MERKEZ-ÇEVRE PARADİGMASI BAĞLAMINDA ADALET VE KALKINMA PARTİSİ İKTİDARININ YARGI VE YÜKSEKÖĞRETİM BÜROKRASİSİ İLE İLİŞKİLERİ - IN THE CONTEXT OF CENTER-PERİPHERY PARADIGM THE RELATIONSHIPS OF THE JUSTICE AND DEVELOPMENT PARTY POWER WITH JUDGEMENT AND HIGHER EDUCATION BUREAUCRACY

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 26, 944 - 966, 30.12.2018

Emre Savut

https://doi.org/10.20875/makusobed.472022

Öz

Merkez-çevre paradigması yöneten-yönetilen ayrımını değerler sistemi üzerinden tanımlar. Buna Göre her toplumun bir merkezi vardır. Bu merkez halkın büyük bir çoğunluğu tarafından kabul edilen ve bürokratik elit tarafından korunan değerlerden oluşur. Merkez tek ve değişmezidir. Tek ve değişmez olan merkezin karşısında ise çevre yer alır. Paradigma bürokratik eliti merkezin değerlerinin koruyucusu olarak kabul eder.

Paradigma, sistemin kırılma noktalarını açıklamadaki yetkinliği sayesinde Türk siyasal hayatının hâkim paradigması konumuna gelmiştir. Bununla birlikte paradigmanın 2000 sonrası Türkiye siyasetini açıklama noktasında yetersiz kaldığı yönünde eleştiriler de söz konusudur.

Yükseköğretim bürokrasisi, askerî bürokrasi ve yargı bürokrasisi Türkiye'de bürokratik elitin en önemli aktörleridir. Bu çalışmada, Adalet ve Kalkınma Partisi iktidarının yargı ve yükseköğretim bürokrasisi ile olan ilişkisi ele alınacaktır. Bu bürokratik kadrolarda Adalet ve Kalkınma Partisi iktidarının ikinci dönemi ile birlikte başlayan değişim merkez-çevre paradigmasına yöneltilen eleştirileri güçlendirmektedir. Bu bağlamda literatür taraması ve derinlemesine arşiv araştırması sonucu elde edilen bilgilerle geleneksel bürokratik yapının değişimi ve bu değişimin sonuçları ortaya konarak, Türkiye siyasetinde geleneksel merkezin dönüştüğü fikri işlenecektir.

Anahtar Kelimeler

Merkez-Çevre Paradigması, Bürokrasi, Yükseköğretim Bürokrasisi, Yargı Bürokrasisi, Adalet ve Kalkınma Partisi

IN THE CONTEXT OF CENTER-PERİPHERY PARADIGM THE RELATIONSHIPS OF THE JUSTICE AND DEVELOPMENT PARTY POWER WITH JUDGEMENT AND HIGHER EDUCATION BUREAUCRACY - MERKEZ-ÇEVRE PARADİGMASI BAĞLAMINDA ADALET VE KALKINMA PARTİSİ İKTİDARININ YARGI VE YÜKSEKÖĞRETİM BÜROKRASİSİ İLE İLİŞKİLERİ

Öz

The center-periphery paradigm defines the ruling-ruled distinction over the values system. According to this, every society has a center. This center consists of the values that are accepted by the vast majority of the population and protected by the bureaucratic elite. The center is absolute and invariable. The periphery is opposite of this absolute and invariable center. 

Because of its competence in the explaining the turning points of Turkish political life, the paradigm has gained a dominant character. However, the paradigm is criticized on the grounds that inadequate in explain the changes that occurred after 2002 in Turkish politics. 

the military bureaucracy, the judgement bureaucracy, and the higher education bureaucracy are the most important actors of the bureaucratic elite in Turkey. The relationship of Justice and Developent Party Power with  judgement and higher education bureaucracy will be examined in this study. The change in these bureaucratic staffs which began with the second era of the Justice And Development Party power strengths the criticisms about the center-periphery paradigm. In this context, the change of traditional bureaucratic structure and the results of this change will be revealed with the informations which were obtained with literature review and deeply archive research, and the idea of changed traditional center will be processed.

Anahtar Kelimeler

Center-Periphery Paradigm, Bureaucracy, Higher Education Bureaucracy, Judgement Bureaucracy, Justice And Development Party

Kaynakça

• 1960'a Gidilmesinin Belirtileri Oluştu. 17 Mayıs 2004. Milliyet.23 Rektörden 16'sı 'Türbana Özgürlük' Demişti. 09 Eylül 2008. Hürriyet. Abadan, N. (1959). Bürokrasi. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları. Açıkel, F. (2006). Entegratif Toplum ve Muarızları: 'Merkez-Çevre' Paradigması Üzerine Eleştirel Notlar. Toplum ve Bilim, Sayı:105, 30-69Adayların ve Sınav Görevlilerinin Sınav Binalarına Giriş Koşullarına İlişkin Yönetmelik. 26 Eylül 2012. Resmî Gazete, Sayı:28423. Erişim 08.09.2018. http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx? home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/09/20120926.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/09/20120926.htmAKP'ye Para Cezası. 31 Temmuz 2008. Cumhuriyet.Aksan G. ve Çelik, Ö. (2011). Gerilim ve Uzlaşma: Demokrasi Ekseninde Bürokrasi ve Siyaset İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:25, 1-10 Arınç: Allah Verdikçe Veriyor. 09. Haziran 2011. Cumhuriyet.Artık Katsayı Yok. 02 Aralık 2011. Milliyet. Ateist Aileye Danıştay Şoku. 01 Eylül 2012. Cumhuriyet. Başsavcı 'Hayır' Dedi. 18 Ocak 2008. Cumhuriyet. Benim Güzel Kardeşim. 02 Haziran 2011. Hürriyet. Berkes, N. (1998). The Development Of Secularism In Turkey, London: Hurst&Company.Berkes, N. (2013). Türkiye'de Çağdaşlaşma (19. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi.Bourdieu, P. (1984). Distinction: A Social Critique Of The Judgement Of Taste. Cambridge: Harvard University Press.Bourdieu, P. (1995). Pratik Nedenler, (H. Tufan Çev.). İstanbul: Kesit.Bu Kez De Aynı El. 18 Mayıs 2006. Cumhuriyet. Cumhuriyet Aşkına. 20 Ekim 2005. Yeni Şafak. Çalmuk, F. (2004). Kod Adı İHL Bir İmam Hatip Hikayesi. Ankara: Merdiven Yayın.Çiçek: Yargı Yıpratılmamalı. 30 Mayıs 2003. Yeni Şafak. Daha Demokratik Bir Türkiye Olacak. 07 Eylül 2010. Takvim. Danıştay ALES'te Türbana 'Dur' Dedi. 19 Ocak 2011. Hürriyet. Danıştay ve Yargıtay'ın Uyarılarına Cevap. 20 Ocak 2008. Vatan. Danıştay'dan Laiklik Vurgusu. 11.05.2006. Milliyet.Danıştay'ın Son Katsayı Kararı. 21 Nisan 2010. Hürriyet. Demir, Ö. ve Acar, M. (2005). Sosyal Bilimler Sözlüğü (6.baskı). Ankara: Adres Yayınları Durgun, Ş. (2002). Türk Kamu Yönetiminde Bürokratik Siyaset. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, 83-102En Büyük Siyaseti Rektörler Yapıyor. 25 Eylül2003.Yeni Şafak.Erken Seçim Kararı. 02 Mayıs 2007. Cumhuriyet.Eroğul, C. (2007). 2007 Cumhurbaşkanı Seçimi Bunalımından Çıkarılabilecek Dersler. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. 62(3). 167-181.Eryılmaz, B. (2010). Kamu Yönetimi (3.Baskı). Ankara: Okutman Gönenç, L. (2006). 2000'li Yıllarda Merkez ve Çevre ilişkilerini Yeniden Düşünmek. Toplum ve Bilim, Sayı:105, 129-152.Güçlü, A. (01 Aralık 2003). YÖK'ten Hükümete Veto. Milliyet.Güçlü, A. (11 Aralık 2007). Yeni YÖK Başkanı Muhafazakâr ODTÜ'lü. Milliyet.Gül, YÖK'te Sürpriz Yapmadı. 11 Aralık 2007. Cumhuriyet. Güneş, B. (2003). Paradigma Kavramı Işığında Bilimsel Devrimlerin Yapısı ve Bilim Savaşları: Cephelerdeki Fizikçilerden Thomas S. Kuhn ve Alan D. Sokal. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 23-44Güven, S. (1976). İdare Siyaset İlişkileri ve Personel Yönetimi Açısından Önemi. Amme İdaresi Dergisi, 9(1), 50-70.Hakan, A. (12 Nisan 2007). 184'çüler ile 367'ciler. Hürriyet. Erişim 26 Temmuz 2018, http://www.hurriyet.com.tr/184-culer-ile-367-ciler-6315523Heper, M. (2012). Türkiye'de Devlet Geleneği (4. Baskı). Ankara: Doğu Batı.İnalcık, H. (2003). Osmanlı İmparatorluğu Klâsik Çağ 1300-1600. (R. Sezer Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.İpler Geriliyor. 05 Temmuz 2005. Milliyet. İrticai Kadrolaşmaya Geçit Yok. 30 Mayıs 2003. Cumhuriyet.Kanadoğlu, S. (26 Aralık 2006). AKP Tek Başına Seçemez. Cumhuriyet.Karacan, A.İ. (1 Aralık 2006). Köşk Seçiminde Püf Nokta. Dünya.Katsayı Kalktı, Meslek Liselerinin Önü Açıldı. 22 Temmuz 2009. Sabah.Kayıtta 'Başı Açık' Fotoğraf Şartı Kalktı. 05 Temmuz 2011. Hürriyet. Kim Kimi Aldattı. 12 Mayıs 2004. Milliyet.Köşk'e 367 Şart. 06 Nisan 2007. Hürriyet. Kuhn, T. (1995). Bilimsel Devrimlerin Yapısı (4. Baskı). (N. Kuyaş Çev.), İstanbul: Alan Magee, B. (1990). Karl Popper'ın Bilim Felsefesi ve Siyaset Kuramı. (M. Tunçay Çev.). İstanbul: Remzi Mannheim, K. (2004). İdeoloji ve Ütopya (2. Baskı). (M. Okyayuz, Çev.). Ankara: Epos.Mardin, Ş. (1991a). Türkiye'de Din ve Laiklik, M. Türköne ve T. Önder, (Der.), Türkiye'de Din ve Siyaset içinde (35-78), İstanbul: İletişim Mardin, Ş. (1991b). Modern Türkiye'de Din, M. Türköne ve T. Önder, (Der.), Türkiye'de Din ve Siyaset içinde (81-112), İstanbul: İletişim.Mardin, Ş. (2009). Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar: Merkez Çevre İlişkileri, E. Kalaycıoğlu ve A.Y. Sarıbay, (Ed.), Türkiye'de Politik Değişim ve Modernleşme (4. Baskı). Bursa: Dora.Mardin, Ş. (2011). Türkiye'de Gençlik ve Şiddet, M. Türköne ve T. Önder, (Der.), Türk Modernleşmesi içinde (249-287). İstanbul: İletişim.Mises, L.V.(1947). Bürokrasi. (F. Ergin Çev.). İstanbul: Cumhuriyet Matbaası.Okula Giderken De Türban Yok. 09 Şubat 2006. Milliyet.Öcal, M. (2013). 100. Yılında imam Hatip Liseleri. İstanbul: Ensar Neşriyat.Popper, K. (1964). Diyaelektik Nedir?, (M. Tunçay Çev.). Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 19(1), Erişim 23.11.2017, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/394 /4259.pdfProf. Aşkın Tutuklandı. 15 Ekim 2005. Cumhuriyet, Rektörler AKP'nin İftarına Katılmadı. 25 Ekim 2005. Milliyet.Rektörler Muhtırası. 20 Ekim 2005. Milliyet.Rektörlerden Kararlılık Bildirisi. 14 Ocak 2003.Cumhuriyet.Saldırı Cumhuriyet'in Bütün Kurumlarına. 18 Mayıs 2006. Yeni Şafak. Sevinç, M. (2010). 2010 Anayasa Değişiklikleri: Yöntem ve İçerik Eleştirisi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 65(2), 271-294.Sezer Harekete Geçti İbre Tuğcu'ya Döndü. 21 Temmuz 2005. Sabah.Sezer'den Rektörlere Eylem Desteği. 25 Ekim 2005. Yeni Şafak. Sezer'in Veto Ettiği Hakimler ve Savcılar Kanunu Değiştirildi. 13 Aralık 2005. Hürriyet.Shills, E. (2002). Merkez ve Çevre. (Y.Z. Çetinkaya Çev.), Türkiye Günlüğü, Sayı: 70, 86-96Şerif, M. (1992). Din ve İdeoloji, İstanbul: İletişim Toplumsal Barış Zedelenir. 19 Ocak 2008. Hürriyet. Toruk, İ. (2011). Türkiye'de Başörtüsü Sorunu ve Yazılı Medya Sunumu. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. Sayı:30. 483-514.Tuncel, G. ve Gündoğmuş, B. (2012). Türk Siyasetinde Merkez-Çevrenin Dönüşümü ve Geleneksel Merkezin Konumlanma Sorunu. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 14(3). 137-158.Turam, B. (2011). Türkiye'de İslâm ve Devlet Demokrasi Etkileşim Dönüşüm, (P. Tünaydın Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.Türk, B. (2011). Türkiye’de Ulus Devlet Formasyonunun Ortaya Çıkış Sürecini Habitus Kavramı Üzerinden Okumak. Bilig, Bahar 2011, Sayı:57, 201-225.Türkiye Kilitlendi. 28 Nisan 2007. Milliyet.Uzun, C.D. 82017). Yargı Vesayeti Kıskacında AK Parti Döneminde Hukuk ve Yargı. N. Miş ve A. Aslan, (Ed.). AK Parti'nin 15 Yılı-Siyaset içinde, İstanbul: SETA.Üniversite İsyanda. 07 Ağustos 2008. Cumhuriyet. Üniversiteler Yasaklarla Değil Bilimle Uğraşacak. 12 Aralık 2007. Yeni Şafak.Üniversitelerde De Büyük Değişiklikler Olacak. 22 Aralık 2012. Yeni Şafak.Weber, M. (2003). Sosyoloji Yazıları (5. Baskı). (T. Parla, Çev.). İstanbul: İletişim Yargıda 'Söz' Bitti. 06 Şubat 2008. Cumhuriyet. Yargıdan Güvence. 13 Kasım 2002. Cumhuriyet. Yargıtay Başkanı'ndan İlk Gün Siyasi Mesajlar. 08 Şubat 2008. Yeni Şafak.Yargıtay ve Danıştay'da Daire ve Üye Sayısı Arttı. 14 Şubat 2011. Hürriyet. Yeni KHK İle Rektörlük Seçimleri Kaldırıldı. 29 Ekim 2016. Hürriyet.YÖK Hükümete Büyük Savaş Açtı. 21 Aralık 2012. Milliyet.YÖK'e İlahiyatçı ve Eğitimci İki Üye. 01 Mart 2005. Sabah.YÖK'e İlk ilahiyatçı Üye. 01 Mart 2005. Milliyet.YÖK'e Veto. 29 Mayıs 2004. Türkiye.YÖK'ten Top Ateşi. 25 Eylül 2003. Sabah.Zürcher, E.J. (2016). Modernleşen Türkiye'nin Tarihi (33. Baskı). (Y. Saner Çev.). İstanbul: İletişim