ESKİŞEHİR İLİ SEYİTGAZİ İLÇESİNE BAĞLI ARSLANBEYLİ KÖYÜNDE NEFES FORMUNDA ESERLER: DAR NEFES ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 43, 1237 - 1250, 19.09.2023

Pelin Demirçe Altıntaş , Nevzat Erol

https://doi.org/10.12981/mahder.1341574

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma ile; insan hayatında önemli bir yeri olan müziğin, Eskişehir ili Arslanbeyli köyünde söylenen dar nefeslerinin derlenmesi, notaya alınması, incelenmesi, Alevi kültürü içerisindeki yeri ve öneminin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada Alevilerin yoğunlukla yaşadığı yer olan Eskişehir’in Arslanbeyli köyü çalışma sahası olarak seçilmiştir. Gözlem ve görüşme teknikleri ile alan araştırmasına dayalı olarak gerçekleştirilen çalışmada Arslanbeyli köyüne ait “Geldi vedalaştı bir zülfü siyah” ve “Fırsat elde iken bir amel kazan” adlı iki adet dar nefes örneği tespit edilmiştir. Derlenen dar nefes örneklerinden “Geldi vedalaştı bir zülfü siyah” nefesinin günümüze aktarılan ve köy halkı tarafından yaşanmış olduğuna inanılan hikayesinin olduğu da tespit edilmiştir. Bu nefesler edebi ve müzikal açıdan incelenmiş ve notaya alınmıştır. Derlenen dar nefesi sözlerinin; ölümü anlattığı ve “dardan indirme” cemlerinde söylendiği tespit edilmiştir. Kültürel bir kimlik olarak Alevilerin nefeslerinin derlenmesi, gelecek kuşaklara aktarılması, yaşatılması ve geleneğin sürdürülmesi nedeniyle bu çalışmanın önemi artmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk Halk Müziği, Kültürel Kimlik, Alevilik, Nefes, Dar Nefes

WORKS IN THE STYLE OF NEFES IN ARSLANBEY VILLAGE, SEYITGAZI DISTRICT, ESKIŞEHIR PROVINCE: A DAR-NEFES EXAMPLE

Öz

With this study; the collection, notation, examination, determination of the place and importance within Alevi culture of the narrow-breath songs sung in the village of Arslanbeyli in the province of Eskişehir, which holds a significant place in human life, is aimed. The village of Arslanbeyli in Eskişehir, where Alevi people predominantly reside, was chosen as the study area. The study was conducted based on field research using observation and interview techniques. Two examples of narrow-breath songs, titled "Geldi vedalaştı bir zülfü siyah" and "Fırsat elde iken bir amel kazan," were identified in the village of Arslanbeyli. It was determined that the narrow-breath song "Geldi vedalaştı bir zülfü siyah" has a story that has been passed down to the present day and believed by the village residents. These songs were analyzed and transcribed musically and literarily. It was determined that the lyrics of the collected narrow-breath songs describe death and are sung during "dardan indirme" ceremonies. The importance of this study increases due to the collection of Alevi songs as a cultural identity, their transmission to future generations, preservation, and continuation of the tradition.

Anahtar Kelimeler

Turkish Folk Music, Cultural Identity, Alevi, Nefes, Dar Nefes

Kaynakça

• Çınar S. (2008) Yirminci yüzyılın ikinci yarısında Türkiye’de kadın âşıklar. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Demirçe Altıntaş, P. (2009). Eskişehir Manavlarının müzik kültürü. İstanbul: Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Demirçe Altıntaş, P. (2022). Eskişehir-Manav ninnilerinin tespiti ve yapısal özellikleri. Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora tezi.
• Demirtaş, M. (1996). Deyiş, Semah ve Türkülerle Şüceattin Köyü. Eskişehir: Saygı Yayınları.
• Demirtaş, M. (2022). Seyyid Sultan Sücaaddin Veli ocağında Alevilik 48 perşembe ışığı. Eskişehir: Tepebaşı Belediyesi Kültür Yayınları.
• Doğru, H. (1992). XVI. yüzyılda Eskişehir ve Sutanönü sancağı, İstanbul: AFA Yayıncılık.
• Dönmez, M. vd. (2019). Alevilikte musahiplik erkânı ve bu erkânın uygulamasındaki yaş ile ilgili genel değerlendirmeler. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 255-263.
• Duygulu, M. (1997). Alevi-Bektaşî müziğinde deyişler. İstanbul: Sistem Ofset.
• Köksal, M. F. (2018). Sultân Şücâ’e’d-Dîn Velâyet-nâmesi. Ankara: Alevilik Araştırmaları Dergisi Yayınları.
• Köprülü, O. (1972). Velayet-nâme-i Sultan Şücaüddin. Türkiyat Mecmuası, XVII, 177- 184.
• Öncel, M. (2022). Türk halk müziği: Formlar-çalgılar ve yedi bölgeden hikâyeli türküler. İstanbul: Evrensel Değerler Derneği.
• Özbek, M. (1998). Türk halk müziği el kitabı I terimler sözlüğü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Say, Y. (2010). Şücâ’eddîn Velî ve külliyesi. Eskişehir: Ülkü Ofset
• Turhan S., Ayışıt, N. (2019) Alevi Bektâşî müzik kültürü ve semahlar. İstanbul: ELFED, Elâzığ Dernekler Federasyonu.
• Yılmaz, M.Y. (2006). Türk din musikisinde mersîyeler ve mersiyehanlar. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi
• Yöre, S. (2011) Alevi Bektaşi kültürünün müziksel kodları. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 60, 219-244.