Spor Yapan Bireylerde Sosyal Fiziksel Kaygıya İlişkin Çalışmaların Sistematik İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 76 - 101, 30.06.2025

Abdullah Bozdoğan , Vahit Ciriş

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkiye genelinde spor yapan bireylerde sosyal fizik kaygısı ile ilgili yayımlanan makale, yüksek lisans ve doktora tezlerinin incelenerek ilgili alan yazının genel durumunu saptamaktır. Bu amaç doğrultusunda nitel araştırma yöntemlerinden biri olan sistematik derleme modeli benimsenmiştir. Araştırmanın veri gurubu, Yükseköğretim kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanında yer alan lisansüstü tezler ve akademik veritabanlarındaki makalelerden oluşmaktadır. Bu kapsamda 2006-2024 yılları arasında spor yapan bireylerde sosyal fizik kaygısını konu alan 44 çalışma incelenmiştir. Çalışmalar 7 kriter bakımından incelenmiştir. Verilerin analizinde öncelikle kriterlere ilişkin bulguların belirlenmesi için Excel ve Word programları kullanılmıştır. Ardından kriterlere ilişkin bulgularda yer alan kod-alt kod bölümler modelleri MAXQDA 2020 programı yardımıyla geliştirilmiştir. Son olarak kod bulutunun oluşturulmasında MAXQDA 2020 kullanılmıştır. Sonuçlar; sosyal fiziksel kaygı ile diğer değişkenin ilişkisi olduğu görülmüştür. Diğer değişken ile ilişkide hem pozitif ilişki hem de negatif ilişkiye sıklıkla rastlanmıştır. En sık görülen ilişkili değişkenler benlik algısı ve beden imgesinden hoşnut olmadır. Sosyal fizik kaygısını etkileyen faktörlere ilişkin bulgular açısından 44 araştırma incelendiğinde cinsiyet, yaş, faktörün yer almadığı ve aile gelir durumu kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Spor yapan birey , Sporcu , Sosyal Fizik Kaygı

Etik Beyan

Çalışma sistematik inceleme olması sebebiyle etik kurul belgesinden muaftır.

Destekleyen Kurum

Çalışmayı destekleyen bir kurum bulunmamaktadır.

Proje Numarası

Proje numarası bulunmamaktadır.

A Systematic Review of Studies on Social Physical Anxiety in Individuals Participating in Sports

Öz

The aim of this study is to determine the general status of the related literature by examining the articles, master's and doctoral theses published in Turkey about social physical anxiety in individuals engaged in sports. For this purpose, the systematic review model, which is one of the qualitative research methods, was adopted. The data group of the research consists of postgraduate theses in the National Thesis Center database of the Council of Higher Education and articles in academic databases. In this context, 44 studies on social physical anxiety in individuals doing sports between 2006 and 2024 were analyzed. The studies were analyzed in terms of 7 criteria. In the analysis of the data, Excel and Word programs were used to determine the findings related to the criteria. Then, code-subcode section models in the findings related to the criteria were developed with the help of MAXQDA 2020 program. Finally, MAXQDA 2020 was used to create the code cloud. The results showed that there was a relationship between social physical anxiety and the other variable. Both positive and negative relationships were frequently observed in the relationship with the other variable. The most common associated variables were self-perception and satisfaction with body image. When 44 studies were analyzed in terms of the findings regarding the factors affecting social physical anxiety, gender, age, no factor and family income status were used.

Anahtar Kelimeler

Individual doing sports , Athlete , Social Physical Anxiety

Proje Numarası

Proje numarası bulunmamaktadır.

Kaynakça

• Abanoz, Ö. (2016). Egzersiz yapan adolesanların sosyal fizik kaygı durumlarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. On Dokuz Mayıs Üniversitesi.
• Açak, M. Z. (2020). Özel spor merkezleri üyelerinin sosyal fizik kaygılarının incelenmesi: Malatya ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Akbaş, R. ve Türker, Ü. (2024). Öğretmen adaylarında sınav kaygısı: Beden eğitimi öğretmeni adayları üzerine bir inceleme. Her yönüyle spor araştırmaları içinde. Akademisyen Yayınevi.
• Akkuş, R. (2023). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin spora yönelik tutum, sosyal-duygusal yetkinlik ve sosyal görünüş kaygısı düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bayburt Üniversitesi.
• Akpınar, S. ve Yağan, K. (2019). Fitness merkezlerine giden bireylerin sosyal görünüş kaygı düzeylerinin incelenmesi. Journal of International Social Research, 12. 1436-1441.
• Arabacı, R., Öztürk Kuter, F. ve Doğan, A. (2008). Sosyal fizik kaygı ve bazı fiziksel uygunluk özellikler arasındaki ilişkinin araştırılması. NWSA e-Journal of New World Sciences Academy, 3(4), 185-193.
• Arslan Kabasakal, S., Güvendi, B., Kaya, S. ve Keskin, B. (2024). Emotional eating and social physique anxiety in athletes of sports branches that require weight control. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 23(91), 1069-1084.
• Aslan, E. S. (2024). Kadın atletizm sporculari ile sedanter kadınların sosyal fizik kaygıları ve beden bölgelerinden memnuniyet düzeyleri açısından karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi.
• Ayar, M., Öğünç, Y. T., Tamboğa, B., Murat, M. ve Özbey, F. (2024). Apranti jokeylerde sosyal görünüş kaygısı ve yeme davranışı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Bes Diy Derg, 52(1), 38-47.
• Balboa-Castillo, T., Leon-Munoz, L. M., Graciani, A., Rodriguez-Artalejo, F. ve Guallar-Castillon, P. (2011). Longitudinal association of physical activity and sedentary behavior during leisure time with health-related quality of life in community-dwelling older adults. Health and Quality of Life Outcomes, 9, 47.
• Başkan Saka, N. (2019). Beden eğitimi öğretmen adaylarının sosyal görünüş kaygısı ve sosyal bağlılık düzeylerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trabzon Üniversitesi.
• Bulgurcuoğlu, A. N. ve Ferah Tazegül, M. (2021). Üniversitelerarası Türkiye kick boks şampiyonasına katılan sporcuların atılganlık düzeyleri ve sosyal fiziksel görünüş kaygıları arasındaki ilişkinin araştırılması. Social Sciences Studies Journal, 89, 4497-4503.
• Charmaz, K. (2014). Constructing grounded theory. Sage.
• Creswell, J. W. (2014). Research design: Qualitative, quantitative and mixed methods approaches. Sage.
• Çağlar, M., Dinçyürek, S. ve Arsan, N. (2012). Üniversite öğrencilerinin sosyal kaygılarının analizi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 106-116.
• Çakar, M. ve Arslan, S. (2023). Üniversite öğrencilerinde sosyal fizik kaygısı ile duygusal beslenme arasındaki ilişki. Akademik Gıda, 21(1), 70-79.
• Çakır, E. ve Karaağaç, G. (2021). Spor salonlarına giden bireylerin sağlıklı beslenme tutumları ve sosyal görünüş kaygı düzeylerinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 23(3).
• Çalık, F., Sertbaş, K., Yalçın, I., Geri, S. ve Sivrikaya, K. (2019). Social physique anxiety levels of Turkish combat sports (Martial arts) athletes and sedentary individuals. Archives of Budo, 15, 149-154.
• Çınar, H. ve Keskin, N. (2015). Öğrencilerin sosyal görünüş kaygısının öğrenim yeri tercihlerine etkisi. Electronic Journal of Vocational Colleges, 14, 457-465.
• Denzin, N. K. ve Lincoln, Y. S. (2017). The SAGE handbook of qualitative research. Sage.
• Doğan, T. (2010). Sosyal görünüş kaygısı ölçeğinin (SGKÖ) Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 151- 159.
• Doğan, T. (2011). Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği’nin psikometrik özelliklerinin ergenlerden oluşan bir örneklemde incelenmesi. İlköğretim Online, 10(1), 12-19.
• Erdoğan, Ç. H. (2021). Egzersiz yapan bireylerin sosyal görünüş kaygılarının incelenmesi. Ulus Kinesyol Derg, 2(1), 10-14.
• Eren, Z. (2012). Spor salonuna giden yetişkinlerin yeme tutumları, sosyal fizik kaygıları ve narsistik yapılanmaları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi.
• Erman, M. S. (2017). Spor yapan ve yapmayan üniversite öğrencilerinin benlik saygı ve sosyal görünüş kaygı düzeylerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Düzce Üniversitesi.
• Göksel, A. G., Caz, Ç., Yazıcı, Ö. F. ve Zorba, E. (2018). Spor hizmeti alan bireylerin sosyal görünüş kaygısı ve öznel mutluluklarının incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 3(3), 88-101.
• Guallar-Castillón, P. (2011). Longitudinal association of physical activity and sedentary behavior during leisure time with health-related quality of life in communitydwelling older adults. Health and Quality of Life Outcomes, 9, 47.
• İnan, M., Yıldırım, M., Yazan, K. D. ve Kurtuldu, T. (2024). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinde algılanan sosyal destek ve sosyal kaygı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 7(1), 246-273.
• İrhan, G. (2023). Psikolojik iyi oluş ve sosyal görünüş kaygısının beden eğitimi ve spor öğretmeni adaylarında iletişim becerisine etkisi. Egzersiz ve Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(2), 75-88.
• İslamoğlu, İ. (2023). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin sosyal görünüş kaygısının incelenmesi. Journal of ROL Sport Sciences, 4(3), 908-919.
• Kaplan, V., Polat, B. ve Ertuğrul, A. E. (2021). Öğrencilerin yaşadıkları sosyal görünüş kaygısı ve öznel iyi oluş algıları arasındaki ilişki. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(4), 1029-1056.
• Kaya, T. (2019). Ortaöğretim kademesinde öğrenim gören karate sporcularının serbest zaman doyum ve sosyal fiziki kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bartın Üniversitesi.
• Korkmaz, M. ve Uslu, T. (2020). Fitness yapan bireylerin benlik saygısı, sosyal görünüş kaygısı ve sosyalleşme düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi, 4(3), 1-18.
• Maçça, E., Kalkavan, A. ve Akoğuz Yazıcı, N. (2023). Spor yapan ve yapmayan üniversite öğrencilerinin sosyal fizik kaygı düzeylerinin araştırılması. Spor Eğitim Dergisi, 7(3), 279-286.
• Morse, J. M., Barrett, M., Mayan, M., Olson, K. ve Spiers, J. (2002). Verification strategies for establishing reliability and validity in qualitative research. International Journal of Qualitative Methods, 1(2), 13-22.
• Mülazımoğlu Ballı, Ö. ve Aşçı, F. H. (2006). Sosyal Fizik Kaygı Envanteri’nin geçerlik güvenirlik çalışması. Spor Bilimleri Dergisi, 17 (1), 11-19.
• Mülazımoğlu Ballı, Ö., Kirazcı, S. ve Aşçı, F. H. (2006). Sporcu ve sporcu olmayan bayanların sosyal fizik kaygı ve beden imgesinden hoşnut olma düzeyleri. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(1), 9-16.
• Özdemir, R. A., Cuğ, M. ve Çelik, Ö. (2010). Genç yetişkin üniversite öğrencilerinde farklı türde egzersiz uygulamalarının sosyal fizik kaygı düzeyine etkisi. Spor Bilimleri Dergisi, 21(2), 60-70.
• Özpolat, Z. (2023). Spor bilimleri öğrencilerinin sosyal görünüş kaygısı, yaşam tatmini ve rekreasyon fayda düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi: Niğde ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi.
• Özpolat, Z. ve Hazar, Z. (2023). Fitness yapan bireylerin sosyal görünüş kaygısı, yaşam tatmini ve egzersiz bağımlılığı düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi (Ağrı ili örneği). Sivas Cumhuriyet University Journal of Sport Sciences, 4(1), 8-15.
• Öztürk, F., Hazar, M., Beyleroğlu, M. ve Çelikağ, G. (2018). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği öğretmen adaylarının sosyal fizik kaygıları ve beden imgesinden hoşnut olma düzeyleri. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(1), 33-42.
• Pekdağ, F. ve Coşkun, F. (2010). Üniversiteli dansçıların sosyal fizik kaygı ve beden imgesinden hoşnut olma düzeyleri. Pamukkale Journal of Sport Sciences, 1(2), 17-24.
• Sarıkabak, M. (2018). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin sosyal fizik kaygı durumları ve duygusal zekâ düzeylerinin incelenmesi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 74-85.
• Sucu, N. (2018). Düzenli egzersiz yapan ve yapmayan kadınların bazı antropometrik özellikler ile beden imgesi ve sosyal fizik kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Aksaray Üniversitesi.
• Şahin, A. (2018). Spor salonuna giden yetişkinlerin sosyal fiziki kaygı düzeylerinin incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 14-26.
• Şahin, E. ve Topkaya, N. (2015). Factor structure of the Social Appearance Anxiety Scale in Turkish early adolescents. Universal Journal of Educational Research, 3(8), 513-519. https://doi.org/10.13189/ujer.2015.030806
• Şimşek, O. ve Koçak, O. (2019). Türk ve yabancı öğrencilerin karşılaştırmalı olarak sosyal görünüş kaygı düzeylerinin değerlendirilmesi. Middle East Journal of Refugee Studies, 4(1), 23-45.
• Tekeli, Ş. C. (2017). Beden eğitimi ve spor öğretmeni adayları ile diğer öğretmen adaylarının sosyal görünüş kaygısı ve akademik öz – yeterlik düzeylerinin karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bartın Üniversitesi.
• Tekkurşun Demir, G. ve Türkeli, A. (2019). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin egzersiz bağımlılığı ve zihinsel dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Journal of Sport Sciences Research, 4(1), 10-24.
• Toprak, N. ve Saraç, L. (2018). Sporcuların sosyal görünüş kaygısı ve kilofobi düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(2), 111-118.
• Türker, A., Er, Y., Yavuz Eroğlu, S. ve Şentürk, A. (2018). Spor yapan bireylerin sosyal görünüş kaygısı ve benlik saygısının incelenmesi. Muş Alparslan Üniversitesi Uluslararası Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-15.
• Ünal, G. (2022). Fitness merkezlerinde egzersiz yapan sporcuların besin seçimi, besinsel ergojenik destek kullanımı ve sosyal görünüş kaygısının değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Nuh Naci Yazgan Üniversitesi.
• Vatansever, S. (2017). Lisanslı spor yapan ve yapmayan ergenlerin mental iyi oluş, benlik saygısı, sosyal görünüş kaygısı ve algılanan sosyal destek açısından karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Warburton, D. E. R. ve Bredin, S. S. D. (2017). Health benefits of physical activity: A systematic review of current systematic reviews. Current Opinion in Cardiology, 32(5), 541-556.
• Yalçın Kocaman, S. (2024). Düzenli egzersiz yapan bireylerde ortoreksiya nervoza ile sosyal fizik kaygısının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Yuca, T. (2022). Spor eğitmenlerinin narsisizm eğilimleri ve sosyal fizik kaygı durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Yüceant, M. (2013). Beden eğitimi öğretmen adaylarının sosyal görünüş kaygılarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Aksaray Üniversitesi.