REFLECTIONS OF TURKISH POLITICAL AND ECONOMIC STATE POLICIES ON AŞIK VEYSEL’S POETRY IN THE PERIOD BETWEEN 1930-1950

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 44, 1547 - 1562, 20.12.2023

Aynur Koçak , Sümeyye Kübra Gündoğdu

https://doi.org/10.12981/mahder.1384316

Cited By: 1

Öz

Since the 19th century, the importance of folk poets supporting and spreading the state ideology has been realized. It is known that the coffeehouses where the minstrels grew up in the Tavuk Pazarı region during and after the II. Mahmut period were under the control of the government. When it comes to the Republican period, the traces of the tradition of getting the ideological support of the minstrels continue. The close relationship that Âşık Veysel established with the Village Institutes in his highly productive years was reflected in his poetry and enabled his poetry to open up to scientific developments, current ideological discourses and a new citizen model. In this context, we see Aşık Veysel addressing the citizens in many of his poems. In this study, it has been investigated to what extent the doctrine, criticism, and the hopes and worries that are the result of all these in Âşık Veysel’s poem are compatible with the events and policies of the period. The research is based on the comparison of Âşık Veysel’s poetry texts with the politics of the period. şırı is comparison, historical data such as scientific studies on the politics of the period, newspaper advertisements of the mentioned period and press statements of politicians were used. As a result of the comparative analysis, it has been seen that orientations such as the teaching of industriousness towards the citizen, encouragement to farming and industry, following and receiving the scientific development in Europe, increasing the education rate, and the teaching of savings have traces of the policies of the period.

Anahtar Kelimeler

Âşık Veysel Şatıroğlu, political and economic conditions, ideology of period, poem

1930-1950 YILLARI ARASI DÖNEMDE TÜRKİYE SİYASİ VE İKTİSADİ DEVLET POLİTİKALARININ ÂŞIK VEYSEL ŞİİRİNE YANSIMALARI

Öz

19. yüzyıldan itibaren halk ozanlarının devlet ideolojisini desteklemesinin ve yaygınlaştırmasının önemi fark edilmiştir. II. Mahmut dönemi ve sonrasında Tavuk Pazarı bölgesinde âşıkların yetiştiği kahvehanelerin iktidar kontrolünde olduğu bilinir. Cumhuriyet dönemine gelindiğinde de âşıkların ideolojik desteğini alma geleneğinin izleri sürmektedir. Âşık Veysel’in oldukça üretken olduğu yıllarda Köy Enstitüleri ile kurduğu yakın ilişki şiirine yansımış ve şiirinin bilimsel gelişmelere, güncel ideolojik söylemlere ve yeni yurttaş modeline açılmasını sağlamıştır. Bu bağlamda Aşık Veysel’i birçok şiirinde yurttaşa seslenirken görürüz. Bu çalışmada Âşık Veysel şiirinde yer alan öğreti, eleştiri ve tüm bunların sonucu olan umut ve endişelerin dönem olayları ve politikalarıyla ne derece uyuştuğu araştırılmıştır. Araştırma, Âşık Veysel’in şiir metinleri ile dönem politikalarının karşılaştırılmasına dayanmaktadır. Bu karşılaştırma için dönem siyasetini konu alan bilimsel çalışmalar, söz konusu dönemin gazete ilanları ve siyasilerin basın açıklamaları gibi tarihi verilerden yararlanılmıştır. Yapılan karşılaştırmalı inceleme sonucunda yurttaşa yönelik çalışkanlık öğretisi, çiftçiliğe ve sanayiye teşvik, Avrupa’da yaşanan bilimsel gelişmenin takip edilmesi ve feyz alınması, eğitim oranının yükseltilmesi, tasarruf öğretisi gibi yönlendirmelerin dönem politikalarından izler taşıdığı görülmüştür. Âşık Veysel, yurttaşı devlet için sürekli hareket halinde olmaya ve devlet için tasarrufa heyecanla ve umutla çağırmıştır. Çalışmanın en büyük kazanımı sanatçıyı yaşadığı dönem içinde tanımaya çalışarak vatanı için çabalayan, heyecanlanan, halkı için endişelenen “Vatandaş Âşık Veysel” portresine yaklaşmış olmaktır. Bu çalışmada Âşık Veysel şiiri Türkiye için oldukça zorlu geçen bir dönemi sanat dahilinde halkın gözüyle görmek için bir fırsat oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler

Âşık Veysel Şatıroğlu, siyasi ve iktisadi koşullar, dönem ideolojisi, şiir

Kaynakça

• Dewey, J. (1939). Türkiye maarifi hakkında rapor. İstanbul: Devlet Basımevi.
• Durmaz, U. (2004). Bir mekânın anatomisi: halk edebiyatı ürünlerinin yaratma ve icra ortamı olarak kahvehaneler. Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi 4, 110-129.
• Eğilmez, M. (2020). Değişim sürecinde Türkiye. 20. Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kayıran, M. - Saygın, S. (2019). İzmir İktisad Kongresi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yakın Tarih Dergisi, 2(5), 27-70.
• Kılınçkaya, D. (2012). Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın toplumsal tabanı ve Cumhuriyet Halk Partisi. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 8 (15), 3-18.
• Öztürk, Serdar. (2006). Cumhuriyetin ilk yıllarında halk kitaplarını modernleştirme çabaları.
• Özveren, A. (2008). Osmanlı İmparatorluğu’ndan cumhuriyete eğitim sistemimize tarihin penceresinden bir bakış. Toplum ve Demokrasi, 2 (3), 225-236.
• Sağol, G. (1999). Osmanlı döneminde dilde sadeleşme. Osmanlı-Kültür ve Sanat, (ed.: Güler Eren), 504-517, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, 21, 47-72.
• Şatıroğlu, V. (1974). Dostlar beni hatırlasın-bütün şiirleri. (ed.: Ümit Yaşar Oğuzcan), 4. Basım, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Şener, S. (2004). İkinci Dünya Savaşı yıllarında Türkiye’de tarım politikası arayışları. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(7), 73-92.
• Tunç, A. Z. (2009). Köy enstitülerinde sanat eğitimi ve dönemin yöneticilerinin sanata yaklaşımları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 30-34.
• Yeşilay, R. B. (2005) Devletçiliğin Türkiye ekonomisindeki izdüşümleri. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19 (1), 117-132.
• Özer, S. (2012). İkinci Dünya Savaşı yıllarında ekim seferberliği. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 8 (15), 31-50.