CRITICISM IN IHLASÎ'S POEMS

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: Özel Sayı, 28 - 37, 04.09.2024

İsmet Çetin

https://doi.org/10.12981/mahder.1510983

Öz

The concept of criticism involves the examination of works, forming an opinion about the work, and arriving at a judgment. Criticism, which means evaluating something, when understood in the context of literary works, encompasses a wide range of aspects such as the value of the literary work, its differences among similar works, and its relationship with the period and characteristics in which it was created. Alongside literary criticism, it is also necessary to consider the criticism of the literary work itself. Literary works, by reflecting the characteristics of the period in which they were created, convey information not only about the author but also about the environment in which the author lived. While reflecting the period and its characteristics in their work, the author employs various methods. An author of literary works who criticizes their era through satire, mockery, and ridicule may also prefer different modes of expression depending on their style.
İhlasî, with his identity as a folk poet, describes the society he lives in. He combines his observations with his knowledge and experiences and conveys them to the society through his poems. The poet examines the Turkey he lives in, the problems of the Turks, and the reasons for these problems. While conveying these, he acts quite ruthlessly and demonstrates his behavior through harsh expressions. Sometimes, as a member of the society, he blames himself and thus the society, sometimes he becomes introverted with pessimistic feelings, and sometimes he adopts an aggressive attitude.

Anahtar Kelimeler

İhlasi, criticism, social criticism, satire, social order

İHLASÎ’NİN ŞİİRLERİNDE ELEŞTİRİ

Öz

Eleştiri kavramı, eserlerin incelenmesi, eser hakkında bir kanaatin oluşması, karara varılması anlamlarına gelir. Bir şeyi değerlendirmek anlamına gelen eleştiri, edebi eserler çerçevesinde anlamlandırıldığında edebi eserin değeri, benzerleri arasındaki farklılıkları, oluşturuldukları dönem ve özellikleri ile ilişkisi gibi geniş bir alanı kapsar. Edebi eser eleştirisi yanında edebi eserin eleştirisini de dikkate almak gerek. Edebi eserler, oluştukları dönemin özelliklerini yansıtması bakımından eser sahibinin olduğu kadar eser sahibinin yaşadığı ortam hakkında bilgileri de aktarır. Eser sahibi, eserinde yaşadığı dönemi, dönemin özellikleri aktarırken çeşitli yolları kullanır. Yergi, hiciv, alaya almak, komik duruma düşürmekle dönemini eleştiren edebi eser sahibi, kullandığı tarza göre de farklı söyleyiş tercih eder.
İhlasî, halk şairi kimliğiyle içinde yaşadığı toplumun anlatır. Gözlemlerini bilgi ve tecrübeleriyle bir araya getirip, şiirleri aracılığıyla topluma aktarır. Şair, yaşadığı Türkiye’yi, Türklerin problemlerini, problemlerin nedenlerini irdeler. Bunları aktarırken oldukça acımasız davranır ve davranışlarını kullandığı sert ifadelerle gösterir. Kimi zaman toplumun bir ferdi olarak kendini, dolayısıyla toplumu suçlar, kimi zaman kötümser duygu ile içe kapanır, kimi zaman saldırgan bir tavır takınır.

Anahtar Kelimeler

İhlasî, eleştiri, toplumsal eleştiri, yergi, toplumsal düzen

Kaynakça

• Akbulut, B. (İhlasî) (2012), Meyri. Sivas: Vilâyet.
• Emeksiz, A. (2018). Umman içinde-İhlâsîce şiirler. Sivas: Vilayet Kitabevi.
• Güney, K. (2014). Eyvallah-Bekir Akbulut hayatı ve şiirleri-. Sivas: Vilâyet Kitabevi. Kâşgarlı Mahmud (2020). Dîvânu Lügâti’t-Türk-giriş, metin, çeviri, notlar, dizin-. (hzl.: A.B. Ercilasun-Z. Akkoyunlu), Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Kaya, D. (2007). Ansiklopedik Türk halk edebiyatı sözlüğü. Ankara: Akçağ.
• Kaya, D. (2016). Tür ve şekil penceresinden İhlasî’nin şiirleri. Sivas: Vilayet.