ORTAK HÜZÜN SARIKAMIŞ KARDAN ANIT HEYKEL VE ANMA GELENEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 44, 2044 - 2062, 20.12.2023

Muhammet Hanifi Zengin

https://doi.org/10.12981/mahder.1384091

Cited By: 1

Öz

ÖZ: Tarihi bir olayı hatırlama geleneği, belirli bir tarihi olayın yıl dönümünde, genellikle törenler, anma etkinlikleri veya ritüellerle hatırlanmasıdır. Bu geleneğin amacı, tarihteki önemli olayların anısını yaşatmak, insanların bilincini canlı tutmak ve geçmişin öğretilerini gelecek nesillere aktarmaktır. Bu geleneğin bir parçası olarak, anıtlar yapılarak, olayın gerçekleştiği yere veya etkilendiği alana yerleştirilmektedir. Anıtlar, geçmişin önemli olaylarını halka hatırlatırken, toplumları bir araya getirme ve tarihi bilinç oluşturma rolü oynamaktadırlar. Çalışmanın konusu Sarıkamış’ın hüzünlü tarihinde yer alan, Sarıkamış Şehitleri, anısına gerçekleştirilen anıtsal nitelikte yapılan kar heykel çalışmasının anma geleneği içerisindeki rolü üzerinedir. Sarıkamış Harekâtı sırasında büyük bir hüsran yaşanmış ve binlerce Türk askeri donarak hayatını kaybetmiştir. Sarıkamış Şehitleri kar heykel çalışması, Sarıkamış Harekâtı’nda hayatını kaybeden Türk askerlerini anmak için yapılmaktadır. Büyük ve etkileyici bir şekilde kar malzemeden tarihi ve doğal çevrede gerçekleştirilmektedir. Sarıkamış Şehitleri, Kar heykel çalışması, Osmanlı ile Rusya savaşında hayatını kaybeden askerleri temsil eden figürlerden oluşmaktadır. Kar heykel çalışması askerlerin zorlu koşullarda verdikleri mücadeleyi ve karlar altında yaşadıkları acıyı yansıtmaktadır. Her yıl Ocak ayının son haftasında anma programında yapılan kar heykel çalışmasının amacı Sarıkamış’ın hüzünlü tarihini hatırlamak, şehitleri anmak ve onların fedakârlıklarını onurlandırarak gelecek nesillere tarih bilinci aşılamaktır. Ayrıca, Sarıkamış Şehitleri, kar heykelleri, birçok izleyici tarafından da ziyaret edilmektedir. Anıtsal nitelikteki kar heykeller Sarıkamış’ı olayların geçtiği mekân ve kültürel mirasın bir parçası olarak ta işaretlemektedir.

Anahtar Kelimeler

Sarıkamış Şehitleri, Kar Anıt Heykel, Doğal Çevre, Mekân

COMMON SORRY SARIKAMIŞ SNOW MONUMENTAL SCULPTURE AND COMMEMORATION TRADITION

Öz

ÖZ: Tarihi bir olayı hatırlama geleneği, belirli bir tarihi olayın yıl dönümünde, genellikle törenler, anma etkinlikleri veya ritüellerle hatırlanmasıdır. Bu geleneğin amacı, tarihteki önemli olayların anısını yaşatmak, insanların bilincini canlı tutmak ve geçmişin öğretilerini gelecek nesillere aktarmaktır. Bu geleneğin bir parçası olarak, anıtlar yapılarak, olayın gerçekleştiği yere veya etkilendiği alana yerleştirilmektedir. Anıtlar, geçmişin önemli olaylarını halka hatırlatırken, toplumları bir araya getirme ve tarihi bilinç oluşturma rolü oynamaktadırlar. Çalışmanın konusu Sarıkamış’ın hüzünlü tarihinde yer alan, Sarıkamış Şehitleri, anısına gerçekleştirilen anıtsal nitelikte yapılan kar heykel çalışmasının anma geleneği içerisindeki rolü üzerinedir. Sarıkamış Harekâtı sırasında büyük bir hüsran yaşanmış ve binlerce Türk askeri donarak hayatını kaybetmiştir. Sarıkamış Şehitleri kar heykel çalışması, Sarıkamış Harekâtı’nda hayatını kaybeden Türk askerlerini anmak için yapılmaktadır. Büyük ve etkileyici bir şekilde kar malzemeden tarihi ve doğal çevrede gerçekleştirilmektedir. Sarıkamış Şehitleri, Kar heykel çalışması, Osmanlı ile Rusya savaşında hayatını kaybeden askerleri temsil eden figürlerden oluşmaktadır. Kar heykel çalışması askerlerin zorlu koşullarda verdikleri mücadeleyi ve karlar altında yaşadıkları acıyı yansıtmaktadır. Her yıl Ocak ayının son haftasında anma programında yapılan kar heykel çalışmasının amacı Sarıkamış’ın hüzünlü tarihini hatırlamak, şehitleri anmak ve onların fedakârlıklarını onurlandırarak gelecek nesillere tarih bilinci aşılamaktır. Ayrıca, Sarıkamış Şehitleri, kar heykelleri, birçok izleyici tarafından da ziyaret edilmektedir. Anıtsal nitelikteki kar heykeller Sarıkamış’ı olayların geçtiği mekân ve kültürel mirasın bir parçası olarak ta işaretlemektedir.

Anahtar Kelimeler

Sarıkamış, Snow Monument Sculpture, Natural Environment, Place

Kaynakça

• Adam, M. (2015). Toplumsal ve sosyal içerikli olayların sanatçı tarafından algılanışı ve sanat eserine yansıması. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Akgül, H. (2005). I. dünya savaşı ve Türk ulusal bağımsızlık savaşı içinde Batum. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 116-140.
• Aydemir, M.-Yılmaz, N. (2017). Toplumsal bellek bağlamında Sarıkamış Harekâtı’nın Türk romanına yansıması. Folklor/Edebiyat, 23(89), 111-130.
• Aydın, N. (2022). Sarıkamış harekâtı. Ankara: Son Çağ Yayınları.
• Bakçay, E. (2005). Türkiye’de açık alan heykelinin gelişimi. Kocaeli Üniversitesi Ulusal Heykel Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 43-55, Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları.
• Bulat, M. - Bulat, S. (2016). Sarıkamış donan askerler anısına yapılmış olan anıt heykel. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22, 1-16.
• Daşkesen, H. (2021). Çağdaş heykel sanatında kültürel kimliği konumlandırmak: Wolfgang Laib’in yapıtları üzerinden bir değerlendirme. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 11(4), 1285-1302.
• Daşkesen, H. (2023). Aktivist bir eylem olarak Doris Salcedo’nun Palimpsesto yapıtı ve göç kavramı. İdil, 104, 441–452.
• Duydu, M. (2022). Ekolojik sanat kapsamında: Doğa ve ideoloji. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 8(59), 1996-2003.
• Erinç, S. M. (2004). Kültür sanat, sanat kültür. Ankara: Ütopya.
• Erinç, S.M. (2008).Toplum ve insan. Ankara: Ütopya.
• Farthing, S. (2012). Sanatın tüm öyküsü. (çev.: Gizem Aldoğan vd.), İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Gürler, E. E. vd. (2016). Hafızanın Arayüzü Olarak Anma ve Anma Mekânları: Gelibolu Yarımadası Örneği. mimar.ist, 56, 73-78.
• Halbwachs, M. (2017). Kolektif hafıza. (çev.: Banu Barış), Ankara: Heretik Yayınları.
• Huntürk, U. (20111). Heykel ve sanat kuramları. Ankara: Kitabevi.
• Karaaslan, Y. D. S. (2005). Heykel ve mekân. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1), 289-295.
• Kaya, İ. - Bulat, M. (2022). Kampüs alanındaki kurumuş bir ağacın sanat nesnesine dönüşüm süreci ve olasılıklar. The Turkish Online Journal Of Design Art And Communication, 12 (1), 140-155.
• Kuban, D. (1973). Anıt kavramı üzerine düşünceler. Mimarlık Dergisi, 7, 5-6.
• Kurtarslan, Ö. B. (2005). Açık alanlarda heykel-çevreilişkisi ve tasarımı. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 193-222.
• Olgun, H.B. (2019). Sanat eserinin toplumsal inşası sanat Eserinin değerinin sosyolojik oluşumu. Ankara: Çizgi Kitabevi.
• Özbek, Y. (1999). Toplumsal uzlaşmada sanatın işlevi. Sanat Dergisi, 1, 9-10.
• Polat, M. (2019). Anıtlar ve anma mekânlarının dönüşümü üzerine değerlendirmeler. Megaron, 14(1), 51-62.
• Redeke,H. (1986). Edebiyat estetiği. (çev.: A. Çalışlar), Ankara: Kuzey Yayınları.
• Sözen, M. - Tanyeli, U. (2011). Sanat kavram ve terimleri sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Şengülalp, C. (2018). Klasik anıt heykel mantığının dani karavan ekseninde plastik mekâna dönüşümü. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 41, 35-47.
• TDK, (2023). Anma. https://sozluk.gov.tr/
• Yağmur, Ö. (2018), Toplumsal bellek oluşturmada heykel sanatı: Kar ve Buzdan Erzurum Kültür Sokağı örneği. Kalemişi, 6 (12), 139-152.
• Yılmaz, Ahenk, (2014). Bellek Topoğrafyasında Özgürlük. Nasıl Hatırlıyoruz? İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.