KEMANE İCRASINDA YAY UYGULAMALARI: DETACHE VE LEGATO TEKNİKLERİ

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 49, 513 - 529, 19.03.2025

Mehmet Şimşek

Öz

Makalede, kemane çalgısına yönelik sıklıkla kullanılan detache ve legato yay tekniklerinin icrasına ve icranın müzik yazısına dönüştürülmesine yönelik yaklaşımların ortaya koyulması amaçlanmaktadır. Çalışma, nitel araştırma yöntemleri çerçevesinde hazırlanmış betimsel bir çalışmadır. Araştırmada, kemane icrasında kullanılan sağ el tekniklerinin tespiti için doküman incelemesi yapılmıştır. Öncelikle, kemane çalgısının tarihsel süreci hakkında bilgi verilmiş, çalgının icra ortamlarının gelenekten günümüze değişimi ve gelişimi anlatılmıştır. Literatürde ulaşılabilen kemane, kamança ve keman çalgıları ile ilgili metotlar ve akademik yayınlar incelenerek, yaylı çalgıların icrasında kullanılan sağ el teknikleri detaylı bir şekilde açıklanmıştır. Detache ve legato yay tekniklerinin kemane icrasında uygulanmasına yönelik alıştırmalar önerilmiş, yanı sıra bu tekniklerin türkülerden örneklenen pasajlar üzerinde nasıl uygulanacağı gösterilmiştir. Bu bağlamda, kemane icra üslubu çerçevesinde kişisel bir yorum anlayışıyla Kerimoğlu Zeybeği’nin (Şu Muğla’nın Çamları) transkripsiyonu yapılmış, detache ve legato yay teknikleri; sembolleriyle detaylandırılarak nota üzerinde ifade edilmiştir. Bu çalışmadan çıkan sonuçlar üzerinden kemane çalgısına özgü, çalgının icra üslubunu ve yay tekniğini ön plana çıkaran bir müzik yazısı geliştirilmiştir. Çalışmada önerilen yaklaşımların, kemane icrasının yay tekniklerine, bu tekniklerin müzik yazısına ve öğretime aktarılmasına mütevazi bir katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaylı Çalgılar, Kemane, Yay Tekniği, Detache, Legato

BOWING TECHNIQUES IN KEMANE PERFORMANCE: DETACHÉ AND LEGATO TECHNIQUES

Öz

This paper explores the execution of commonly used bowing techniques, detaché and legato, in Kemane performance and their conversion into musical notation. A document analysis was conducted to identify the right-hand techniques used in Kemane’s performance in this descriptive qualitative research. First, the Kemane historical development was outlined, highlighting the transformation and evolution of its performance contexts from tradition to the present day. By examining available methods and academic publications on Kemane, kamancheh, and violin, the right-hand techniques used in bowed string instrument performance were analyzed in detail. Exercises for applying the detaché and legato bowing techniques in Kemane performance were proposed, along with demonstrations of their application in musical passages excerpted from Turkish folk songs. In this context, a personal interpretative approach to the performance style of the Kemane was adopted in the transcription of Kerimoğlu Zeybeği (Şu Muğla’nın Çamları), where the detaché and legato techniques were detailed using symbols and expressed in musical notation. Based on the findings of this study, a music notation system specific to the Kemane was developed, emphasizing the instrument’s performance style and bowing techniques. It is anticipated that the approaches suggested in this study can contribute to the development of bowing techniques in Kemane performance, their representation in musical notation, and their integration into pedagogy.

Anahtar Kelimeler

Bowed String Instruments, Kemane, Bowing Technique, Detaché, Legato

Kaynakça

• Aktüze, İ. (2003). Ansiklopedik müzik sözlüğü. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Bircan, O. (2010). Kemane icrasında artikülasyon ve yay uygulamaları. İstanbul: Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Crickboom, M. (1950). The violin I. Paris: Schott Freres.
• Çelik, Ö. (2018). Batı Anadolu’da kabak kemane ve icra geleneği. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Halk Bilimi Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Durmaz, E. (2021). Devlet konservatuvarları lisans düzeyi kemane dersi için öğretim program önerisi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Eşigül, T. (2018). Orta Anadolu Abdalları'nın keman icrâ özelliklerinin tespiti ve kabak kemane’ ye uyarlanması. Ankara: Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• İmanova, O.- Recebova, R. (2005). Kamança mektebi. Bakü: Şirvan Neşr.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Journal Of Social Sciences Institute), 8(15), 170-189.
• Michels, U.- Vogel, G. (2013). Müzik atlası. (çev.: Semih Uçar). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Suzuki, D. (1978). Suzuki violin school violin part volume I. Florida: Summy-Birchard.
• Şimşek, M. (2013). Teke yöresi Burdur ili mahalli kemane icracılarının yöresel kemane çalım teknikleri. İstanbul: Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Şimşek, M. (2022). Teke yöresi Yörük Türkmenlerinin sosyokültürel hayatındaki yaylı çalgıların incelenmesi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Yıldırım, A. - Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 11. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yöntem, V. (2022). Kabak kemane eğitiminde sağ ve sol el tekniklerini geliştirici özgün etüt ve eser önerileri. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.