YUSUFELİLİ ÂŞIK MUHİBBÎ’NİN BİR MEVLİD’İ VAR MIDIR?

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 49, 264 - 276, 19.03.2025

Bestami Bilge

Öz

Türk edebiyatında şairler tarafından en çok ilgi gören şiir türlerinden biri de mevlidlerdir. Hz. Peygamber’e olan sevginin bir yansıması olarak yazılan mevlidler, 15. yüzyıldan itibaren birçok şair tarafından kaleme alınmıştır. Bu alanda yapılan çalışmalarda Türk edebiyatında 100’ün üzerinde mevlidin olduğu tespit edilmiştir. 15. yüzyılın başlarında yazılan Süleyman Çelebi’nin Vesiletü’n-Necât adlı mevlidi, Türk edebiyatında bu konunun öncüsü olmuştur. Sonraki dönemlerde de farklı şairler tarafından birçok mevlid yazılmıştır. Bazı mevlidlerin şairlerinin aynı mahlasları kullanması ve metinlerin birçok yazma nüshasının olması, kimi zaman mevlidlerin müelliflerinin karıştırılmasına yol açmıştır. Aynı mevlidin başka bir şaire atfedilmesi gibi mevlidi olmayan bir şaire de mevlid atfedilmiştir. Bu kadar çok mevlid metni ve mevlid yazmalarının içinde bunların doğal bir sonuç olduğunu kabul etmek gerekir. Bu çalışmanın konusu 19. yüzyıl halk şairi Yusufelili Âşık Muhibbî’ye atfedilen bir mevlidin aslında 15. yüzyıl şairi Celâl Muhibbî’ye ait olduğudur.

Anahtar Kelimeler

Türk Edebiyatı, Mevlid, Yusufelili Âşık Muhibbî, Celâl Muhibbî

DOES ÂŞIK MUHIBBÎ FROM YUSUFELI HAVE A MAWLID?

Öz

One of the types of poetry that attracts the most attention from poets in Turkish literature is mawlids. Hz. Written as a reflection of the love for the Prophet, mawlids have been written by many poets since the 15th century. In studies conducted in this field, it has been determined that there are more than 100 mawlids in Turkish literature. Süleyman Çelebi's mawlid called Vesiletü'n-Necât, written in the early 15th century, was the pioneer of this subject in Turkish literature. Many mawlids were written by different poets in later periods. The use of the same pseudonyms by the poets of some mawlids and the fact that there are many manuscript copies of the texts sometimes led to confusion among the authors of the mawlids. Just as the mawlid is attributed to another poet, a mawlid was also attributed to a poet who did not have a mawlid. It is necessary to accept that these are a natural result among so many mawlid texts and mawlid manuscripts. The subject of this study is that a mawlid attributed to the 19th century folk poet Yusufeli Âşık Muhibbî actually belongs to the 15th century poet Celâl Muhibbî.

Anahtar Kelimeler

Turkish Literature, Mawlid, Yusufelili Âşık Muhibbî, Celâl Muhibbî

Kaynakça

• Aksoy, H. (2007). Eski Türk edebiyatı’nda mevlidler. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. (5)9. 323-332.
• Aksoy, H. (1989). Mevlid-i nebîler ve Türk edebiyatında mevlidler. İslami Edebiyat, (2)1, 10-11.
• Ateş, A. (1954). Süleyman Çelebi Vesîletü’n-Necât-Mevlid. Ankara: TTK Yayınları.
• Aymutlu, A. (1945). Süleyman Çelebi’nin hayatı ve eserinin edisyon kritiği. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Mezuniyet Tezi.
• Aymutlu, A. (1995). Süleyman Çelebi ve Mevlid-i Şerif. İstanbul: MEB Yayınları.
• Baykal, K. (1999). Süleyman Çelebi ve Mevlid. (hzl.: Kadir Atlansoy), Bursa: Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu.
• Bilge, B. (2014). Celâl Muhibbî mevlidi: Tuhfetü'l-Hakîr (inceleme-Tenkitli Metin-Dizin). Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Çulfaz, Ş. S. (2023). Mevlid bibliyografyası. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 31, 165-229.
• Dizdaroğlu, H. (1970). Muhibbî ve mevlid’i. Folklor, 10-11-12, 14-17.
• Köksal, M. Fatih (2011). Mevlid-nâme. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kütük, R. (2018). Türk edebiyatında mevlid ve Muslihi’nin Gül-Efşan isimli mevlidi (inceleme-metin ansiklopedik fonksiyonel sözlük-tıpkısbasım). Erzurum: Ertual Akademik Yayınları.
• Levend, A. S. (1972). Dinî edebiyatımızın başlıca ürünleri. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 20, 35-80.
• Mazıoğlu, H. (1974). Türk edebiyatında mevlid yazan şairler. AÜDTCF Türkoloji Dergisi, (6)1, 31-62.
• Okiç M. T. (1976). Çeşitli dillerde mevlidler ve Süleyman Çelebi mevlidinin tercümeleri. Atatürk Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi Dergisi, 1, 19.
• Özder, Â. (1968). Ölümünün 100. yılında Yusufelili Âşık Muhibbî ve Mevlid-i Şerîf. Artvin: Yusufeli Demirkent Köyü Kalkındırma ve Güzelleştirme Derneği.
• Özder, A. (2017). Ölümünün 100. yılında Yusufelili Âşık Muhibbî ve Mevlid-i Şerif. (hzl.: Sedat Bahadır), Samsun: Yusufeli Belediyesi Yayınları.
• Pekolcay, N. (1950). Türkçe mevlid metinleri. 2 C., İstanbul: İstanbul Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Pekolcay, N. (1980). Süleyman Çelebi. Mevlid. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Sakaoğlu, S. (1989). Türk saz şiiri. Türk Dili/Türk Şiiri Özel Sayısı III (Halk Şiiri), LVII (445-450), 105-250.