“ARE YOU READY TO BEAR WITNESS?": MEMORY OF CINEMA IN THE SILENCE OF OTHERS

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 49, 482 - 495, 19.03.2025

Arda Kaya

https://doi.org/10.12981/mahder.1585048

Öz

Since their first screenings, motion pictures have also functioned as documents. This recording of life is also an emphasis on the witnessing feature of cinema. Through movies, societies are witnessed to events that they usually do not witness through scenarios or documentary images. And documentaries are one of the film genres that enable witnessing in this way. The documentary film “The Silence of Others” (Carracedo and Bahar, 2018) tells the story of people who witnessed the social traumas during the Franco era in Spain and their struggle against the “Pact of Forgetting” in the country. The director is also involved in this process. This situation is important in showing how social traumas are represented in cinema and how films turn into a tool of remembrance. The aim of this study is to reveal how cinema creates witness memory through documentary film. Thematic analysis will be used as a method in the research. As a result of the research, important conclusions were reached about how cinema as a means of documentation witnesses societies to narratives about the past. One of the most important things that can be suggested based on this study is that narratives of the past should be examined not only as narratives of the past but also as narratives of the future. As a result of the research, it was determined that the documentary contributes to the formation of the audience's memory by referring to testimonies.

Anahtar Kelimeler

Cinema Memory, Documentary, Trauma, Film Studies, Collective Memory

“TANIKLIK ETMEYE HAZIR MISIN?”: DİĞERLERİNİN SESSİZLİĞİ FİLMİNDE SİNEMANIN BELLEĞİ

Öz

Sinema filmleri ilk gösterimlerinden bu yana belge bırakma işlevi de görmektedirler. Yaşamın bu şekilde kaydedilmesi aynı zamanda sinemanın tanık olma özelliğine de yapılan bir vurgudur. Sinema filmleri aracılığıyla toplumlar genellikle tanık olmadığı olaylara senaryolar veya belge görüntüler aracılığıyla tanık edilirler. Belgeseller de bu şekilde tanık olmayı sağlayan film türlerindendir. “Diğerlerinin Sessizliği” (Carracedo ve Bahar, 2018) adlı belgesel filmde İspanya’da Franco dönemindeki toplumsal travmalara şahit olan kişiler ve onların ülkedeki “Unutma Anlaşması”na karşı gösterdikleri mücadele anlatılmaktadır. Filmde yönetmen de bu sürece dahil olmuştur. Bu durum toplumsal travmaların sinemada nasıl temsil edildiği ve filmlerin hatırlama aracına nasıl dönüştüğünü göstermesi bakımından oldukça önemlidir. Bu çalışmanın amacı sinemanın belgesel film aracılığıyla tanık belleğini nasıl oluşturduğunu ortaya koymaktır. Araştırmada yöntem olarak tematik analiz kullanılacaktır. Araştırma sonucunda belgeleme aracı olarak sinemanın geçmişe dair anlatılara toplumları nasıl tanık ettiğine dair önemli sonuçlara varılmıştır. Yine bu çalışmadan yola çıkarak önerilebilecek en önemli şeylerden biri geçmiş anlatılarının aslında sadece geçmişin değil aynı zamanda geleceğin anlatısı olarak da incelenmesi gerekliliğidir. Araştırma sonucunda belgeselin tanıklıklara başvurarak seyircinin belleğinin oluşumuna katkı sunduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sinema Belleği, Belgesel, Travma, Film Çalışmaları, Kolektif Bellek

Kaynakça

• Akbulut, H. (2010). Bellek olarak belgesel sinema: Son dönem belgesel sinemasına bir bakış. sinecine, 1(2), 119-124.
• Akbulut, H. (2018). Bugünün yeni Türkiye sineması’nda geçmişi anımsamak. Panorama, Kadir Has Üniversitesi Bilim, Kültür, Sanat Dergisi, Yeni Türk/iye Sineması Özel Sayısı, 29, 25-27.
• Aytekin, H. (2017). Türkiye’de toplumsal değişme ve belgesel sinema. İstanbul: Belgesel Sinemacılar Birliği.
• Anderson, B. (2017). Hayali cemaatler. mMlliyetçiliğin kökenleri ve yayılması. (translated by İ. Savaşır), İstanbul: Metis.
• Augé, M. (2019). Unutma biçimleri. (translated by M. Sert), İstanbul: Yapı Kredi.
• Benjamin, W. (2013). Pasajlar. (translated by A. Cemal). İstanbul: Yapı Kredi.
• Beşikçi, M. (2019). Cihan harbi’ni yaşamak ve hatırlamak. Osmanlı askerlerinin cephe hatıraları ve Türkiye’de birinci dünya savaşı hafızası. İstanbul: İletişim.
• Carracedo, A. - Bahar, R. (2018). The silence of others [Film]. Spain, USA: Semilla Verde Productions, Lucernam Films, American Documentary.
• Draaisma, D. (2018). Unutmanın kitabı. Rüyalarımızı neden hemen unuturuz, anılarımız neden sürekli değişir? (translated by D. Muradoğlu.),İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Erkol, Ç. G. (2014). Taş üstüne taş koymak: 12 Mart romanlarında görgü tanığı belleğinin yazınsallaştırılması. Nasıl Hatırlıyoruz? Türkiye’de Bellek Çalışmaları, (ed.: L. Neyzi), 41-63, İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Fulford, R. (2014). Anlatının gücü. Kitle kültürü çağında kikayecilik. (translated by E. Kardelen), İstanbul: Kolektif.
• Halbwachs, M. (2018). Kolektif bellek. (translated by Z. Karagöz), İstanbul: Pinhan. Hall, S. (2017) Temsil. (translated by İ. Dündar), İstanbul. Pinhan.
• Köse, H. - İpek, Ö. (2016). Önsöz. Gözdeki Kıymık: Yeni Türkiye Sinemasında Madun ve Maduniyet İmgeleri. (eds.: Hüseyin Köse - Özgür İpek), 11-21. İstanbul: Metis.
• Mills, A. (2014) Hafızanın sokakları. İstanbul’da peyzaj, hoşgörü ve ulusal kimlik. İstanbul: Koç Üniversitesi.
• Dupont-Monod, C. (2024). Taşların anlattığı. (translated by B. Bozkurt), İstanbul: İletişim.
• Neyzi, L. (ed.). (2014). Nasıl hatırlıyoruz? Türkiye’de bellek çalışmaları. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Neyzi, L. (2016) İstanbul’da hatırlamak ve unutmak. Birey, bellek ve aidiyet. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Nora, P. (2006). Hafıza mekânları. (translated by M. E. Özcan), Ankara: Dost.
• Sarlo, B. (2012). Geçmiş zaman. Bellek kültürü ve özneye dönüş üzerine bir tartışma. (translated by P. B. Charum and D. Ekinci), İstanbul: Metis.
• Sebald, W. G. (2016). Hava savaşı ve edebiyat. (translated by H. Demirel), İstanbul: Can.
• Susam, A. (2015). Toplumsal bellek ve belgesel sinema. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sönmez, S. (2015). Filmlerle hatırlamak. Toplumsal travmaların sinemada temsil edilişi. Metis: İstanbul.
• Tekrin, D. - Bozkurt, G. (2023). “Offenes Heımatmuseum Bıllerbeck” projesinin kent, bellek ve iletişim bağlamında örnek olay olarak incelenmesi. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 13 (1), 22-35.
• Traverso, E. (2019). Geçmiş kullanma kılavuzu. Tarih, bellek, politika, (translated by I. Ergüden), İstanbul: İletişim.
• Trouillot, M. R. (2015). Geçmişi susturmak. Tarihin üretilmesi ve iktidar. (translated by S. O Zeybek). İstanbul: İthaki.
• Yaren, Ö. (2015). Göçmen sinemasını yeniden düşünmek. Moment Dergi, 2(1), 207-223.
• Yılmaz, S. (2016) Parçalanan hayatların arenası olarak belgesel film ya da “belge’sele giden” hayatlar. Gözdeki Kıymık: Yeni Türkiye Sinemasında Madun ve Maduniyet İmgeleri. (eds.: H. Köse and Ö. İpek), 65-95, İstanbul: Metis.