YAFES'İN OĞULLARI VE YÜZÜKLERİN EFENDİSİ: MİTOLOJİK VE TEMATİK BİR KARŞILAŞTIRMA

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 51, 1528 - 1552, 28.09.2025

Neslihan Karakuş , Kerim Gedik , Gamze Hotaman

https://doi.org/10.12981/mahder.1601832

Öz

Öz: Edebi eserlerin karşılaştırmalı analizi, farklı kültürel ve tematik yapıların anlaşılmasında önemli bir rol oynamış ve medeniyetlerin düşünce dünyasını keşfetmemize olanak tanımıştır. Bu çalışma, Yafes'in Oğulları ve Yüzüklerin Efendisi romanlarını karşılaştırarak, iki eserin tematik yapıları, mitolojik unsurları ve karakter gelişimlerini derinlemesine incelemiştir. Yüzüklerin Efendisi'ndeki mitolojik unsurların, Türk mitolojisinde köklü bir geçmişe sahip olduğu ve bu unsurların Türk halk edebiyatında inançlarımızda, gelenek ve göreneklerimizde yaşadığı savı, çalışmanın temel inceleme noktalarından biri olmuştur. Nitel araştırma yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen bu incelemede, veriler doküman analizi yöntemiyle değerlendirilmiştir. Yüzüklerin Efendisi, Batı mitolojisinin güçlü bir temsilcisi olarak ele alınırken, Ufuk Tufan’ın Türk mitolojisini kurgusal bir yapıyla gençlere sunan fantastik kurgu romanı karşılaştırma unsuru olarak seçilmiştir. Bu araştırma, Batı edebiyatının Doğu kültüründen nasıl etkilendiğini ve iki farklı kültürün edebi değerlerini nasıl yansıttığını ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Yafes , Yüzüklerin Efendisi , Mitoloji , Fantastik edebiyat , Türk mitolojisi , Tematik karşılaştırma

Yafes'in Oğulları and The Lord of the Rings: A Mythological and Thematic Comparison

Öz

Abstract: Comparative analysis of literary works plays a significant role in understanding different cultural and thematic structures, allowing us to explore the intellectual world of civilizations. This study has deeply examined the thematic structures, mythological elements, and character developments in the novels Yafes'in Oğulları and The Lord of the Rings. One of the main points of analysis is the argument that the mythological elements in The Lord of the Rings have deep roots in Turkish mythology and that these elements have lived on in our beliefs, traditions, and customs through Turkish folk literature. This study, conducted using a qualitative research method, has evaluated data through the document analysis method. While The Lord of the Rings has been considered a strong representation of Western mythology, Ufuk Tufan's fantasy fiction novel, which presents Turkish mythology in a fictional framework to younger audiences, has been chosen as the comparative element. This research has revealed how Western literature has been influenced by Eastern culture and how the literary values of these two distinct cultures are reflected.

Anahtar Kelimeler

Yafes , The Lord of the Rings , Mythology , Fantasy Literature , Turkish Mythology , Thematic Comparison

Kaynakça

• Ağan, S. (2017). Susanna Tamaro’nun ‘Atla, Bart!’ isimli çeviri çocuk romanında fantastik kurgu. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR), 1(1), 31–41.
• Aliyev, R. (2020). Türk mitolojisi. Ankara: Astana Yayınları.
• Alsharab, O. F. (2019). The most popular fantasy novel in the beginning of twenty-first century ‘Harry Potter’. International Journal of English Literature and Social Sciences, 4 (4), 1061-164.
• Aslan, E. (2021). Türk halk edebiyatı. 7. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Asutay, H. (2014). Çocuk ve gençlik yazınında fantastik kavramı. Türk Dili Dergisi, 756, 642, 652.
• Ataseven, F. –Özenç Kasımoğlu, M. (2019). J.R.R. Tolkien’in orta dünya mitolojisi: Bir metinlerarasılık çalışması. International Language Literature and Folklore Researchers Journal, 7, 1–8.
• Avcı, A. (2014). Yüzüklerin Efendisi’nde yitik toplumsal masumiyet. Marmara İletişim Dergisi, 12(12), 45–51.
• Aydın, U. U. (2003). Romantizmin popülerleşmesi ve Tolkien. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Bayat, F. (2019). Mitolojiye giriş. 7. Baskı, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Bayraktar, M. - Çalışkan, Ş. S. (2021). Fantastik çocuk yazınında Türk mitolojisinin bulunma durumu: Yeşim taşı efsanesi. Turkish Studies- Language, 16(3), 1559–1572.
• Bogenbayev, N. - Calmırza, A. (2014). Eski Türk dünya görüşündeki kut ve karga kavramları. Milli Folklor Dergisi, 13(103), 69–79.
• Carter, L. (2003). Tolkien: A look behind The Lord of the Rings. London: Gollancz.
• Çakır, E. Y. (2020). Fantastik filmlerde figür ve olay örgüsü bağlamında stereotipler: "yüzüklerin efendisi" analizi. Dördüncü Kuvvet Uluslararası Hakemli Dergi, 3(1), 77–99.
• Çetindağ, G. (2007). Türk kültüründe mağara motifi, 38. ICANAS Uluslararsı Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 10-15 Eylül Ankara, Bildiriler. Cilt 1, 443-455.
• Çolak, F. (2016). Çocuk edebiyatı materyali olarak folklorik ürünler ve Eflatun Cem Güney’in bu konudaki görüşleri. The Journal of Turkic Language and Literature Surveys (TULLIS), 1(2), 64–70.
• Çoruhlu, Y. (2002). Türk mitolojisinin anahatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Erdem, S. (2011). Büyülü gerçekçilik ve halk anlatıları. Millî Folklor, 12(91), 175–188.
• Eryılmaz, Ç. (2018). Tolkien’in yüzüklerin efendisi eserinin çevreci analizi: Yıkıcı endüstriye karşı kır yaşamı. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1/2), 93–118.
• Eyüboğlu, D. C. (2021). Dede Korkut'taki Karacuk Çoban. Oğuz-Türkmen Araştırmaları Dergisi (OTAD), 2, 134–179.
• Eyüboğlu, D. C. (2023). Dede Korkut’taki Demirkapı. Düşünce Dünyasında Türkiz, 14(66), 77–119.
• Finn, R. J. (2005). Arthur and Aragorn: Arthurian influence in “the lord of the rings”. Mallorn: The Journal of the Tolkien Society, 43, 23–26.
• Gültepe, N. (2013). Türk mitolojisi. İstanbul: Kumsaati Yayınları.
• Güney, E. C. (1966). Folklor ve eğitim. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Güven, Ö.- Hergüner, G. (1999). Türk kültüründe avcılığın temel dayanakları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(5), 32–49.
• İnan, A. (1976). Eski Türk dini tarihi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Jackson, R. (2008). Fantasy: The literature of subversion. UK: Taylor & Francis.
• Karatay, H. (2015). Eleştirel düşünme ve okuma alışkanlığı becerilerinin geliştirilmesi için edebiyat halkası: Kitap eleştirisi modeli. Milli Eğitim Dergisi, 45(208), 6–17.
• Khakimova, K. (2021). The genre of fantasy and its characteristic features (The novel “the lord of the rings” by J.R.R. Tolkien). Scientific Reports of Bukhara State University, 5, 217–225.
• Kreeft, P. (2009). The philosophy of Tolkien: The worldview behind the lord of the rings. Ignatius Press.
• Leeming, D. A. (2020). A’dan z’ye dünya mitolojisi. (çev.: N. Soysal), 4. Baskı, İstanbul: Say Yayınları.
• Miles, B. M. - Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. 2.th ed., New York: SAGE Publication.
• Nalbantoğlu, F. (2017). J. R. R. Tolkien'in yüzüklerin efendisi romanında fantastik karakterlerin yaratımında kullanılan görsel çağrışım kodlarının sahne ve gösteri sanatları bağlamında incelenmesi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Nikolajeva, M. (2012). The development of children’s fantasy. The Cambridge Companion to Fantasy Literature, (eds.: E. James - F. Mendlesohn), 50–61, Cambridge: Cambridge University Press.
• Ohman, A. (2005). Qualitative methodology for rehabilitation research. Journal of Rehabilitation Medicine: Official Journal of the UEMS European Board of Physical and Rehabilitation Medicine, 37, 273–280.
• Oziewicz, M. (2008). Joseph Campbell’s “new mythology” and the rise of mythopoeic fantasy. The AnaChronisT, 13, 114-130.
• Ögel, B. (1995). Türk mitolojisi. C. II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Ögel, B. (2010). Türk mitolojisi, 5. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Özlük, N. (2011). Türk edebiyatında fantastik roman. İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Richter, D. H. (1987). Gothic fantasia: The monsters and the myths: A review-article. The Eighteenth Century, 28(2), 149–170.
• Rosenberg, D. (2003). Dünya mitolojisi, büyük destan ve söylenceler antolojisi. (çev.: Koray Akten vd.), 3. Baskı, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Seyidoğlu, B. (2021). Mitoloji üzerine araştırmalar. 10. Baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Temizer, G. M. - Ayyıldız, A. (2022). Sosyolojik bir gerçeklik olarak Türk mitolojisi ve sanata yansımaları. STAR Sanat ve Tasarım Araştırmaları Dergisi, 3(5), 111–135.
• Tolkien, J. R. R. vd. (1999). Yüzüklerin efendisi. İstanbul: Metis Yayınları.
• Tufan, U. (2020). Yafes’in oğulları: Yada taşı efsanesi 1. İstanbul: Nesil Yayınları.
• Uğur, V. (2011). Türk edebiyatında fantastik roman. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 42(42), 133–154.
• Yayan, G. H. - Uçar, B. (2019). Türk mitolojisinde yer alan sembollerin Muzaffer Akyol’un eserlerine yansımaları. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 6(32), 203–220.
• Yılar, Ö. (2010). Mit-efsane ve eğitim. Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 383–392.
• Yıldırım, D. (1997). Türklerin yılbaşı/ özgürlük günü bayramı. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 4, 1-4.
• Yükselen, B. N. vd. (2021). Yüzüklerin efendisi örneği üzerinden fantastik romanlarda gerçeklik. Bilim Armonisi, 4(2), 72–76.