1895-1921 YILLARI ARASINDA BURDUR SANCAĞI’NDA MODERN TEMEL EĞİTİM KURUMLARI - MODERN BASIC EDUCATION INSTITUTIONS IN BURDUR SANJAK DURING THE OTTOMAN PERIOD

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 24, 271 - 286, 30.06.2018

Ersin Çora

https://doi.org/10.20875/makusobed.396193

Öz

Osmanlı
Devleti’nde ilk modern temel eğitim kurumu 1873’de kuruldu. İptidai adı verilen
bu okulları II. Abdülhamit ülkenin her köşesine yaygınlaştırmak istedi. Temel eğitimdeki
modernleşme süreci Osmanlı Devleti’nin yıkılmasına kadar devam etti. Bu
makalenin amacı 1895-1921 yılları arasında temel eğitimdeki modernleşme
çabalarının Burdur’da yansımalarını ortaya koyarak, ülkede böyle bir dönüşüm
yaşanırken Burdur bundan ne kadar etkilenmiştir? Sorusuna cevap verebilmektir.

 Konya’ya bağlı bir sancak olan Burdur’da ilk
iptidai 1895’de açıldı. 1921 yılına kadar 50 iptidai kuruldu. Ancak 1914
Depremi ve I. Dünya Savaşı gibi olaylar iptidailerin bir kısmının kapanmasına neden
oldu. Burdur 1895-1921 arasında eğitim öğretim yapan hemen bütün iptidailer
öğretmen eksikliği, okul binalarının yetersizliği ve öğrenci devamsızlığı gibi
sorunlarla yüzleşmek zorunda kaldılar. Ayrıca iptidailerin açıldığı ilk
yıllarda halk eğitim konusunda bilinçsizdi. Tüm bu olumsuzluklara rağmen
Burdur’da iptidai öğretmenlerinin özverili çalışmaları ile temel eğitim
kurumlarının modernleşmesinde önemli bir adım atıldı. Halkın eğitime bakışı
açısı değiştiği gibi uygulanan müfredat programı milli bilincin oluşmasında
etkili oldu.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Burdur, İptidai, eğitim

Kaynakça

• 1. ARŞİV KAYNAKLARIA. Başbakanlık Osmanlı ArşiviDâhiliye Nezâreti İdare (DH. İD): 190/34.Dâhiliye Nezâreti Mektûbî (DH. MKT): 1820/54.Dâhiliye Nezâreti Umur-ı Mahalliye ve Vilâyât (DH. UMVM): 53/31.Maârif Nezâreti İstatistik (MF. İST): 22/54; 22/55; 31/4; 31/5; 40/17.Maârif Nezâreti Mektûbî (MF. MKT): 446/10; 549/9.B. Konya Maârif ArşiviKonya Maârif Arşivi, Muhtelif Evrak Numarası:97, belge numarası(b.no):1-168.C. Salnâmeler ve DüstûrlarKonya Salnâmesi: H.1309(1892).Kastamonu Salnâmesi: H.1309(1892).Düstûr, Tertib: I, C.II, s. 189-219.2. KİTAP VE MAKALELER Ahmet Cevdet Paşa, Tarih-i Cevdet, C.XII, Matbaa-i Osmâniye, İstanbul 1309.AKYÜZ, Yahya, Türk Eğitim Tarihi (M.Ö. 1000-M.S. 2013), Pegem Akademi, Ankara 2013. ATUF, Nafi, Türkiye Maarif Tarihi Hakkında Bir Deneme, Milliyet Matbaası, Ankara 1930.BERKER, Aziz, Türkiye’de İlk Öğretim I (1839-1908), MEB, Ankara 1945. BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, (Yay. Haz. Ahmet Kuyaş), Yapı Kredi Yay., İstanbul 2002.DERİNGİL, Selim, İktidarın Sembolleri ve İdeoloji II. Abdülhamid Dönemi(1876-1909), (Çev.Gül Çağalı Güven), Doğan Kitap, İstanbul 2001.ERGİN, Osman Nuri, Türk Maarif Tarihi, C.I-IV, İstanbul 1977.DOĞAN, Nuri, Ders Kitapları ve Sosyalleşme (1876-1918), Bağlam Yay., İstanbul 1994.FORTNA, Benjamin C., Mekteb-i Hümayûn, (Çev. Pelin Siral), İletişim Yay., İstanbul 2005. GÖLEN, Zafer,”Osmanlı’dan Cunhuriyet’e Burdur Nüfusu”, Kuva-yı Milliye’den Cunhuriyet’e Burdur, (Edit. Zafer Gölen), Fakülte Kitapevi, Isparta 2011, s.141-160.KODAMAN, Bayram, Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, TTK. Yay., Ankara 1999. KÖSTÜKLÜ, Nuri, Millî Mücadele’de Denizli, Isparta ve Burdur Sancakları, Atatürk Araştırma Merkezi., Anlara 1999.MAHMUD CEVÂD, Maârif-i Umûmîye Nezâreti Tarihçe-i Teşkilât ve İcrââtı, (Yay. Haz. Mustafa Ergün, Tayyip Duman, Sabahattin Arıbaş, H. Hüseyin Dilaver), MEB, Ankara 2002.ÖZTÜRK, Cemil, Türkiye’de Dünden Bugüne Öğretmen Yetiştiren Kurumlar, MEB. Yay., İstanbul 2005.SARIÇELİK, Kerim, Konya’da Modern Eğitim Kurumları (1869 1919), Çizgi Kitapevi, Konya 2010. ŞEKER, Kadir, “Milli Mücadele Döneminde Burdur’da Sosyal Hayat”, Kuva-yı Milliye’den Cunhuriyet’e Burdur, (Edit. Zafer Gölen), Fakülte Kitapevi, Isparta 2011, s.141-160.TÜRK, İbrahim Caner, “Osmanlı Devleti’nde Öğretim Yöntemlerinin Gelişimi”, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.3, (Bahar 2009), s. 267-291. UNAT, Faik Reşit, Türkiye Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış, MEB, Ankara 1964. UYSAL, Mustafa Ali ,”XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Bucak’ta Sosyal ve İdari Yapı”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 2, S.3, 2010 Güz, s.103-119.