MİTİK DÜNYANIN DÜŞÜNÜ MODERN DÜNYADA ARAMAK: HEYKEL GALATEA’DAN YAPAY ZEKÂ KADIN MODELLERİ SEREN AY VE ASENA İLİK’E UZANAN İDEAL KADIN ARZUSU

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: Özel Sayı, 169 - 186, 04.09.2024

Tuğçe Erdal

https://doi.org/10.12981/mahder.1519649

Öz

Yapay zekâ, son zamanlarda dijital dünya, ulusal medya, sosyal medya platformları, günlük yaşam ve bilim olmak üzere hayatın pek çok alanında sık sık duyulmaya başlayan teknolojik bir kavramdır. Yapay zekânın birçok ihtiyaca cevap vermesinin yanı sıra, özellikle duygu ve hisleri içeren alanlarda yetersiz olduğu ancak konu uzmanları tarafından söz konusu yetersizliklerin giderilmeye çalışıldığı görülür. Bu sebeple yapay zekâ, insan eliyle yaratılan insanın hem zihinsel hem de duygusal zekâsına sahip olmasının yanı sıra güzelliği ile de ideali oluşturma çabasını taşımaktadır. Bu çaba, antik dünyada da var olan ve en güzeli “yaratma” arzusundan hareket eden bir heykelde açığa çıkar. Mitolojik bir anlatı olan Pygmalion anlatısında, yarattığı bir kadın heykele âşık olan bir heykeltıraşın, Galaeta adını verdiği ideal kadının canlanması için yaptığı duanın kabul olması sonucunda heykelin canlanması ile karşılaşılır. Bu anlatının modern dönemdeki uzantısı niteliğinde karşımıza çıkan farklı yapay zekâ “ideal kadın tipleri”nin incelenmesi bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. İdeal kadın, güzellik ve aşk gibi kavramların Yaradan dışında bir varlık tarafından idealize edilmesi sürecindeki farklılıklar ve benzerliklerin tespiti ve yaratılma amacının ortak ve farklı yanları makalede tespit edilecektir. Özellikle sosyal medyada yapay zekâ ile oluşturulmuş influcier olarak tanımlanan ve meslekleri mankenlik olarak nitelendirilen kadınların paylaşımları hatta yapay zekâ ile yaratılan kadın modeller arasında yapılan yapay zekâ kadın güzellik yarışması bu makalenin inceleme alanına girecektir. Çalışmada Pygmalion’un Galatea’yı yaratma süreci, amacı ve sonucu ile modern çağda tasarımcıların Seren Ay ve Asena İlik isimleri özelindeki kadın yapay zekâ modellerini yaratma süreci, amacı ve sonucunun birbiri ile örtüştüğü gösterilmek istenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Pygmalion miti, yapay zekâ, Türk mitolojisi, sosyal medya, güzellik algısı

SEEKING THE DREAM OF THE MYTHICAL WORLD IN THE MODERN WORLD: THE DESIRE FOR THE IDEAL WOMAN FROM THE SCULPTURE GALATEA TO ARTIFICIAL INTELLIGENCE FEMALE MODELS SEREN AY AND ASENA İLİK

Öz

Artificial intelligence is a technological concept that has recently been frequently heard in many areas of life, including the digital world, national media, social media platforms, daily life and science. In addition to responding to many needs, artificial intelligence is seen to be inadequate especially in areas involving emotions and feelings, but experts are trying to overcome these inadequacies. For this reason, artificial intelligence has both the mental and emotional intelligence of human beings created by human hands, as well as the effort to create the ideal with its beauty. This effort is revealed in a sculpture, which also exists in the ancient world and is driven by the desire to “create” the most beautiful. In the Pygmalion narrative, a mythological narrative, a sculptor who falls in love with a female sculpture he created, is confronted with the revival of the sculpture as a result of the acceptance of his prayer for the revival of the ideal woman he named Galaeta. The subject of this study is the examination of different artificial intelligence “ideal woman types” that we encounter as an extension of this narrative in the modern period. The differences and similarities in the process of idealizing concepts such as ideal woman, beauty and love by an entity other than the Creator and the common and different aspects of the purpose of creation will be determined in the article. In particular, the posts of women who are defined as influcers created with artificial intelligence on social media and whose professions are described as modeling, and even the artificial intelligence female beauty contest between female models created with artificial intelligence will be included in the field of examination of this article. The study aims to show that the process, purpose and result of Pygmalion's creation of Galatea and the process, purpose and result of the designers' creation of female artificial intelligence models in the modern age with the names Seren Ay and Asena İlik overlap with each other.

Anahtar Kelimeler

Pygmalion myth, artificial intelligence, Turkish mythology, social media, beauty perception

Kaynakça

• Akça N. C. vd. (2024). Yapay zekânın edebiyatta kullanım serüveni. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 39, 283-306.
• Aktunç, H. (2008). Büyük argo sözlüğü (tanıklarıyla). İstanbul: Yapı Kredi.
• Baudrillard J. (1997). Tüketim toplumu. (çev.: Hazal Deliçaylı - Ferda Keskin), İstanbul: Ayrıntı.
• Berktay, F. (2007). Doğu ile batı’nın birleştiği yer: Kadın imgesinin kurgulanışı. Modern Türkiye’de siyasi düşünce: Modernleşme ve batıcılık, C. 3, İstanbul: İletişim.
• Bilgin, N. (2001). İnsan ilişkileri ve kimlik. Ankara: Sistem.
• Çayır, A. (2023). A literature review on the effect of artificial ıntelligence on education. Journal of Human and Social Sciences, 6(2), 276- 288.
• Çoruhlu, Y. (2024). Bir Türk ikonu böri Türk sanatı, mitolojisi, inanç ve geleneklerinde “kurt” imgesi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Değirmenci C. H. (2018). Yapay zekâ. İstanbul: Girdap Kitap.
• Eco, U. (2006). Güzelliğin tarihi. (çev.: Ali Cevat Akkoyunlu), İstanbul: Doğan Kitap.
• Egrik, E. B. (2007). Türk sinemasında pygmalion etkisi: Yeşilçam’da pygmalion uyarlamaları ve toplumsal cinsiyet. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ekrem, N.H. (2020). Göktürk prensesi ve Çin imparatoriçesi Asena’nın (Aşina/Ashina) kayıp altınları. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 33, 57-89.
• Erdal, T. (2018). Ay dede, evin nerde?: Halk anlatılarında ve inanışlarında ay’ın cinsiyeti. Millî Folklor, 120, 198-211.
• Erhat, A. (2006). Mitoloji sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi. Eynon, R. - Young, E. (2021). Methodology, legend, and rhetoric: the constructions of AI by academia, industry, and policy groups for lifelong learning. Science, Technology, & Human Values, 46(1), 166-191.
• Graves, R. (2020). Yunan mitleri. (çev.: Uğur Akpur), İstanbul: Kolektif Kitap.
• Gupta, N. (2017). A literature survey on artificial intelligence. International Journal of Engineering Research & Technology (IJERT), 5(19), 1-5.
• Haenlein, M. - Kaplan, A. (2019). A brief history of artificial intelligence: On the past, present, and future of artificial intelligence. California Management Review, 61(4), 5-14.
• İlhan, N. (2022). Batı medeniyetinin düşünü doğu’nun pygmalion’unda seyretmek: Felâtun Bey ile Râkım Efendi ve Naomi adlı romanlara karşılaştırmalı bir yaklaşım. Dil ve Edebiyat Araştırmaları (DEA), 26, 167-191.
• İnan, A. (1987). Börü=kurt ve yok=hayır üzerine. Makaleler ve İncelemeler I, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kafesoğlu, İ. (1999). Türk millî kültürü. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Köprülü, M. F. (1981). Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Oskay, Ü. (2004). Peki konuşalım! Popüler kültür üzerine. İstanbul: Epsilon.
• Ozansoy, N. (2012). Tüketim toplumunda güzellik imajının üretimi. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ögel, B. (1993). Türk mitolojisi I. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Sanford, L. T. - Donovan, M. A. (1999). Kadınlar ve benlik saygısı. (çev.: Semra Kunt), Ankara: HYB.
• Togan Z. V. (2002). Bozkurt efsanesi. Türkler Ansiklopedisi, C. III, Ankara: Yeni Türkiye.
• Ulaşan, F. (2023). The possibility of using artificial intelligence for Turkish administrative jurisdicition. Ankara: İksad Publishing House.
• Ünlü, S. (2012). Karahanlı Türkçesi sözlüğü. Konya: Eğitim.
• Yusuf Has Hacib (2008). Kutadgu bilig. (çev.: Reşit Rahmeti Arat), İstanbul: Kabalcı.