TRIANGULAR DESIRE IN HALİT ZİYA UŞAKLIGİL’S NOVELS OF SERVET-İ FÜNÛN PERIOD

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 46, 817 - 829, 23.06.2024

Serap Şengül

https://doi.org/10.12981/mahder.1428496

Öz

One of the productive authors in modern Turkish literature is Halit Ziya Uşaklıgil (1865-1945) who has written in many different literary genres has especially provided to the development of novel. The novels written by Halit Ziya Uşaklıgil, who is one of the writers in Turkish literature who deals with the individual in the novel genre with a realistic understanding, during the Servet-i Fünûn period are considered as the works of the author's maturity period. The fact that Halit Ziya Uşaklıgil's novels are written with a realist approach has made the author's novels in a situation where René Girard's classification of "romantic" and "novelistic" can be easily distinguished. The novels written by the author during the Servet-i Fünûn period are close to the texts that Girard calls "novelistic truth" and that he finds more artistically valuable in terms of not ignoring the fact that the individual shapes his own desires according to someone else. In this study, Halit Ziya Uşaklıgil's novels of the Servet-i Fünûn period were choosen and examined according to René Girard's triangular desire model. The aim of this study is to gain a new perspective by approaching Halit Ziya Uşaklıgil’s novels from a different view.

Anahtar Kelimeler

Halit Ziya Uşaklıgil, René Girard, triangular desire, romantic, novelistic

HALİT ZİYA UŞAKLIGİL’İN SERVET-İ FÜNÛN DÖNEMİ ROMANLARINDA ÜÇGEN ARZU

Öz

Modern Türk edebiyatında birden çok edebî türde metin kaleme almış üretken isimlerden olan Halit Ziya Uşaklıgil (1865-1945), bilhassa romanın sanatsal açıdan önemli bir merhale kaydetmesini sağlamıştır. Türk edebiyatında roman türünde bireyi gerçekçi bir anlayışla ele alan yazarlardan olan Halit Ziya Uşaklıgil’in Servet-i Fünûn’da yazdığı romanlar yazarın olgunluk dönemi eserleri olarak değerlendirilir. Halit Ziya Uşaklıgil’in realist bir anlayışla kaleme alınan ve edebî açıdan yazarın romancılığında ileri bir aşamanın ürünü olan bu romanlarda René Girard’ın “romantik” ve “romansal” olarak ifade ettiği kategorizasyonu açıkça görmek mümkündür. Yazarın Servet-i Fünûn döneminde kaleme aldığı romanlar, Girard’ın “romansal hakikat” olarak adlandırdığı ve bireyin kendi arzularını başkasına göre şekillendirdiği gerçeğini gözardı etmemesi bakımından sanatsal açıdan daha değerli bulduğu metinlere yakındır. Bu makalede Halit Ziya Uşaklıgil’in Servet-i Fünûn dönemi romanları seçilmiş ve René Girard’ın “üçgen arzu” olarak ifade ettiği modeli çerçevesinde incelenmiştir. Çalışmanın amacı, yazarın romanlarına farklı bir perspektiften yaklaşarak yeni bir bakış açısı kazandırmaktır.

Anahtar Kelimeler

Halit Ziya Uşaklıgil, René Girard, arzu üçgeni, romantik, romansal

Etik Beyan

Makale konusu ve kapsamı etik kurul onay belgesi gerektirmemektedir.

Destekleyen Kurum

Destekleyen herhangi bir kurum yoktur.

Kaynakça

• Baş, S. (2010). Batıya hayran bir neslin romanı: Servet-i Fünûn romanı. Turkish Studies. 5(2), 313-367.
• Çetin, N. (2002). II. Abdülhamit dönemi Türk romanında ‘Aşk-ı memnu’ teması”. Türkoloji Dergisi, 15 (1), 19-59.
• Çıkla, S. (2004). Roman ve gerçeklik bağlamında kültür değişmeleri ve Servet-i Fünûn romanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Girard, R. (2013). Romantik yalan ve romansal hakikat. (çev.: Arzu Etensel İldem), İstanbul: Metis Yayınları.
• Huyugüzel, Ö. F. (2010). Halit Ziya Uşaklıgil. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kaplan, M. (2012). Türk edebiyatı üzerinde araştırmalar I. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kefeli, E. (2005). Halit Ziya Uşaklıgil’in romanlarında ev ve değişen anlam yükü: Mai ve siyah, Aşk-ı memnu, Kırık hayatlar. İlmî Araştırmalar, 19, 79-91.
• Koçak, O. (1996). Kaptırılmış ideal: Mai ve siyah üzerine psikanalitik bir deneme. Toplum ve Bilim. 70, 94-153.
• Korkmaz, R. (2008). René Girard’ın üçgen arzu modeli bağlamında Osmancık romanı. Tarık Buğra, (ed.: Mehmet Tekin-Ebru Burcu Yılmaz), 177-190, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Korkmaz, R. (2013). Tevarüs eden yazgı: Aşk-ı memnu. Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı, (Ed.: Ramazan Korkmaz), 166-178, Ankara: Grafiker Yayınları.
• Moran, B. (2011). Türk romanına eleştirel bir bakış I. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tanpınar, A.H. (2011). Edebiyat üzerine makaleler. (hzl.: Zeynep Kerman). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar. A.H. (2013). On dokuzuncu asır Türk edebiyatı tarihi. (hzl.: Abdullah Uçman). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tekin, M. (2014). Roman sanatı. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Uşaklıgil, H.Z. (2006). Mai ve siyah. (hzl.: Enfel Doğan). İstanbul: Özgür Yayınları.
• Uşaklıgil, H.Z. (2014). Aşk-ı memnu. (hzl.: Muharrem Kaya). İstanbul: Özgür Yayınları.
• Uşaklıgil, H.Z. (2015). Kırık hayatlar. (hzl.: Seval Karadeniz). İstanbul: Özgür Yayınları.