HATA TÜRÜ VE ETKİLERİ ANALİZİNDE BULANIK AHP VE BULANIK VIKOR YÖNTEMLERİ İLE OTOMOTİV SEKTÖRÜNDE RİSK DEĞERLENDİRMESİ - RISK EVALUATING BY FUZZY AHP AND FUZZY VIKOR METHODS IN FAILURE MODE AND EFFECTS ANALYSIS FOR AUTOMOTIVE SECTOR

Yıl 2017, Cilt: 9 Sayı: 18, 234 - 250, 31.03.2017

Bilal Şişman

https://doi.org/10.20875/makusobed.302942

Öz

Hata Türü ve Etkileri
Analizi (HTEA),riskin olduğu pek çok işletmede bir ürün, hizmet veya süreçte
olabilecek hataları tanımlama, değerlendirme, hatanın meydana getireceği etkiyi
en aza indirme ve tüm bu faaliyetleri raporlama işlemlerinden oluşan en güvenilir
analiz tekniklerinden biridir. HTEA ile tespit edilen hatalar, hatanın oluşma
olasılığı (P), hatanın şiddeti (S) ve hatanın keşfedilmesindeki zorluk (D) gibi
risk faktörlerinin birbirleri ile çarpılmasından oluşan Risk Öncelik Sayısı
(RÖS) ile değerlendirilmekte ve sıralanmaktadır. Fakat geleneksel RÖS değeri
hesabı, risk faktörlerinin göreceli ağrılıklarının belirsizliğinden, hata
türlerinin çeşitliliğinden ve karar vericilerin öznel değerlendirmelerinden
dolayı sürekli olarak eleştirilmektedir. Bu çalışmada, eleştirilerin üstesinden
gelebilmek, risk değerlendirme sürecinin etkinliğini artırabilmek ve hata
türlerini önceliklerine göre etkili ve hassas bir şekilde sıralayabilmek için
bulanık küme teorisinden yararlanılmıştır. Çalışmanın amacı, hata türü ve
etkileri analizinde bulanık AHP ve bulanık VIKOR yöntemlerinikullanarak
otomotiv sektöründe bulunan bir yardımcı sanayide risk değerlendirmesi yapmaktır.Çalışmada
öncelikle bulanık AHP yöntemi ile risk faktörlerine ilişkin önem ağrılıkları belirlenmiş
ardından hata türlerinin risk önceliği bulanık VIKOR yöntemi kullanılarak
sıralanmıştır. Son olarak modelde yer alan parametrelerin hata türleriüzerindeki
etkisini test etmek, önerilen HTEA çözüm yaklaşımının avantajlarını göstermek
ve çözümü kontrol altına alabilmek için duyarlılık analizi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hata Türü ve Etkileri Analizi, Risk Değerlendirmesi, Bulanık AHP, Bulanık VIKOR

Kaynakça

• Akkaya, Gökay, Turanoğlu, Betül ve Öztaş, Sinan (2015), “An Integrated Fuzzy AHP and Fuzzy MOORA Approach to The Problem of Industrial Engineering Sector Choosing”, Expert Systems With Applications,Cilt. 42, Sayı. 24, (1-9).
• Awasthi, Anjali. ve Govindan, Kannan (2016), “Green Supplier Development Program Selection Using NGT and VIKOR Under Fuzzy Environment”, Computers and Industrial Engineering, Cilt. 91, (100-108).
• Bowles, Joseph, B. ve Colon E. Peláez (1995), “Fuzzy Logic Prioritization of Failures in A System Failure Mode, Effects and Criticality Analysis”, Reliability Engineering and System Safety, Cilt. 50, Sayı. 2, (203-213).
• Braglia, Marcello, Frosolini, Marco ve Montanari, Roberto (2003), “Fuzzy TOPSIS Approach For Failure Mode, Effects and Criticality Analysis”, Quality and Reliability Engineering International, Cilt. 19, Sayı. 5, (425-443).
• Buckley, James, J., Feuring, Thomas ve Hayashi, Yoichi (2001), “Fuzzy Hierarchical Analysis Revisited”, European Journal of Operations Research, Cilt. 129, Sayı. 1, 48-64.
• Büyüközkan, Gülçin ve Ruan, Da (2008), “Evaluation of Software Development Projects Using A Fuzzy Multicriteria Decision Approach”, Mathematics and Computers in Simulation, Cilt. 77, Sayı. 5-6, (464-475).
• Chang, Ching-Liang, Liu, Ping-Hung ve Wei, Chiu-Chi (2001), “Failure Mode and Effects Analysis Using Grey Theory”, Integrated Manufacturing System, Cilt. 12, Sayı. 3, (211-216).
• Chen, Chen-Tung (2000), “Extensions of The TOPSIS For Group Decision Making Under Fuzzy Environment”, Fuzzy Sets Systems, Cilt. 114, Sayı. 1, (1-9).
• Dincer, Hasan ve Hacıoğlu, Ümit (2013), "Performance Evaluation With Fuzzy VIKOR and AHP Method Based On Customer Satisfaction in Turkish Banking Sector", Kybernetes,Cilt. 42, Sayı. 7, (1072-1085).
• Gargama, Heerall, ve Chaturvedi, Sanjay Kumar (2011), “Criticality Assessment Models For Failure Mode Effects and Criticality Analysis Using Fuzzy Logic”, IEEE Transactions on Reliability, Cilt. 60, (102-110).
• Hu, Shu-Kung, Lu, Ming-Tsang ve Tzeng, Gwo-Hshiung (2014), “Exploring Smart Phone Improvements Based On A Hybrid MCDM Model”, Expert Systems With Application, Cilt. 41, Sayı. 9, (4401-4413).
• Karaatlı, Meltem, Ömürbek, Nuri ve Köse, Gülşah (2014), “Analitik Hiyerarşi Süreci Temelli TOPSIS ve VIKOR Yöntemleri İle Futbolcu Performanslarının Değerlendirilmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,Cilt. 29, Sayı. 1, (25-61).
• Kutlu, Ahmet Can ve Ekmekçioğlu, Mehmet (2012), “Fuzzy Failure Modes and Effects Analysis by Using Fuzzy TOPSIS-Based Fuzzy AHP”, Expert Systems With Application, Cilt. 39, Sayı. 1, (61-67).
• Liu, Hu-Chen, You, Jian-Xin ve You Xiao-Yue (2014), “Evaluating The Risk of Healthcare Failure Modes Using Interval 2-Tuple Hybrid Weighted Distance Measure”, Computers and Industrial Engineering, Cilt. 78, (249-258).
• Liu, Hu-Chen, You, Jian-Xin, You Xiao-Yue, ve Meng-Meng. Shan (2015), “A Novel Approach For Failure Mode and Effects Analysis Using Combination Weighting and Fuzzy VIKOR Method”, Applied Soft Computing, Cilt. 28, (579-588).
• Liu, Hu-Chen, Liu Long, Bian, Qi-Hao, Lin, Qin-Lian, Dong, Na ve Xu Peng, Cheng (2011), “Failure Mode and Effects Analysis Using Fuzzy Evidential Reasoning Approach and Grey Theory”, Expert Systems With Application, Cilt. 38, Sayı. 4, (4403-4415).
• Liu, Hu-Chen, Xiao-Jun, Fan, Ping, Li, ve Yi-Zeng, Chen (2014), “Evaluating The Risk of Failure Modes With Extended MULTIMOORA Method Under Fuzzy Environment”, Engineering Application of Artificial Intelligence, 34, 168-177.
• Opricovic, Serafim (2011), “Fuzzy VIKOR With an Application To Water Resources Planning”. Expert Systems With Applications, Cilt. 38, (12983-12990).
• Opricovic, Serafim ve Tzeng, Gwo-Hshiung (2004), “Compromise Solution by MCDM Methods: A Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS”, European Journal of Operations Research, Cilt. 156, Sayı 2, (445-455)..
• Saaty, Thomas L. (1971), The Analytic Hierarchy Process, McGraw-Hill, New York.
• Saaty, Thomas L. ve Vargas, Luis G. (2000), Models, Methods, Concepts and Applications of the Analytic Hierarchy Process, Kluwer Academic Publishers, Boston.
• Sanayeı, Amir, Mousavı, S. Farid, ve Yazdankhah, A. (2010), “Group Decision Making Process For Supplier Selection With VIKOR Under Fuzzy Environment”, Expert Systems With Applications, Cilt. 37, Sayı. 1, (24-30).
• Seyed-Hosseini, S. Mohammed, N. Safaei, ve M. J. Asgharpour (2006), “Reprioritization of Failures in A Aystem Failure Mode and Effects Analysis By Decision Making Trial And Evaluation Laboratory Technique”, Reliability Engineering System Safety, Cilt. 91, Say. 8, (872-881).
• Sharma, Rajiv Kumar, Kumar, Dinesh ve Kumar, Pradeep (2005), “Systematic Failure Mode Effect Analysis (FMEA) Using Fuzzy Linguistic Modelling”, International Journal of Quality Reliability Management, Cilt. 22, Sayı. 9, (986-1004).
• Song, Wenyan, Xinguo Ming, Zhenyong Wu, ve Boating Zhu (2013), “Failure Modes and Effects Analysis Using İntegrated Weight Based Fuzzy TOPSIS”, International Journal of Computers Integrated Manufacturing, Cilt. 26, Sayı 12, (1172-1186).
• Song, Wenyan, Xinguo Ming, Zhenyong Wu, ve Boating Zhu (2014), “A Rough TOPSIS Approach For Failure Mode and Effects Analysis in Uncertain Environments”, Quality of Reliability Engineering International, Cilt. 30, Sayı. 4, (473-486).
• Tadic, Snezana, Slobodan Zecevic, ve Mladen Krstic, (2014), “A Novel Hybrid MCDM Model Based On Fuzzy DEMATEL, Fuzzy ANP and Fuzzy VIKOR For City Logistics Concept Selection”, Expert Systems With Application, Cilt. 41, Say. 18, (8112-8128).
• Tay, Kai Meng ve Chee Peng Lim (2006), “Fuzzy FMEA With A Guided Rules Reduction System For Priorİtization of Failures”, International Journal of Quality and Reliability Management, Cilt. 23, Sayı. 8, (1047-1066).
• Wang, Yimg-Ming, Kwai-Sang Chin, Gary-Ka-Kwai Poon, ve Jian-Bo Yang (2009), “Risk Evaluation in Failure Mode And Effects Analysis Using Fuzzy Weighted Geometric Mean”, Expert Systems With Application, Cilt. 36, Sayı. 2, (1195-1207).
• Yalcin, Neşe, Ali Bayrakdaroglu, ve Cengiz Kahraman (2012), “Application of Fuzzy Multicriteria Decision Making Methods For Financial Performance Evaluation of Turkish Manufacturing Industries”, Expert Systems With Application, Cilt. 39, Sayı. 1, (350-364).
• Yıldız, Ayşe (2014), “Bulanık VIKOR Yöntemini Kullanarak Proje Seçim Sürecinin İncelenmesi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt. 14, Sayı. 1, (115-128).
• Yücenur, G. Nilay ve Nihan Çetin Demirel (2012), “Group Decision Making Process For Insurance Company Selection Problem With Extended VIKOR Method Under Fuzzy Environment”, Expert Systems With Applications,Cilt. 39, Sayı. 3, (3702–3707).
• Zadeh, Lotfi A. (1965), “Fuzzy Sets”, Information and Control, Cilt. 8, (338-353).
• Zhang, Zaifang ve Xuening Chu (2011), “Risk Prioritization in Failure Mode and Effects Analysis Under Uncertainty”, Expert Systems With Applicaiton, Cilt. 38, (206-214).
• Zhou Qingji ve Vinh V. Thai (2016), “Fuzzy and Grey Theories in Failure Mode and Effect Analysis For Tanker Equipment Failure Prediction”, Safety Science, Cilt. 83, (74-79).