiz bilgiler giysiler aracılığı ile çevreye aktarılmıştır. Günümüzde ise kadın giyimlerinden sosyo-kültürel özelliklere dair bilgi alınamadığı gibi farklı ülkelerde yaşayan insanların giysilerinin birbirleri ile aynı olduğu görülmektedir. Küreselleşmenin etkisiyle durum her ne kadar böyle olsa da toplumların geçmişten bu yana taşıdığı kendine özgü kültürü ve geleneksel giyim özellikleri vardır. Bunların başında kumaş desenleri ve süsleme motifleri gelmektedir. Bu geleneksel motifleri dünya üzerinde tanınır hale getirmek ve hazır giyim sektöründe kullanılabilir moda olgusuna dönüştürmek artık dijital iletişim kanalları ile daha mümkün hale gelmiştir. Bu araştırmanın amacı, Kuzey Makedonya kültüründe önemli süslemelerden biri olan sırma tekniğinin oldukça fazla yer aldığı çintiyan şalvarının yöresel ögelerinden yola çıkarak, günün moda gerekliliklerine hitap eden kadın pantolon tasarımları oluşturmaktır. Çalışmada, Kuzey Makedonya geleneksel çintiyan giysilerinin tasarım unsurları yerel olandan evrensel olana doğru yeni giysi tasarımlarına aktarılacaktır. Nitel yapıdaki araştırmada eylem araştırması yöntemi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında ele alınan Kuzey Makedonya’ya ait giysilerde bulunan sırma işi süsleme örnekleri incelenerek tasarım parametreleri belirlenmiştir. Çintiyan şalvarlarındaki geleneksel ögeler günün moda trendlerine uygun 10 adet kadın pantolon tasarımında kullanılmıştır. Kuzey Makedonya çintiyan giysileri dikkate alınarak oluşturulan kadın pantolon tasarımları bilgisayar ortamında görselleştirilmiştir. Çalışma kapsamında, sürekli yenilik arayışındaki moda ve hazır giyim sektörü için Kuzey Makedonya kültürel mirası olan geleneksel giysilerin ve süsleme motiflerinin sürdürülebilirliğine katkı sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kuzey Makedonya, Geleneksel Giyim, Sırma Süsleme, Polalı Şalvar, Çintiyan, Pantolon Tasarımı.

CREATING WOMEN'S PANTS DESIGNS BASED ON NORTH MACEDONIA TRADITIONAL SIRMA ORNAMENTS

Öz

In recent years, in addition to the positive contributions of globalization, we have entered a period where the influence of cultural values has decreased, and societies have become increasingly similar to each other. As one of the results of globalization, people's clothing has turned into a similar structure with the effect of fashion. Since there are traditional elements of every country, every region and even every city in the past years, the social, cultural and economic factors of the wearer have been differentiated by using clothes. In the same way, information that we can get an answer from, such as the colors, ornaments or the way women wear their clothes, whether they are single or married, or whether they have lost their spouse, have been transferred to the environment through clothes. Today, information on socio-cultural characteristics cannot be obtained from women's clothing, and it is seen that the clothing of people living in different countries is the same. Although the situation is like this with the effect of globalization, societies have their own unique culture and traditional clothing features since the past. At the beginning of these are fabric patterns and ornament motifs. It has now become more possible with digital communication channels to make these traditional motifs known around the world and to transform them into a fashion phenomenon that can be used in the ready-made clothing industry. The aim of this research is to create women's trousers designs that appeal to the fashion requirements of the day, based on the local elements of the Çintian shalwar, which is one of the important ornaments in the North Macedonian culture. In the study, the design elements of the traditional Çintian clothes of North Macedonia will be transferred to the new clothing designs from the local to the universal. A case study was conducted in the study, in which descriptive research method was used. The design parameters were determined by examining the samples of rhinestone ornaments on the clothes belonging to North Macedonia, which were discussed within the scope of the research. The traditional elements of the Çintian shalwar are used in the design of 10 women's trousers in line with the fashion trends of the day. Women's trousers designs, which were created by considering North Macedonian Çintian clothes, were visualized in the computer environment. Within the scope of the study, the sustainability of traditional clothes and ornament motifs, which are among the cultural heritages of North Macedonia, has been contributed to the fashion and ready-made clothing sector, which is constantly in search of innovation.

Anahtar Kelimeler

North Macedonia, Traditional Clothing, Sırma Ornaments, Trouser Design.

Kaynakça

• Bakıcı, A. A. (2019). Geleneksel kıyafet kültürü bağlamında Çukurova şalvarının kullanımı ve kültür endüstrisine dönüşüm süreci. Çukurova Araştırmaları Dergisi, 5(1), 63-72.
• Balcı, H. (2018). Geleneksel formlardan şalvarın İç Anadolu’da ve Doğu Anadolu’da kullanımı ve bu iki bölgenin mukayeseli karşılaştırması. Atatürk Üniversitesi GSF Sanat Dergisi, 31, 57-68.
• Can, R. R. (2020). Nüfus miktarı bakımından Kuzey Makedonya’da Türklerin yaşadığı şehirler üzerine bir inceleme. Turkish Studies - Social, 15(6), 2879-2900.
• Dimovska, S. (2007). 19. yüzyıl ile 20. yüzyılın başında Kuzey Makedonya şehirlerindeki Türk oryantal giyim tarzı. Uluslararası Türk Halk Kültürü Sempozyumu Bildirileri. 453-459, Üsküp Makedonya.
• Görgünay, N. (2008). Geleneksel Türk giyim tarihi (milattan önce binyıllardan günümüze kadar). İzmir: Graftmat Basım Sanayi Ltd. Şti.
• Johnson, A. P. (2015). Eylem araştırması el kitabı. (çev.: Yıldız Uzuner-Meltem Özten Anay), Ankara: Anı Yayınevi.
• Kalaycı, M. (2019). Osmanlı sonrası Makedonya’nın demografik yapısındaki değişim. İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Koca, E. - Koç, F. (2007). Geleneksellikten modernliğe geçiş sürecinde giyim anlayışının değişimi. Prof. Dr. Taciser Onuk’a Armağan, 242-252, Ankara: BRC Basım. Koç, F. - Koca, E. (2016). Türk halk giyiminde kullanılan süslemelere tipolojik bir yaklaşım. İdil Dergisi, 5(19), 237-262.
• Konuralp, E.- Adaş, S. (2020). Makedonya’da isim sorunu: Yunan ve Makedon milliyetçiliklerinin kıskacında kimlik inşası". Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 311-343.
• Lyoçi, M.- Atalayer G. (2016). Makedonya Türklerinde düğün geleneği ve kadife kumaşın önemi. 7. Uluslararası İstanbul Tekstil Konferansı Bezce, 289-297, İstanbul.
• Ljochi, M. (2017). Batı Makedonya’da giyiminde sırmacılık zanaatı. İstanbul: Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Lyoçi, M.- Hekim, Ç. H. (2017). Makedonya Türklerinin geçmiş ve günümüz kadın giyim kuşamı üzerine karşılaştırma. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), 2(1), 119-129.
• Ögel, B. (1991). Türk kültür tarihine giriş Türklerde giyecek ve süslenme (Göktürklerden Osmanlılara). 5, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Özer, M. (2006). Üsküp’te Türk mimarisi XIV-XIX. yüzyıl. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Özey, R. (2016). Balkanlar ve Balkan ülkeleri coğrafyası. Ankara: Pegem Akademi.
• Turan, A. (2019). Kuzey Makedonya cumhuriyeti geleneksel kadın giyimi. Ankara: Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi.
• Turan, Z. (2014). Geçmişten günümüze Makedonya Türklerinin evlenme düğün gelenekleri. E-Journal of New World Sciences Academy NWSA-Fine Arts, 9(4), 181-191.
• Turan, Ö. (1996). Makedonya'da Türk varlığı ve kültürü. Bilig Dergisi, 3, 21-32.
• Türkoğlu, S. (2002). Tarih boyunca Anadolu’da giyim-kuşam. İstanbul: Atılım Kâğıt Ürünleri ve Basım San. A. Ş.
• Uzunçarşılı, İ. H. (2011). Osmanlı tarihi. 1, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Üstün, G.- Yurdakul, S. (2008). Türk geleneksel giyim kültürünün bir parçası olan şalvarın Türk ve dünya modasına yansımaları”, 38. ICANAS, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi. 3, 1399-1419, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
• Yunus Emre Enstitüsü, (2015). Makedonya'da Osmanlı'nın kültürel etkileri. Üsküp.