SHİBORİ TEKNİĞİ İLE TEKSTİL YÜZEYLERİNDE ÜÇ BOYUTLULUK

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 51, 1788 - 1809, 28.09.2025

Dilber Yıldız

https://doi.org/10.12981/mahder.1601871

Öz

Tekstil tasarımında yüzey manipülasyonları ile estetik ve işlevsel çeşitlilik sağlamak giderek önem kazanmaktadır. Geleneksel Japon katlama, büzme ve bağlama yöntemi olan Shibori tekniğini kullanarak tekstil yüzeylerinde üç boyutlu efektler elde edilmektedir. Bu çalışmada, pamuklu kumaş yüzeylerinde Shibori tekniğinin farklı varyasyonları kullanılarak üç boyutlu ve zengin dokulu yüzeyler elde etmek amaçlanmıştır. Böylelikle hem geleneksel el sanatlarının çağdaş tekstil tasarımına entegrasyonuna katkı sağlamayı hem de yenilikçi yüzey tasarımı olanaklarını araştıran deneysel bir çalışmadır. Yapılan uygulamalarda, Doğu Asya kökenli Shibori ile Anadolu’ya özgü geleneksel motiflerin birleşimi, yeni ve özgün tasarımlar ortaya koymuştur. Shibori tekniklerinin kumaşın yapısal formuna müdahalesi, renklerin derinlik kazanmasını ve yüzeyin hareketli, dinamik bir görünüme bürünmesini sağlamıştır. Shibori tekniği, tekstil yüzeylerinde üç boyutlu görsel ve dokunsal etkiler oluşturmak için etkili bir yöntem midir ve Shibori tekniği, geleneksel Anadolu motifleriyle sentezlendiğinde tekstil yüzeylerinde üç boyutlu bir estetik ve kültürel ifade yaratmada ne derece etkili olmaktadır sorularına yanıt aramıştır. Sonuç olarak, geleneksel tekniklerin çağdaş tasarım anlayışıyla buluşturularak hem estetik hem de kültürel değer taşıyan üç boyutlu altı adet tekstil yüzeyi oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Shibori , Japonya , Üç Boyutluluk , Desen , Kumaş Yüzeyi

THREE DIMENSIONALITY ON TEXTILE SURFACES WITH THE SHIBORI TECHNIQUE

Öz

Providing aesthetic and functional diversity through surface manipulations in textile design is becoming increasingly important. Three-dimensional effects can be achieved using on textile surfaces using the Shibori technique, a traditional Japanese folding, puckering, and binding method. The primary aim of this study was to obtain three-dimensional and richly textured surfaces by using different variations of the Shibori technique on cotton fabric surfaces. Thus, it is an experimental study that both contributes to the integration of traditional handicrafts into contemporary textile design and explores innovative surface design possibilities. In the applications, the combination of Shibori, originating from East Asia, and traditional motifs specific to Anatolia have created new and original designs. The intervention of Shibori techniques into the fabric’s structural form has enabled the colors to gain depth and the surface to take on a dynamic and lively appearance. The study sought answers to the questions of whether the Shibori technique is an effective method for creating three-dimensional visual and tactile effects on textile surfaces and to what extent the Shibori technique is effective in creating a three-dimensional aesthetic and cultural expression on textile surfaces when synthesized with traditional Anatolian motifs. As a result, six three-dimensional textile surfaces that carry both aesthetic and cultural value have been created by combining traditional techniques with contemporary design understanding.

Anahtar Kelimeler

Shibori , Japan , Three-Dimensionality , Pattern , Fabric Surface

Kaynakça

• Alptekin, S. (2020). Shibori sanatı tekniğinin dijital baskı uygulamaları kapsamında giyilebilir sanat ürünü ile ifade edilmesi. İstanbul: Beykent University Graduate School of Education Unpublished Master's Thesis.
• Cousin, F. (2014). Chemis de couleurs. Proceedings of the 9th International Shibori Symposium: Resist Dye on the Silk Road, Shibori, Clamp Resist, and Ikat. (eds.: A. Luximon et al), 1–4, Hangzhou, China.
• Ercivan, G. B. (2017). Rezerve boyalı tekstillerin gelenekten modern tekstil tasarımları ve uygulamalarına dönüşüm süreci. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, 17, 87–101.
• Fıçıcıoğlu, A. (2015). Tokat yazmacılığı ve shibori sentezi ile çağdaş uygulamalar. İstanbul: Haliç University Institute of Social Sciences Unpublished Master's Thesis in Art.
• Gunner J. (2007). Shibori for textile artists. New York: Kodansha America.
• Halaçeli, H. (2011). Dokuma-sıkıştırma-rezerve boyama tekniği ile kumaş yüzeylerinde üç boyutluluk araştırmaları. TMMOB Tekstil Mühendisleri Odası, 84, 32-37.
• Kırmızı, G. M. (2005). Giyilebilir sanat bağlamında gelenekselden güncele shibori tekniği uygulamaları. İzmir: Dokuz Eylül University Faculty of Fine Arts Department of Textiles Unpublished Bachelor's Thesis.
• Wada, Y., at al. (1983). Shibori: The inventive art of Japanese shaped resist dyeing. New York: Kodansha International.
• Wada, Y. I. (2002). Memory on cloth: Shibori now. New York: Kodansha International Ltd.
• Yıldız, E. (2016). Tekstilde shibori ve stencil baskı tekniğinin sanatsal uygulamaları. İstanbul: Istanbul Aydın University Institute of Social Sciences Published Master's Thesis.