İbadet Yapıları Bağlamında Tarihi Yapılarda Dönüşüm Olgusunun İrdelenmesi

Yıl 2022, , 150 - 160, 01.12.2022

Sevim Ateş Can , Şükran Karabacak

https://doi.org/10.29048/makufebed.1034462

Öz

Tarihi yapılar dönemin kültürel, sosyal, ekonomik özelliklerini beraberinde getiren toplumsal zenginliktir. Tarihi ibadet yapıları ise kentlerin simge yapıları olan önemli mekânlardır. Zaman içinde değişen şartlar, tarihi yapıların özgün işlevlerinin ortadan kalkmasına neden olmakta, yapıların yeniden kullanılabilmeleri için bazı müdahaleler gerektirebilmektedir. Çalışmada, tarihi ibadet yapılarına uygulanan müdahale yaklaşımları dönüşüm olgusu çevresinde, ek tasarım, cephe korunarak iç mekânın dönüşümü ve tamamlama uygulaması şeklinde gruplara ayrılarak irdelenmektedir. Bu yaklaşımlar, Dünya’dan ve ülkemizden seçilen örnekler üzerinden ele alınmıştır. Değişen süreçte, tarihi yapıların kimliğine zarar vermeden, tarihi yapıya yeni anlamlar katarak yapının dönüştürülmesi müdahalesiyle ilgili uygu-lanmış örnekler ışığında bilgiler veren bir çalışma oluşturulmuştur. Çalışmanın amacı, tarihi ibadet yapılarında dönüştürme uygulamalarının örnekleriyle incelenmesi sonucu koruma bilincinin yerleşmesini sağlamak ve müdahalelerde çağdaş bir bakış açısı oluşturmaya çalışmaktır.

Anahtar Kelimeler

Dönüşüm, ek yapı, ibadet yapıları, tamamlama, tarihi yapılar

Teşekkür

Bu makale, 27-29 Ekim 2021 tarihinde 1. Uluslararası Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Sempozyumu’nda sözlü bildiri olarak çevrimiçi sunulmuştur. Sempoz-yum bildiri kitabında yayınlanmış olan özet verileri kullanılarak hazırlanmıştır.

Examination of Transformation in Historical Buildings within the Context of Worship Buildings

Öz

Historical buildings are social richness that brings the cultural, social and economic characteristics of the period. Historical places of worship are important places that are symbols of cities. Changing conditions over time cause the original functions of historical buildings to disappear, and some interventions may be required for the buildings to be reused. In the study, the intervention approaches applied to historical places of worship are examined by dividing them into groups as additional design, the transformation of the interior by preserving the facade, and the application of completion, around the phenomenon of transformation. These approaches are discussed through selected examples from the world and our country. In the changing process, a study has been created that gives information in the light of applied examples about the intervention of transforming the historical structure by adding new meanings to the historical structure without harming the identity of the historical buildings. The aim of the study is to establish the awareness of conservation and to try to create a contemporary perspective in interventions as a result of examining the conversion practices in historical places of worship.

Anahtar Kelimeler

Transformation, additional building, worship buildings, completion, historical buildings

Kaynakça

• Ahunbay, Z. (1996). Tarihi çevre koruma ve restorasyon. YEM Yayın, İstanbul, 172.
• Ahunbay, Z. (2009). Tarihi çevrede koruma ve restorasyon. YEM Yayın, İstanbul.
• Ahunbay, Z. (2013). 2013’ün tartışmalı yeniden kullanım ve ihyaları. TMMOB Mimarlık Dergisi, İstanbul, (374): 49-53.
• Akbıyık, N. (2013). Tarihi çevrede yeni yapı olgusu ve bağlam ilişkisinin güncel uygulamalar üzerinden irdelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ateş Can, S., Tuncer, H. (2019). A transformation process from Rum church to museum: Burdur Natural History Museum. International Civil Engineering and Architecture Conference, Volume 2: Architecture, Trabzon, 725-732.
• Ateş Can, S. (2021). Kişisel arşiv, İstanbul.
• Bekar, E. (2018). The design of new buildings in historical urban context: formal interpretation as away of transforming architectural elements of the past. Yüksek Lisans Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Güç, A. (2003). Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, “ Mabed” maddesi, 27: 276-280, Ankara.
• Kafa Duran, E., Köşklük Kaya, N. (2020). Arkeolojik alanlarda uygulanan bütünleme (tamamlama) müdahalelerinin değerlendirilmesi: Metropolis örneği. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 50: 255-274, Isparta.
• Kılıç, A. (2015). Tarihi çevrede yeni yapı-yeni ek bağlamında Norman Foster yapıları. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Özel, B. (2006). Eski yapıların yeni işlevle değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Sağlam, K., Tavşan, C. (2019). Tarihi çevrede çağdaş eklerin biçimsel ve kavramsal kriterlere bağlı değerlendirilmesi. Yakın Doğu Üniversitesi Yakın Mimarlık Dergisi, 3(1): 48-65.
• Sargın, H. (2012). Havra, kilise ve cami iç mekânlarına ibadethane kimliğini kazandıran mekânsal imge ve sembollerine ilişkin ortak kavramlar. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Eskişehir.
• TDK (2011). Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• URL-1 (2021). https://www.nps.gov/tps/standards/applying-rehabilitation/successful-rehab/additions.htm (Erişim Tarihi:15.09.2021)
• URL-2 (2021). https://ar.smarthomemaking.com/highly-modern-studio-extension-to-historic-church-in-new-jersey-usa (Erişim Tarihi: 21.06.2021)
• URL-3 (2021). https://www.homedit.com/contemporary-studio-extension-for-a-new-jersey-church/ (Erişim Tarihi: 08.08.2021)
• URL-4 (2021). https://www.archdaily.com/485573/st-james-cathedral-centre-architectsalliance (Erişim Tarihi: 21.06.2021)
• URL-5 (2021). https://archpaper.com/2014/03/architectsalliance-designs-a-contemporary-cloister-for-toronto-cathedral/ (Erişim Tarihi: 21.06.2021)
• URL-6 (2021). https://weburbanist.com/2017/04/24/transparent-intentions-13-glass-additions-to-historic-architecture/3/ (Erişim Tarihi: 20.06.2021)
• URL-7 (2021). https://www.archdaily.com/251389/convent-de-sant-francesc (Erişim Tarihi: 21.06.2021)
• URL-8 (2021). https://www.archdaily.com/927944/restoration-of-abandoned-church-connects-man-nature-and-god(Erişim Tarihi: 24.05.2021)
• URL-9 (2021). https://www.ebay.co.uk/itm/392111599434 (Erişim Tarihi: 09.08.2021)
• URL-10 (2021). https://urbantraipsing.wordpress.com/tag/lancaster-gate/ (Erişim Tarihi: 21.06.2021)
• URL-11 (2021). https://www.mvmkarchitecture.com/copy-of-622-628-summit (Erişim Tarihi: 21.06.2021)
• URL-12 (2021). https://www.archdaily.com/72192/kolumba-musuem-peter-zumthor (Erişim Tarihi: 04.07.2021)
• URL-13 (2021). http://www.eskiistanbul.net/863/ustte-cihangir-camii-ve-altta-suheyl-bey-camii-findikli (Erişim Tarihi: 21.06.2021)
• URL-14 (2021). https://www.arkitera.com/haber/mimar-sinan-camisine-cumbali-ek-bina (Erişim Tarihi: 21.06.2021)
• Ülger, G. (2013). Tapınma ritüeli ile ibadet mekanı arasındaki ilişkinin gösterge bilimsel bağlamda okunması: Cemevi yapıları. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Zakar, L. (2013). Restorasyon uygulamalarında kullanılan çağdaş teknikler. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Zeren, M.T. (2010). Tarihi çevrede yeni ek ve yeni yapı olgusu. Yalın Yayıncılık, İzmir.