Öz
Realist halk hikâyeleri; birçoğu XIX. yüzyılda yazıya geçirilen, gerçeklik unsurları ağır bastığı için halk hikâyelerinden farklılık gösteren mensur hikâyelerdir. Hançerli Hanım Hikâye-i Garîbesi, Letâifnâme, Hikâye-i Tayyarzâde, Cevrî Çelebi, Tıflî ile İki Birâderler Hikâyesi, Kanlı Bektaş, Sansar Mustafa Hikâyesi, Safiye ile Yusufşâh Hikâyesi, Hikâyet-i Sipâhî Şâdân, Hikâyet-i Hüseyin Çelebi ve Nigâr ve Şâh-ı Huban ve Kıssa-i Boşnak, Cafer Paşa Hikâyesi, Hikâye-i Sipâhî Kastamonî, Şâbûr Çelebi, Ferdâne Hanım, Hikâye-i Temimdâr, Hikâyet-i Bağdâd Şâh, Hikâyet-i Beng-i Hallaç, Evhâd Çelebi, İstanbul Batakhâneleri, Hâzâ Menâkıb-ı Fil’l-i Hümâyûn, Destân-ı Kıssa-i Şâd ile Gam, Hikâyet-i Kızılalma, Hikâyet (Kadı ile Uğrı) ve Hikâyet-i Mekr-i Zenân I-VI hikâyeleri realist halk hikâyeleri arasında değerlendirilmektedir. Bu çalışmada realist halk hikâyelerinde yer alan azınlıkların ve gayrimüslimlerin durumu incelenmiştir. Etnik azınlıklar, köleler ve cariyeler de çalışmanın konusuna dâhil edilmiştir. Hikâyeler incelenirken; Halk Edebiyatı Araştırmaları 2, Kitab-ı Mensur Realist İstanbul Hikâyeleri (Metinler), Realist Halk Hikâyelerinden Tayyarzâde Hikâyesi ile Hançerli Hanım Hikâyesi Üzerine Bir Tahlil Denemesi, Tıflî Hikâyeleri, Masaldan Romana Sözden Yazıya İstanbul Hikâyeleri ve Eski Türk Edebiyatında Mensur Hikâyeler adlı kitaplarda yer alan hikâye metinlerinden yararlanılmıştır. Realist halk hikâyelerinde yer alan azınlıklar ve gayrimüslimlerle ilgili bir araştırma yapılmamış olması bu çalışmayı gerekli kılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Halk Hikâyesi Realist Hikâyeler Tıflî Azınlıklar Gayrimüslimler
Kaynakça
- Akçadağ, V. (2008). Realist İstanbul hikâyeleri. Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Akova, S. (2012) Balkan Savaşları'ndan günümüze Batı Balkanlar ve kültürlerarası iletişim bağlamında Türkiye ile ilişkiler. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, (Balkan Özel Sayısı-II), 170-201.
- Alpaslan, G. G. (2002). XIX. yüzyıl yazılı anlatılarında sözlü kültür etkileri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Alptekin, A. B. (2016). Halk hikâyelerinin motif yapısı. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Aytaç, P. (2011). Realist halk hikâyelerinden Tayyarzâde hikâyesi ile Hançerli Hanım hikâyesi üzerine bir tahlil denemesi. Ankara: Berikan Yayınları.
- Aytaç, P. P. vd. (2012). Kitâb-ı mensûr realist İstanbul hikâyeleri(metinler). Ankara: Berikan Yayınları.
- Bauman, Z. (2010). Sosyolojik düşünmek. (çev.: Abdullah Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Boratav, P. N. (2018). Halk hikâyeleri ve halk hikâyeciliği. Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
- Boratav, P. N. (2019). 100 soruda Türk halk edebiyatı. Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
- Çevik, M. (2014). Kültürel değişim, gelenek ve Türk halk hikâyeciliği. Turkish Studies, 9/12, 113-123.
- Çevik, M. (2015). Televizyon dizileri halk hikâyelerinin modern şekli midir?, Millî Folklor, 27/106, 34-46.
- Elçin, Ş. (1997). Halk edebiyatı araştırmaları 2. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Elçin, Ş. (2013). Halk edebiyatına giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Eryılmaz, B. (1996). Osmanlı Devleti'nde gayrimüslim tebaanın yönetimi. İstanbul: Risale Yayınları.
- İnalcık, H. (2018). Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomik ve sosyal tarihi-1. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Kalyoncu, H. (2021). 16.-19. yüzyıl dönemi sosyal yaşamında Osmanlı kadını ve Osmanlı topraklarında yaşamış sanatçıların eserlerine yansımaları. Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi, 14 (35), 1104-1128.
- Kavruk, H. (2016). Eski Türk edebiyatında mensur hikâyeler. Ankara: MEB Yayınları.
- Köprülü, M. F. (1989). Edebiyat araştırmaları 1. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Nutku, Ö. (1997). Meddahlık ve meddah hikâyeleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
- Oran, B. (2004). Türkiye'de azınlıklar. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Sakaoğlu, S. (2011). Türk gölge oyunu Karagöz. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Sayers, D. S. (2013). Tıflî hikâyeleri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Soydan, S. (2008). Masaldan romana, sözden yazıya İstanbul hikâyeleri. İstanbul: Kapı Yayınları.
- Şeker, M. - Şimşek, F. (2011). Ötekilik bağlamında 'Muhteşem Yüzyıl' dizisinin farklı ideolojideki gazetelerin köşe yazılarına yansımaları. Türkiyat Araştırmaları Dergisi(29), 483-501.
- Tosun, R. (2009). Cumhuriyet ve azınlıklar (makaleler, incelemeler). Ankara: Berikan Yayınları.
Öz
Realist folk stories; Many of them date back to the 19th century. These are prose stories that were written down in the 19th century and differ from folk stories because their elements of reality predominate. Hançerli Hanım Hikâye-i Garîbesi, Letâifnâme, Hikâye-i Tayyarzâde, Cevrî Çelebi, Tıflî ile İki Birâderler Hikâyesi, Kanlı Bektaş, Sansar Mustafa Hikâyesi, Safiye ile Yusufşâh Hikâyesi, Hikâyet-i Sipâhî Şâdân, Hikâyet-i Hüseyin Çelebi ve Nigâr ve Şâh-ı Huban ve Kıssa-i Boşnak, Cafer Paşa Hikâyesi, Hikâye-i Sipâhî Kastamonî, Şâbûr Çelebi, Ferdâne Hanım, Hikâye-i Temimdâr, Hikâyet-i Bağdâd Şâh, Hikâyet-i Beng-i Hallaç, Evhâd Çelebi, İstanbul Batakhâneleri, Hâzâ Menâkıb-ı Fil’l-i Hümâyûn, Destân-ı Kıssa-i Şâd ile Gam, Hikâyet-i Kızılalma, Hikâyet (Kadı ile Uğrı) and Hikâyet-i Mekr-i Zenân I-VI stories are considered among the realist folk stories. In this study, the situation of minorities and non-Muslims in realist folk stories was examined. Ethnic minorities, slaves and concubines are also included in the subject of the study. While examining the stories; Halk Edebiyatı Araştırmaları 2, Kitab-ı Mensur Realist İstanbul Hikâyeleri (Metinler), Realist Halk Hikâyelerinden Tayyarzâde Hikâyesi ile Hançerli Hanım Hikâyesi Üzerine Bir Tahlil Denemesi, Tıflî Hikâyeleri, Masaldan Romana Sözden Yazıya İstanbul Hikâyeleri and Eski Türk Edebiyatında Mensur Hikâyeler texts were used. The lack of research on minorities and non-Muslims in realist folk stories necessitated this study.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akçadağ, V. (2008). Realist İstanbul hikâyeleri. Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Akova, S. (2012) Balkan Savaşları'ndan günümüze Batı Balkanlar ve kültürlerarası iletişim bağlamında Türkiye ile ilişkiler. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, (Balkan Özel Sayısı-II), 170-201.
- Alpaslan, G. G. (2002). XIX. yüzyıl yazılı anlatılarında sözlü kültür etkileri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Alptekin, A. B. (2016). Halk hikâyelerinin motif yapısı. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Aytaç, P. (2011). Realist halk hikâyelerinden Tayyarzâde hikâyesi ile Hançerli Hanım hikâyesi üzerine bir tahlil denemesi. Ankara: Berikan Yayınları.
- Aytaç, P. P. vd. (2012). Kitâb-ı mensûr realist İstanbul hikâyeleri(metinler). Ankara: Berikan Yayınları.
- Bauman, Z. (2010). Sosyolojik düşünmek. (çev.: Abdullah Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Boratav, P. N. (2018). Halk hikâyeleri ve halk hikâyeciliği. Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
- Boratav, P. N. (2019). 100 soruda Türk halk edebiyatı. Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
- Çevik, M. (2014). Kültürel değişim, gelenek ve Türk halk hikâyeciliği. Turkish Studies, 9/12, 113-123.
- Çevik, M. (2015). Televizyon dizileri halk hikâyelerinin modern şekli midir?, Millî Folklor, 27/106, 34-46.
- Elçin, Ş. (1997). Halk edebiyatı araştırmaları 2. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Elçin, Ş. (2013). Halk edebiyatına giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Eryılmaz, B. (1996). Osmanlı Devleti'nde gayrimüslim tebaanın yönetimi. İstanbul: Risale Yayınları.
- İnalcık, H. (2018). Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomik ve sosyal tarihi-1. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Kalyoncu, H. (2021). 16.-19. yüzyıl dönemi sosyal yaşamında Osmanlı kadını ve Osmanlı topraklarında yaşamış sanatçıların eserlerine yansımaları. Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi, 14 (35), 1104-1128.
- Kavruk, H. (2016). Eski Türk edebiyatında mensur hikâyeler. Ankara: MEB Yayınları.
- Köprülü, M. F. (1989). Edebiyat araştırmaları 1. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Nutku, Ö. (1997). Meddahlık ve meddah hikâyeleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
- Oran, B. (2004). Türkiye'de azınlıklar. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Sakaoğlu, S. (2011). Türk gölge oyunu Karagöz. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Sayers, D. S. (2013). Tıflî hikâyeleri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Soydan, S. (2008). Masaldan romana, sözden yazıya İstanbul hikâyeleri. İstanbul: Kapı Yayınları.
- Şeker, M. - Şimşek, F. (2011). Ötekilik bağlamında 'Muhteşem Yüzyıl' dizisinin farklı ideolojideki gazetelerin köşe yazılarına yansımaları. Türkiyat Araştırmaları Dergisi(29), 483-501.
- Tosun, R. (2009). Cumhuriyet ve azınlıklar (makaleler, incelemeler). Ankara: Berikan Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türkiye Sahası Türk Halk Bilimi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 20 Aralık 2023 |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Aralık 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 28 Eylül 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 16 Sayı: 44 |
